سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
شایلی قرایی
معدن سنگ سیلیس، معدن سنگ گرانیت همدان، معدن مس خراسان‌جنوبی، معدن پوریای ولی اصفهان، معدن آریای هرمزگان و… از جمله معادنی هستند که طی سال گذشته به دلایل مختلف تعطیل و از چرخه فعالیت خارج شدند. فعالان این صنف با وجود امکان ایجاد بازارهای خوب در داخل و خارج مرزها، کماکان با مشکلات متعددی از قبیل شرایط فروش، راکدی بازار و مشکلات سخت‌افزاری برای صادرات محصولات خود دست و پنجه نرم می‌کنند. بنابراین دولت و مسئولان باید با حمایت همه‌جانبه و البته هدفمند و با توجه به رویکرد صادرات مواد معدنی و محصولات بالادستی با ارزش‌افزوده بالاتر و با ارزآوری مثبت از طریق فراهم کردن زیرساخت‌ها و ایجاد زمینه‌های لازم در داخل کشور برای واحدهای تولیدی به سمت ایجاد ارزش‌افزوده بالاتر و همچنین تسهیل مقررات و گسترش مشوق‌های لازم، گسترش خدمات تجارت خارجی، ترانزیت و نوسازی سیستم حمل‌ونقل و ایجاد ثبات رویه و مقررات درباره صادرات با هدف گسترش پایدار، سهم ایران را در بازارهای جهانی مدنظر داشته باشند.
از طرف دیگر یکی از بزرگ‌ترین مشکلات حوزه معدن، کمبود منابع مالی داخلی است که یا باعث ایجاد رکود در فعالیت‌های معدنی شده یا اندک فعالیت‌های معدنی را با افت کیفیت همراه کرده است. بنابراین ورود سرمایه‌های خارجی به حوزه معدن ایران به عنوان عاملی موثر برای ظرفیت‌سازی و تولید و جهش صادرات مواد معدنی و محصولات بالادستی با ارزش‌افزوده بالاتر در دوران پساتحریم به شمار می‌رود. حمایت و مساعدت‌های دولت در کاهش موانع یادشده می‌تواند به افزایش رقابت‌پذیری مواد معدنی در بازارهای صادراتی منجر شود.
سرمایه‌گذاری در هر بخش اقتصادی مستلزم ایجاد فضای مناسب کسب‌وکار و مهم‌تر از همه امنیت سرمایه‌گذاری است که متاسفانه در بخش معدن، این مهم رعایت نمی‌شود، به طوری که عدم پایبندی مسئولان به تعهدات، قراردادها و واگذاری‌های انجام‌شده و نادیده گرفتن حق‌وحقوق بخش خصوصی، باعث متضرر شدن سرمایه‌گذاران این بخش شده است. سرمایه‌گذاران بخش معدن برحسب سیاست‌گذاری‌های متعدد و بعضا دست‌وپاگیر در بخش معدن دچار سردرگمی هستند. در چند سال گذشته بسیاری از معادن مختلف کشور با موانع گوناگون در بهره‌برداری و استخراج روبه‌رو بوده‌اند و این موضوع تعطیلی بسیاری از معادن و کاهش شدید فعالیت‌های معدنی را در کشور به همراه داشته است.
پیش‌بینی تعطیلی ۵۰ درصد معادن کوچک
اسماعیل احمدی، فعال صنعت و معدن
معادن به عنوان منابع طبیعی برای ارزآوری و درآمدزایی به بهره‌برداری می‌رسند، اما متاسفانه در ایران با وجود منابع طبیعی و معادن، این نعمت از توجه کافی برخوردار نبوده و به جای آنکه شاهد بهره‌برداری از آنها باشیم، شاهد تعطیلی و به تاراج رفتن آنها هستیم. معادن سنگ گرانیت همدان به عنوان درآمدزا‌ترین معادنی که وجود داشته، به مرز تعطیلی رسیدند و چاره آن حمایت‌هایی بود که انجام نشد. برای توسعه معادن در سراسر دنیا سرمایه‌گذاری‌های کلانی می‌شود، چراکه دولت‌ها می‌دانند که این منابع طبیعی چقدر می‌توانند در رشد اقتصاد و ارزآوری، مفید واقع شوند. معادن سنگ ایران منابع بسیاری دارند که برخی از چرخه فعالیت خارج شده‌اند و به دلایل بسیاری نتوانستند حیات خود را حفظ کنند. نبود ماشینآلات به‌روز و تکنولوژی استخراج از یک طرف و نداشتن سیاست‌های درست و مدیریت صحیح، چشم‌انداز خوشایندی را برای این بخش در آینده پیش‌روی ما نمی‌گذارد و این احتمال وجود دارد که در صورت وضع موجود تا ۵۰ درصد معادن کوچک تعطیل
شوند.
شاید بخش معدن را باید یکی از منتفعان افزایش نرخ ارز دانست. در حوزه‌هایی مانند مس، سرب و روی که عملا بیش از ۹۰ درصد بازار آن مربوط به صادرات است بحث افزایش قیمت ارز مورد استقبال قرار می‌گیرد، چراکه در سال‌های گذشته به دلیل عدم افزایش نرخ ارز همراه با نرخ تورم سالانه هزینه‌های تولید این واحدها افزایش پیدا کرد، در حالی که قیمت‌ها در بازارهای جهانی ثابت باقی مانده است، اما با این اوصاف مشاهده می‌کنیم که معدن مس خراسان‌جنوبی هم تعطیل شده و امیدی برای فعالیت مجدد آن وجود ندارد.
اگر حمایت‌ها و تسهیلات لازم برای این معادن در نظر گرفته نشود، نمی‌توان به آینده صنعت و معدن ایران امیدوار بود. ارزآوری در گرو فعالیت معادن است. بر سهم معادن بر اقتصاد کشور برنامه‌ریزی شده است، اما تنها برنامه‌ریزی کافی نیست و باید برنامه‌های حمایتی را برای این بخش ادامه داد. بخش معدن نیازمند نیروی متخصص و ماشینآلات به‌روز است. نیروی متخصص را داریم. پتانسیل کشور در آموزش نیروی حرفه‌ای کم نیست، اما در بخش ماشینآلات حفاری و استخراج کمبود داریم. باید برای تهیه این امکانات برنامه‌ریزی و دست معدنکاران گرفته شود.
امنیت در این حرفه نادیده گرفته شده است
حسینعلی میرزایی، رئیس اتحادیه سنگبری‌های مشهد
معادن این روزها در سراسر کشور وضعیت مناسبی ندارند و در سال‌های اخیر همواره شنیده‌ایم که موضوع امنیت چقدر در این حرفه نادیده گرفته شده است. کارگران معادن صبح که کار خود را با رفتن داخل معدن شروع می‌کنند دیگر به برگشت خود اطمینان ندارند و این بدترین حالت ممکن در انجام شغل است. بنابراین امنیت شغلی مهم‌ترین مشکل کارگران شاغل در حوزه معدن است. همچنین یکی دیگر از مشکلات این حوزه تسهیلات بانکی است. زمانی که کارخانه می‌خواهد وام بگیرد زمانی که بازدهی ندارد، در بازپرداخت به مشکل برمی‌خورد. وام‌های کم‌بهره تنها راه گسترش و به‌روزرسانی تجهیزات این صنف است. با توجه به رکود اقتصادی و بحث چک‌های برگشتی، تولیدکننده یا معدن‌دار نمی‌تواند وام جدید بگیرد و مشکلات عمده‌ای به وجود آمده است. امسال ۵۰ درصد معادن و کارخانه‌ها در مشهد تعطیل شده‌اند. زمانی که تولید یک کارخانه از ۱۰ هزار متر به ۲ هزار متر برسد عملا کارخانه تعطیل است. ما مگر چه چیزی از ترکیه و چین کم داریم که نباید کارخانه استاندارد داشته باشیم؟ سنگ خراسان اگر بتواند به صورت استاندارد فرآوری شود، درآمدزایی ۵ برابری با ورود ارز دارد و حتی یک متر آن باقی نخواهد
ماند.
بخش معدن مانند بسیاری دیگر از صنایع کشور نیازمند سرمایه‌گذاری است. سرمایه‌گذاری باید در مقیاس کلان انجام شود، چراکه لازمه موفقیت در بازار داخلی و ورود به بازارهای بین‌المللی سرمایه‌گذاری کافی در بخش معدن است. هنگامی که ما در بخش معدن در دنیا شناخته‌شده نیستیم و برندی در این رابطه پرورش نداده‌ایم چطور می‌توانیم انتظار داشته باشیم که سرمایه‌گذاران خارجی به سمت معادن ما سرازیر شوند؟ هیچ سرمایه‌گذاری بدون شناخت از بازار و فضای کسب‌وکار یک کشور و انجام بررسی‌های لازم از وضعیت اقتصادی آن کشور، اقدام به سرمایه‌گذاری نمی‌کند.
