نمایشگاه بین المللی کتاب؛ عرصه تعامل فرهنگی همگان

میزان مطالعه و کتابخوانی از مهمترین اصول توسعه و پیشرفت فرهنگی کشور شناخته می شود. در دنیای کنونی با توجه به ظهور فناوری های نوین و گفت وگوهای(چت های) اینترنتی بی هدف و بی برنامه که بیشترین زمان را از قشر وسیعی از مردم می گیرد، توسعه و ترویج کتاب و کتاب خوانی امری ضروری به نظر می رسد.

جهت ترویج فرهنگ کتاب خوانی لازم است برنامه های موثر، پویا و هماهنگ با واقعیت ها پیش بینی شود. سپس بایستی گام به گام این برنامه ها را همراهی کرد تا مطالعه به حالت عادت برای همگان در آید و با توجه به این مهم در تمامی نقاط جهان اقدام هایی برای ترویج کتاب خوانی صورت گرفته است.

برگزاری سالیانه نمایشگاه بین المللی کتاب در تهران می تواند بهترین فرصت برای آشتی دادن کتاب و مخاطبان آن باشد. این رخداد بزرگ فرهنگی تجلی تلاش‌های علمی و کارشناسانه در کشور است که به‌ صورت مکتوب برای ترویج فرهنگ مطالعه و ارتقای سطح فرهنگ در جامعه برگزار می‌شود. سی و یکمین نمایشگاه بین المللی کتاب با شعار «نه به کتاب نخواندن» در واقع بهانه ای برای دوستداران اهل کتاب به شمار می رود تا با حضور در فضایی مشترک در مقوله مسایل فرهنگی با نگرشی نوین به کاوش بپردازند و از دیدگاه های مختلف در این عرصه بهره ببرند.

آیت الله خامنه ای مقام معظم رهبری درباره اهمیت فرهنگ کتاب و کتابخوانی فرموده اند: «به کتاب اهتمام بورزیم! ترویج کتابخوانی توسط دستگاه‌های مسوول، کتاب در سبد کالای مصرفی خانواده‌ها، تولید کنندگان کتاب به خلاءها و نیازهای جامعه توجه کنند. این هدیه‌ کتاب به ماست. لذا کتاب یک پدیده و یک موجود ذی‌قیمت است؛ همیشه اینجور بوده است، در آینده هم همین جور خواهد بود. لذاست که به کتاب بایستی اهتمام ورزید.» (مطالبات رهبر انقلاب از عرصه فرهنگ نشر، ۲۸تیر۹۱)

«محمدهادی ناصری طاهری» مدیرکل روابط عمومی و بین‌الملل نهاد کتابخانه‌ های عمومی کشور برگزاری سالیانه نمایشگاه بین المللی کتاب تهران را محلی برای تبادل افکار و پیام دانست و گفت: نمایشگاه کتاب اجتماع فرهنگی دوستان، ناشران و نویسندگانی است که به معرفی توانمندی های خود می پردازند. در این زمینه گفت وگوی پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا را با وی از نظر می گذرانیم.

** نبود شناخت صحیح از موضوع مطالعه در میان گروه های سنی مختلف
نداشتن شناخت صحیح از موضوع مطالعه برای افراد یکی از دلایل پایین بودن سطح سرانه مطالعه به شمار می رود که این مقوله در میان مردم و مسوولان فراوان دیده می شود. فرهنگ مطالعه در میان خانواده جایگاهی ندارد و هضم این مطلب برای آنها که باید کتاب بخوانند بسیار سنگین به نظر می آید. افراد با این تفکر که باید کتاب خواندن را در فضایی بسیار آرام انجام دهند از این موضوع چشم پوشی می کنند و اگر کتابی داشته باشند تنها جنبه تزیینی در گوشه کتابخانه های آنان دارد. اگر کتاب هایی با محتوایی ساده منتشر شود که پاسخگوی نیازهای اولیه مردم باشد، فرهنگ مطالعه در خانواده ها گسترش پیدا می کند. همچنین اگر کتاب هایی با تصاویر ساده، قصه و حکایت های روان برای بچه ها چاپ شود، به تدریج مطالعه این گونه کتاب ها، زمینه ساز ورود افراد به مطالعه کتاب های علمی تر با سطح اطلاعات بالاتری خواهد شد.

** کتاب های جذاب؛ جایگزین سرگرمی های الکترونیکی
نگارش ساده کتاب ها همراه با جذابیت سبب می شود تا نیازهای مخاطب برطرف شود، یعنی بتواند جایگزین مناسبی برای بازی ها و سرگرمی های الکترونیکی باشد. جاذبه های جدید همراه با رشد فناوری سبب شده است تا کتاب به حاشیه رانده شود اما باید دانست که هیچ موضوعی نمی تواند جای کتاب و مطالعه کردن را بگیرد. کتاب باید به عنوان مهمترین پدیده فرهنگی در سطح جامعه برای همه مردم از اهمیت برخوردار باشد. ساخت بهترین کتابخانه ها و در دسترس بودن کتاب های جذاب و مفید برای خوانندگان یکی از راهکارهای گسترش فرهنگ کتابخوانی به شمار می رود. در این زمینه نویسندگان نیز باید در تولید کتاب های خود دقت لازم را به خرج دهند و برای قشر و گروه خاصی کتاب ننویسند و عموم مردم را در نظر بگیرند و متناسب با سلیقه همگان به نگارش بپردازند.

کتاب های سطحی، جاذبه های کاذب دارند که در این زمینه نویسندگان نباید دنبال پر کردن خلاء های موجود باشند و از جاذبه تکنیک نگارشی استفاده کنند. ناشران و کتاب فروشی ها هم به نوبه خود نقش بسیار موثری در اشاعه فرهنگ کتابخوانی ایفا می کنند. میزان توجه ناشران به تمایل ها و نیازهای خوانندگان، استانداردهای چاپ و نشر، گسترش قلمرو نمایش و توزیع کتاب از طرف کتابفروشی ها از جمله عوامل اثرگذار در گرایش مردم به طرف مطالعه است.

** نقش مهم کتابخانه ها در جذب مخاطب
گنجاندن کتاب های روز در کتابخانه ها، معرفی و شناسایی کتاب ها به مراجعه کنندگان به وسیله کتابداران می تواند در ترویج مطالعه و ترغیب افراد به استفاده از این مکان ها بسیار موثر باشد. در اختیار قراردادن کتاب های مصور رنگی، داستان گویی، خواندن شعر برای کودکان و تشویق آنان به حفظ کردن، تبلیغات موثر کتاب ها در برنامه های رسانه ای همگی از جمله عواملی به شمار می روند که می تواند به گسترش این پدیده فرهنگی کمک کنند. فرایند تبلیغات و اطلاع رسانی درباره کتاب و کتابخوانی در کشور از جایگاه خوبی برخوردار نیست به گونه ای که کتاب های ارزنده به طور مناسب به جامعه معرفی نمی شوند.

** سرانه پایین مطالعه در سطح جامعه
سرانه مطالعه در سال های اخیر بسیار کاهش یافته است که باید فرهنگ یادگیری به وسیله کتاب میان افراد احیاء شود و ناشران هم باید رسالت فرهنگی خویش را در نشر و توزیع کتاب های سودمند در جامعه پاس بدارند. البته حمایت های لازم باید همیشه به وسیله وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از علاقه مندان به کتاب و کتابخوانی صورت پذیرد و تنها به فصل برگزاری نمایشگاه کتاب خلاصه نشود. باید دانست ارایه بن های نقدی و الکترونیکی برای حضور در نمایشگاه بین المللی کتاب نمی تواند خلاء این پدیده را در جامعه پرکند.

** نمایشگاه کتاب عرصه تعامل فرهنگی میان اقشار مختلف جامعه
عرضه کتاب در نمایشگاه بین المللی کتاب به طور سنتی دیگر نمی تواند پاسخگوی نیازهای مخاطبان باشد. باید در سند چشم‌انداز کتاب و کتاب‌خوانی به گسترش شبکه های مجازی و دسترسی آسان مخاطبان به فایل ها و نسخه های اینترنتی کتاب توجه خاصی شود زیرا آینده نشر؛ تبلیغ و انتشار آثار را دستخوش تغییر می کند. در سال های اخیر مشاهده شده که کارکرد غالب نمایشگاه های کتاب فروش و عرضه کتاب شده است. ناشران، نویسندگان و تولیدکنندگان کتاب می توانند در نمایشگاه بین المللی آثار خود را عرضه و به فروش برسانند. مخاطبان همواره می خواهند برای اطلاع از آثار تازه منتشر شده به نمایشگاه کتاب بیایند و در صورت امکان به خرید کتاب های مورد نیاز خود بپردازند.

** نمایشگاه بین المللی کتاب تهران؛ مهمترین رویداد فرهنگی کشور
نمایشگاه بین المللی کتاب تهران به عنوان مهمترین رویداد فرهنگی کشور نیازمند مکان و محلی مناسب با تمامی امکانات و لوازم مورد نیاز است و باید مسوولان و متولیان امر به این نکته توجه لازم را داشته باشند. ۲ دوره متناوب این رخداد بزرگ فرهنگی در شهر آفتاب برگزار شد اما وجود برخی مشکلات زیرساختی مسوولان امر و فعالان عرصه نشر رابر آن داشت، به بازنگری در ارتباط با برگزاری نمایشگاه کتاب در شهر آفتاب تا زمان تکمیل شدن آن بپردازند. بر همین پایه با توجه به اتفاق نظر مبنی بر تکمیل مکان، سی و یکمین نمایشگاه کتاب تهران در سال جاری در مصلای امام خمینی(ره) برگزار خواهد شد.

*گروه اطلاع رسانی
پژوهشم**۹۱۱۷**۲۰۰۲**۹۱۳۱
ایرنا پژوهش، کانالی برای انعکاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearch همراه شوید.