کارخانه‌های با قیمت بالا خریدار ندارد

حامد شایگان

دولت برای سرعت بخشیدن به افزایش تولید فولاد کشور ۷ پروژه فولادی تعریف کرد که وظیفه ساخت و مدیریت آنها را به شرکت ایمیدرو سپرد تا پس از عملیاتی شدن طی تشریفات قانونی به بخش خصوصی واگذار شوند، اما این پروژه‌ها با وجود اینکه به مرحله تولید رسیده‌اند، همچنان در اختیار ایمیدرو هستند. فعالان صنعت فولاد معتقدند ایمیدرو به دلیل اینکه کارخانه‌ها را گران می‌سازد بخش خصوصی تمایلی به خرید آنها ندارد زیرا سوددهی پایینی دارند.

به گزارش کسب و کار نیوز، صنعت فولاد ایران با تکیه بر ذخایر معدنی چشم‌اندازی ۵۵ میلیون تنی ترسیم کرده و از آنجایی که کمتر از ۷ سال دیگر باقی مانده، ظرفیت تقاضای داخلی پر شده است، به گونه‌ای که هم‌اکنون بخشی از تولیدات کشور به بازارهای خارجی صادرات می‌شود. از سوی دیگر ایمیدرو به عنوان بازوی اجرایی دولت پروژه‌های جدیدی در بخش فولاد تعریف کرده تا پس از عملیاتی شدن با واگذاری به بخش خصوصی کشور را به هدف‌گذاری انجام‌شده در فولاد نزدیک کند؛ اما چالشی که در این بخش وجود دارد مانع از تداوم تعریف پروژه‌های جدید شده است؛ زیرا ۷ طرح فولادی که سال‌های پیش ازسوی ایمیدرو اجرا شده است با چالش کمبود آب مواجه هستند. از طرف دیگر به دلیل اینکه بیش از ۵۰ درصد قطعات و تجهیزات این کارخانه از سوی شرکت چینی MCC چین تهیه شده و بخش مهندسی، عملیات اجرایی نیز بر عهده پیمانکار چینی بوده هزینه این کارخانه‌ها را بالا برده است و به نوعی بازگشت سرمایه با وضعیت کنونی بازار که رقابت در تولید و صادرات زیاد است بسیار سخت‌تر شده است.

ضرورت خصوصی‌سازی واقعی در فولاد
در حال حاضر صنعت فولاد ایران در حال اشباع است؛ زیرا میزان تولید داخلی بیش از نیاز داخلی است و عمده شرکت‌های این بخش که دولتی هستند یا وابسته به دولت فعالیت می‌کنند از رقابت‌پذیری چندانی برای ورود به بازارهای جهانی برخوردار نیستند و این مساله باعث شده چالش‌های جدید برای چشم‌انداز صنعت فولاد به وجود آید؛ زیرا چشم‌انداز فولاد نزدیک به ۳۰ میلیون تن با تولیدات امروز فولاد که ۲۰ میلیون تن است، فاصله دارد.
یک عضو انجمن فولاد ایران در گفتگو با «کسب‌وکار» با اعلام اینکه چشم‌انداز فولاد برنامه نیست، گفت: حتی مسئولانی که نخستین‌بار گفتند می‌توانیم ۵۰ میلیون تن فولاد در کشور تولید کنیم از ابتدا هم برنامه‌ای ارائه نکردند و تنها گفتند ظرفیت این میزان تولید در کشور وجود دارد؛ اما برای بررسی اینکه آیا دستیابی به چشم‌انداز امکان‌پذیر است یا نه، نیازمند ترسیم روند است که آیا قرار است ایمیدرو کارخانه فولاد بسازد و واگذار کند یا اینکه بخش خصوصی در ابتدا راه‌اندازی و تولید کند.
بهادر احرامیان با تاکید بر اینکه بهره‌وری ساخت و تولید در شرکت‌های خصوصی بالاتر است، افزود: کارخانه‌هایی که ایمیدرو در بخش فولاد ساخته، گران هستند حتی در فروش و واگذاری آنها نیز امروز با مشکل مواجه است، از طرف دیگر ایمیدرو طبق قانون نمی‌تواند کارخانه‌ای را ارزان‌تر از میزان هزینه تمام‌شده آن واگذار کند. به همین دلیل این مساله پروژه‌های چالشی برای واگذاری طرح‌های فولادی ایمیدرو شده است. برای نمونه ۷ شرکت فولادی ساخته‌شده توسط ایمیدرو به دلیل قیمت تمام‌شده بالا برای بخش خصوصی اقتصادی نیستند و تا زمانی که راهکاری برای کاهش قیمت آنها پیدا نکند در واگذاری و فعالیت اقتصادی با چالش‌هایی مواجه است.
عضو کمیسیون معدن اتاق تهران با اشاره به اینکه در سال ۹۶ ایران ۲۰ میلیون تن فولاد تولید کرد که ۸ میلیون تن آن صادر شد، اظهار کرد: این میزان به معنی صادرات ۴۰ درصد محصولاتی فولادی کشور است و در دنیا هیچ کشوری ۴۰ درصد از تولیدات خود را صادر نمی‌کند. بنابراین هر گونه افزایش تولید در فولاد باید همسو با افزایش بازار صادرات باشد؛ ازاین‌رو تولید فولاد و اقتصادی بودن آن در آینده چالش‌برانگیز‌تر خواهد شد؛ زیرا طرح‌های تولیدی جدید وارد مدار تولید می‌شوند و رقابت در این بخش افزایش
می‌یابد.
احرامیان با تاکید بر اینکه تنها راهکار موفقیت در صنعت فولاد خصوصی‌سازی واقعی است، افزود: در حال حاضر برخی فولادسازی‌ها همچون ذوب‌آهن متعلق به نهادهای دولتی است؛ ازاین‌رو با وجود بدهی‌های عظیم و بدون اینکه پرداخت کند یا نگرانی درباره تعویق پرداخت داشته باشد همچنان فعالیت خود را ادامه می‌دهد، در حالی که این شرایط برای فولادسازان خصوصی هیچ‌گاه رخ نمی‌دهند این موضوع نشان‌دهنده رقابت نابرابر شرکت‌های دولتی یا شبه‌دولتی با شرکت‌های خصوصی در بازار است. او درباره وضعیت شرکت‌های فولادی در اختیار دولت تصریح کرد: در واقع اگر بخواهیم دقیق‌تر عنوان کنیم۵۰ درصد شرکت‌های فولادی دولتی به بخش خصوصی واگذار شده؛ اما همچنان زیر نظر ایمیدرو فعالیت می‌کنند و ذوب‌آهن نیز به نوعی تنها شرکتی است که سهام آن کامل در اختیار ارگان‌های دولتی است.

هزینه‌های بالای پروژه‌های گران
یک عضو انجمن سنگ‌آهن ایران در گفتگو با «کسب‌وکار» با اعلام اینکه قیمت تمام‌شده واحدهای تولید در بخش فولاد بالاست، اظهار کرد: این سرمایه‌گذاری گران در ساخت کارخانه‌های فولاد و… باعث می‌شود که سودآوری مجموع کاهش پیدا کند. از طرف دیگر تسهیلات بانکی که در زمان ساخت ارائه شده، بالا بوده و همین مساله هزینه بالایی را به پروژه‌ها تحمیل کرده است.
مهرداد اکبریان با تاکید بر اینکه تحقق چشم‌انداز فولاد بدون افزایش بهره‌وری و افزایش صادرات امکان‌پذیر نیست، تصریح کرد: در حال حاضر تنها گران بودن شرکت‌های ساخت ایمیدرو مساله نیست؛ زیرا بسیاری از معادن بزرگ و پرعیار سنگ‌آهن و… را نیز در اختیار گرفته است و این مساله باعث شده تا با استفاده از رانت دولتی بودن ضمن اینکه از شرایط راحت‌تری برای دریافت تسهیلات و… برخوردار شود تصویب قوانین محدود‌کننده مانند عوارض صادرات مواد معدنی بر فعالیت این شرکت‌ها تاثیر چندانی ندارد؛ ازاین‌رو دولت باید تصمیمی اتخاذ کند که برمبنای آن سازمان‌های توسعه‌ای از بنگاه‌داری خودداری کنند و تنها در مسیر توسعه عمومی گام بردارند.