درختانی که ایستاده می میرند

درختها هم مانند انسان ها حس دارند، گرما و سرما را می فهمند و درک می کنند و آفتی که برگ و ریشه آنها را می زند، به خوبی می شناسند.
گاهی هم درد را به روی خود نمی آورند و گاه در سکوت بی فصلی می خوابند و در نهایت ایستاده می میرند و بعد کسی نمی داند نوازش درخت تا چه میزان می توانست برای جنگل آرام بخش باشد.
این روزها، آفت جوانه خوار بلوط جنگل های زاگرس ایران را تهدید می کند، همان جنگل هایی که باعث هدایت بارش های سالیانه به سفره های زیرزمینی کوهستان های زاگرس می شود.
براساس اعلام کارشناسان، یکی از عوامل اصلی تخریب جنگل های بلوط در زاگرس ایران آفت جوانه خوار بلوط (Tortrix viridana) است که باعث تخریب بخشی از جنگل ها می شود.
محققان علوم گیاه پزشکی بر این اعتقادند؛ آفات و بیماری ها، گلازنی، قطع بی رویه درختان بلوط برای تامین سوخت، چرای بیش از ظرفیت دام و شرایط اکولوژیکی جنگل های زاگرس، از جمله مهمترین عوامل تخریب است که باعث شده تا بخشی از بلوط ها در شاخه زادی دچار مشکل شوند.
گیاه پزشکان عقیده دارند؛ آفات و بیماری های گیاهی موجب کاهش رویش، زادآوری و تجدید حیات درختان جنگلی شده و در نتیجه باعث پایین آمدن تولید چوب جنگلی می شود.
یکی از این آفت ها که گاه طغیان می کند و جنگل را به مرگ نزدیک می کند ‘جوانه خوار بلوط ‘ است که خاستگاه زیستی آن زاگرس است.
این آفت دارای یک نسل و ۵ سن لاروی است و خسارت آن نیز زمان با خروج لاروها از اواخر اسفندماه شروع می شود و لاروهای سن آخر نیز در اواسط اردیبهشت ماه با لوله کردن انتهای بـرگ ها، در همان محل وارد مرحله شـفیرگی می شوند.
لاروهای سن آخر (سن پنجم) به رنگ خاکستری کمرنگ متمایل به سبز می باشند. در مواقع طغیانی لاروهای سنین مختلف برای انتقال از شاخه ای به شاخه دیگر و یا از درختی به درخت دیگر با تنیدن تارهای ابریشمی، خود را از درخت آویزان کرده و در نتیجه به محلی که برگ برای تغذیه وجود داشته باشد، انتقال می یابد.
این حشره تمام مدت تابستان، پاییز و زمستان را به صورت تخم سپری می کند و این لاروها با تغذیه و سوراخ کردن جوانه ها وارد آنها شده و از داخل جوانه ها تغذیه می کنند.
لاروهای درشت می توانند از جوانه های بلوط خارج شده و شروع به تغذیه از جوانه های دیگر همان پایه درختی بلوط کنند. لاروها پس از تغذیه از داخل جوانه ها، وارد سن دوم لاروی می شود و لاروهای سن سوم و چهارم از کل برگ ها و جوانه های درختان بلوط تغذیه می کنند و بعد از تبدیل به لارو سن پنجم و تغذیه،
برگها را لوله کرده و در همان محل تغذیه، وارد مر حله شفیرگی می شوند.
حشره کامل شب پره ای است که عرض آن با بال های باز بین ۱۸ تا ۲۳ میلیمتر است و بال های جلویی سبز روشن و در حاشیه خارجی نوار زرد رنگی دارد و بال های عقبی خاکستری مایل به تیره می باشد و مهمترین مرحله خسارت زایی زندگی این آفت لاروهای سنین مختلف بخصوص سن آخر یا سن دوره چهارم و پنجم می باشند.
رئیس بخش حفاظت و حمایت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری درباره وجود منشاء این آفت می گوید: آفت جوانه خوار بلوط در جنگل های زاگرس وجود داشته و جنگل همیشه مامن و پناهگاه طبیعی برای حشرات بوده است.
آرزو بنی هاشمی در گفت وگو با ایرنا افزود: به هم خوردن اکوسیستم، دستکاری طبیعت، تغییر اقلیم، کمبود بارش ها و سرمای زمستان و یخبندان و از بین رفتن دشمنان طبیعی آفت، باعث طغیان آفت جوانه خوار بلوط در استان و حتی بیشتر جنگل های زاگرس شده است.
وی تصریح کرد: میزان خسارت این آفت به گونه ای است که باعث بی برگی درختان بلوط می شود و لاروهای این آفت از همان ابتدا و همزمان با رویش جوانه درخت شروع به تغذیه کرده و در مراحل بعدی از برگ های رشد یافته تغذیه می کنند.
بنی هاشمی اظهار کرد: پس از تغدیه برگ ها توسط لارو، درختان بلوط به دنبال برگ آوری جدید هستند که این باعث کاهش توان درخت در زادآوری می شود و این فرآیند طی سالیان متوالی در نهایت باعث خشک شدن درخت خواهد شد.
رئیس بخش حفاظت و حمایت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری گفت: دشمن طبیعی آفت جوانه خوار بلوط که حذف و باعث طغیان آن در عرصه ها شده و هنوز به صورت دقیق در استان مشخص نشده است و در این زمینه همکاری تحقیقاتی با دانشگاه اراک در حال انجام است.
بنی هاشمی اظهار کرد: در این تحقیقات دشمنان و طعمه خواران طبیعی آفت بررسی شده و در صورت کاهش و یا حذف آن سعی به بازگرداندن جمعیت آن به طبیعت می شود تا به طور طبیعی آفت کنترل شود.
وی گفت: جنگل های بلوط زاگرس یک اقلیم خاص دارد که بیشتر استانهای این محدوده، درگیر طغیان این آفت در جنگل های بلوط شده اند.
بنی هاشمی با بیان اینکه کاهش یا کنترل طغیان آفت جوانه خوار بلوط نیازمند یک عزم ملی است، گفت: با توجه به اینکه همه جنگل های زاگرس در یک محدوده جغرافیایی است با یک عزم ملی می توان عرصه های جنگلی را از این آفت پاک کرد.
وی اظهار کرد: زمان طغیان این آفت از انتهای اسفندماه تا اردیبهشت ماه است و در سه ماه رویش درخت این آفت خسارت نهایی را می زند.
به گفته وی، یکی از مزیتها در بحث کنترل آفت، تک نسلی بودن آن است که می توان با کنترل در ماه های نخست سال، از خسارت جدی آن جلوگیری کرد.
بنی هاشمی گفت: استرس های وارده به درخت به مرور زمان بوجود می آید و درخت تا مرحله آخر سعی می کند خود را حفظ کند.
این کارشناس منابع طبیعی استان در پاسخ به این سوال ایرنا که آیا ریزگردها در طغیان بیشتر این آفت سهیم هستند، گفت: به هر حال با بسته شدن روزنه برگ های درخت ممکن است درخت های بلوط دچار اختلال شده و ضعیف شوند.
وی در خصوص اقدامات بیولوژیکی برای مبارزه با این آفت نیز گفت: اکنون سمومی که استفاده می شود سموم بیولوژیک است که یکی از این سموم به صورت اختصاصی بر روی برگ خوارها اثر می گذارد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری نیز از ابتلای بخشی از جنگل های بلوط استان به آفت جوانه خوار خبر داد و گفت: این آفت بیش از ۱۵ هزار هکتار از جنگل ها را تهدید می کند.
علی محمدی مقدم در گفت وگو با ایرنا افزود: هم اکنون این آفت در جنگل های بلوط شهرستانهای لردگان، کیار و اردل طغیان کرده است، از این رو مبارزه با این آفت از مهمترین برنامه های اداره کل منابع طبیعی و آبخیرداری است.
به گفته وی، به دلیل تغییر اقلیم و افزایش دما در زمستان و کاهش بارندگی ها و طول دوره یخبندان، این آفت در جنگل های بلوط استان طغیان کرده است.
محمدی مقدم افزود: این آفت برای جنگل های بلوط یک تهدید جدی است، به همین دلیل از سال ۸۹ تاکنون برای جلوگیری از گسترش این آفت، مبارزه بیولوژیک در جنگل های استان اجرایی شده است.
وی گفت: با توجه به سخت گذر بودن این مناطق، سمپاشی جنگل های لردگان به صورت هوایی انجام می شود.
فرماندار لردگان نیز از آغاز طرح مبارزه با آفت جوانه خوار بلوط در این شهرستان خبر داد و گفت: ۵۲ درصد از جنگل های چهارمحال و بختیاری در این شهرستان قرار دارد که به دلیل تغییرات اقلیمی و خشکسالی های اخیر، دچار آفت جوانه خوار شده و آسیب جدی به درختان بلوط وارد کرده است.
برهان حسین پور آقائی افزود: مبارزه جدی با این آفت نیاز به اختصاص اعتبارات ملی و استانی دارد.
به گزارش کسب و کار، استان چهارمحال وبختیاری با یک میلیون و ۶۵۳ هزار هکتار مساحت دارای ۳۰۷ هزار هکتار جنگل بلوط است.
۲۰۹۷/۶۰۲۱