ثمانه نادری
به گزارش کسب و کار نیوز، بحث غربالگری یارانهبگیران با وجود تصمیم دولت بر حذف ۳۰ میلیون یارانهبگیر کماکان به عنوان یک مساله جدی مطرح است. از دید کارشناسان از یک طرف به دلیل وجود راههای فراری که پیشروی سرمایهداران در این امر در کشور وجود دارد و با وجود عدم شفافیت و اقتصاد رانتی این کار هم مشکل است و هم از سوی دیگر با توجه به تعداد بالای این افراد که از دید برخی اجرای آن را غیرممکن میکند، زمانبر خواهد بود. به اعتقاد این افراد، پیشنهاد حذف ۲۴ میلیون نفر از یارانهبگیران در سال گذشته قابلیت اجرا نداشته است تا براساس آن بتوان جمعیت بیشتری را به آن اضافه کرد. کمااینکه مردم نیز در این خصوص با دولت همراه
نبودهاند.
قطع یارانه افراد غیرنیازمند اگرچه از همان ابتدای طرح هدفمندی یارانهها مطرح شد، اما به دلیل مسائلی از جمله نبود شفافیت و نبود مکانیزم دقیقی برای شناسایی افراد نیازمند از دیگران به تعویق افتاد. حتی آن زمان که دولت تصمیم به حذف داوطلبانه افراد مرفه از فهرست یارانهبگیران گرفت، باز هم در این خصوص نتیجهای حاصل نشد تا اینکه حالا طبق آنچه در بودجه پیشبینی شده، دولت مصمم به حذف اجباری این دسته از افراد است که البته در مزایای حذف آنها برای اقتصاد از نظر کارشناسان و مسئولان شکی نیست. در همین راستا طبق صحبتهای وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی تاکنون ۴۰ میلیون نفر نیازمند به دریافت یارانه شناسایی شدهاند و به هیچ عنوان افراد نیازمند از فهرست یارانهبگیران خط نخواهند خورد و حسابهای بانکی افراد متقاضی برای یارانه نیز چک خواهد شد.
شناسایی شفاف ۳۰ میلیون نفر ممکن نیست
محمد قلییوسفی، کارشناس اقتصادی در این خصوص به «کسبوکار» توضیح میدهد: شناسایی شفاف ۳۰ میلیون نفر برای قطع یارانه از نظر علمی امکانپذیر نیست. به عبارتی نمیتوان به راحتی به اینکه توزیع درآمد در میان گروهها و قومیتهای مختلف چگونه است، پی برد. کمااینکه نمیتوان به شناخت دقیقی از اینکه این افراد واقعا چه کسانی هستند و چه شغلی دارند یا کجا مستقر هستند، دست یافت، مگر با روشهای غیرعلمی، اما بحث مهمتر این است که معمولا یارانه حکم دارو و مسکن دارد و از سوی دولتها برای کمک به یک بخش ضعیف پرداخت میشود، ولی به این صورت که فرد پس از مدتی توانایی لازم را کسب کند، اما در کشور ما هدف از پرداخت یارانه آوردن درآمدهای نفتی به سفره مردم بود که توسط کاندیداهای ریاستجمهوری مطرح شد و پس از آن نیز با وجود معایبی که داشت، اجرا شد. این کار نوعی اقدام پوپولیستی بود که البته در زمان خود مورد حمایت مردم واقع شد و البته هنوز هم در این شرایط از آن حمایت میشود. مشخصا با وجود فقر گسترده و بیکاریای که وجود دارد، قطع یارانه نارضایتی عمومی را در پی خواهد داشت. البته با وجود تشدید فقر و بیکاری و سیاستهای تورمزایی که دولت در پیش گرفته است، حذف یارانه بگیران به راحتی ممکن نیست و واکنش مردم را در پی دارد.
ضرورت تنوعبخشی به پارامترهای سنجش یارانهبگیران
حسن مرادی، کارشناس اقتصادی نیز در این خصوص با تاکید بر ضرورت تنوعبخشی به پارامترهای سنجش یارانهبگیران، میگوید: در هر نوع تخصیص، اختصاص و یارانهای نمیشود به طور دقیق همهچیز بر وفق مراد همه باشد. خطاهایی ممکن است وجود داشته باشد و این خطاها در همه جا رخ میدهد، اما مهم این است که با این وضعیت خاص دولت غربالگری را از دو جانب ثروتمندان و فقیران از حداکثر ثروتمندان به پایین و حداقل فقیران به بالا در نظر بگیرد و این کار هم سخت نیست. پارامترهای سنجش باید متعدد باشد. مثلا یک مورد پارامتر منزل و محل سکونت فرد است و یکی شغل و درآمد افراد. یکی هم حسابهای بانکی افراد است. با این وجود از آنجایی که راه فرار برای ارائه این اطلاعات از سوی افراد به ویژه درباره حسابهای بانکی وجود دارد، از راههای دیگر میتوان به سطح توانایی مالی افراد پی برد. محل سکونت افراد یعنی اینکه در شهر یا روستا زندگی میکنند، در بالای شهر یا پایین شهر قرار دارند نیز در این خصوص اثربخش است. با این توصیفات روش دقیقی که نتیجه کاملا درستی در این مورد به دست بدهد، وجود ندارد و ضریب خطا هم گاهی بالاست.