رد پای رانت در رشد صنایع انرژی‌بر

سرمقاله
بحث فسادزدایی از مناسبات اقتصادی کشور، بحثی مهم و حیاتی است که در آن نباید تنها به مفاسد شناخته شده و ملموس از قبیل سوءاستفاده از قدرت و جایگاه دولتی برای تحصیل مال نامشروع یا اختلاس یا دیگر مفاسد شناخته شده، محدود شود. دیدگاه مسئولان و دلسوزان کشور باید علاوه بر این موارد به مفاسدی معطوف شود که چندان ملموس نیستند اما به صورت بسیار شدید و کمرشکنی منافع ملی را در معرض مناسبات ناعادلانه و فاسد قرار می‌دهد. برای مثال وقتی صحبت از توزیع رانت در لباس تولید به میان می‌آید مسئولان باید بسیار هوشیارانه با این پدیده مواجه شوند ،​چرا که این نوع از فساد ظاهر بسیار آراسته‌ای دارد و حتی مدعی دریافت جایزه تولید‌کننده و صادرکننده برتر هم هست! برخی صنایع متکی به رانت در کشور ما چنین وضعیتی دارند و جوایزی هم دریافت می‌کنند .حال آنکه اتکای آنها به امتیازاتی از قبیل انرژی ارزان یا خوراک ارزان یا انواع دیگری از رانت است. در واقع این دسته از صنایع، منابع بین نسلی را به قیمت ارزان مصرف می‌کنند بدون آنکه سود آنها به صورت بین نسلی سرمایه‌گذاری شود یا حتی حاضر باشند نیازهای صنایع پایین‌دستی خود را به صورت عادلانه و منصفانه تامین کنند. آمارها نشان می‌دهد سهم صنایع به‌شدت انرژی بر، از کل ارزش افزوده تولیدشده در اقتصاد کشور، در سال ۱۳۷۰ حدود۳۰ درصد بوده که این سهم در سال ۱۳۹۵ به ۷۰ درصد افزایش یافته است. سوال اینجاست که چرا این صنایع رشد تصاعدی داشته‌اند؟ پاسخ به این سوال می‌تواند شفاف‌کننده بسیاری از مفاسد ناملموس اقتصاد کشور باشد.