سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
سرمقاله
خاورمیانه می‌توانست به عنوان بهشت رشد و توسعه اقتصادی در دنیا شناخته شود. کشورهای ثروتمند و غنی از نفت و گاز با جمعیتی چند صد میلیونی و مسلمان زمینه اتحاد همه‌جانبه‌ای بسیار بهتر از اتحادیه اروپا را در خاورمیانه فراهم می‌کنند. افسوس که چنین نیست. دشمنان خاورمیانه اینجا را تبدیل به مکانی پرتنش کرده‌اند. آنها می‌کوشند با ایجاد تفرقه عقیدتی و چالش‌های امنیتی ثروت‌های این کشورها را به نفع خود مصادره کنند و با فروش سلاح و مهمات رقابت‌های منطقه‌ای بین کشورها را افزایش دهند. در این میان با یارگیری منطقه‌ای از برخی رقیب‌های تازه‌به‌دوران‌رسیده ایران سعی می‌کنند اهداف همه‌جانبه سیاسی و اقتصادی خود را پوشش دهند؛ ازاین‌رو با ایجاد اقتصادهای گلخانه‌ای و ویترینی به ایجاد مزیت‌های رقابتی جدید برای برخی کشورهای همسو با خود اقدام می‌کنند و از سوی دیگر اقتصادهای بزرگ و با مزیت‌های بالقوه جذاب و پایدار را نا امن و پر حاشیه جلوه می‌دهند. در خاورمیانه متن‌ها به حاشیه رفته‌اند و حاشیه‌ها به متن آمده‌اند. از همین رو رقابت‌های منطقه‌ای شکل گرفته و منافع گسترده اقتصادی ایران از فرصت‌های نوین جهانی‌سازی اقتصاد و رشد و توسعه، کم‌رنگ شده یا به حاشیه رانده شده است. فرصت فراوان اقتصادی ایران موجب نگرانی منطقه‌ای رقیبان ایران شده است. نفت به عنوان تنها ویژگی مشترک اقتصادی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس با ایران است.
در این بخش هم ایران با داشتن غنی‌ترین منابع نفتی و گازی به عنوان دومین کشور صادرکننده نفت و گاز در خاورمیانه شناخته می‌شود. اما اگر بخواهیم سایر ویژگیهای بالقوه اقتصاد ایران را بشماریم رقبا حرفی برای گفتن ندارند. ویژگی‌هایی مانند آب و هوای متنوع و سازگار، وسعت زیاد، جغرافیای طبیعی جذاب و بی‌بدیل، پل ارتباطی غرب و شرق و گلوگاه اصلی و استراتژیک بیش از ده کشور پیرامونی به آب‌های آزاد، مزیت‌های منحصر به فرد و متعلق به ذات طبیعی ایران است. ویژگیهای جمعیتی مانند تحصیلات عالیه، جوان بودن جمعیت و فرهنگ چند هزارساله نیز یک مزیت بالقوه ایران برای تحقق یک جهش اقتصادی چشمگیر و مثال زدنی در دنیاست. بازار گسترده داخلی و حجم گسترده بازار منطقه‌ای با بیش از یک میلیارد نفر جمعیت یکی از بهترین بازارهای در دسترس را در اختیار ایران قرار داده است. اما رقیبان ما در اطراف ایران چگونه توانسته‌اند از سرزمین‌های تفتیده و بی‌آب و علف جنوبی به رقیبی جدی و پرمدعا تبدیل شوند.
زمانی که بخش اعظم ثروت و سرمایه کشور در دام ناکارآمدی‌های مدیریتی و اقتصادی تلف می‌شد آنها توانستند با جذب سرمایه‌های خارجی و حتی سرمایه بسیاری از ایرانیان، برج‌های شیشه‌ای فراوانی بسازند و در حالی که رودهای پرآب و چشمه‌های جوشان آب شیرین ایران صرف تولید محصولات انبوه کشاورزی برای صادرات ارزان به این کشورها می‌شد آنها با سرمایه‌گذاری‌های عمده سعی در شیرین کردن آب دریا برای تامین آب مورد نیاز شستشوی خود داشتند.
حال اما اکوسیستم اقتصادی ایران در حال بازیابی و ترمیم خود است. بسیاری از اصلاحات عمیق اقتصادی آغاز شده و هر روز مزیت‌های جذاب اقتصاد ایران برای جهانیان آشکارتر می‌شود. همه می‌دانند اگر ایران بتواند به ترمیم ضعف‌های اقتصاد داخلی و حل و فصل روابط سیاسی و اقتصادی خود با کشورهای قدرتمند جهانی اقدام کند، مزیت اکوسیستم اقتصادی ایران، کشورهایی مانند امارات را به حاشیه خواهد برد. از همین رو آنها تلاش می‌کنند با ایجاد بار روانی کاذب و با ایجاد ابهام در فضای امیدبخش سال‌های اخیر، همچنان خود را بهترین گزینه سرمایه‌گذاری در خاورمیانه مطرح کنند. ریشه بسیاری از دعواهای خاورمیانه اقتصادی است. ایجاد ناامنی با ابزار اختلافات ایدئولوژیک و پررنگ کردن اختلافات عقیدتی، همه و همه برای تامین منافع شرکت‌های چند ملیتی بزرگ غربی است. در این میان اقتصاد ایران نباید خود را قربانی بازی ناجوانمردانه برخی قدرت‌های غربی فرض کرده و به موضع انفعال
فرو رود. بسیاری از پتانسیل‌های اقتصادی ایران تنها با ساماندهی صحیح اقتصادی در داخل کشور قابل آزاد شدن است. بارها و بارها کارشناسان اقتصادی کشور تحلیل‌های خود را درباره نقاط ضعف و قوت اقتصاد ایران به گوش مسئولان رسانده‌اند. فرصت‌ها و تهدیدات اقتصاد کشور نیز به خوبی آشکارند. ما نیاز داریم بدون فوت وقت و با اقتدار بیشتری نسبت به بهبود فضای کسب‌وکار اقدام کنیم. اگر راه‌اندازی یک کسب‌وکار در ایران به سادگی برخی کشورهای خاور دور و نزدیک باشد، چرا یک کارآفرین و سرمایه‌گذار ایرانی یک بازار بکر و جذاب را رها کند و به کشورهای دور و نزدیک پناه ببرد؟ اگر شفافیت و روشنی فعالیت‌های اقتصادی و رقابت‌پذیری و رفع انحصار از اقتصاد ایران به خوبی انجام پذیرد آیا کسی حاضر است تجارت در محیط دلپذیر و خوش آب و هوای شیراز و تبریز و اصفهان و جای جای این سرزمین بزرگ و پهناور را رها کرده و به بیابان‌های سخت و تحمل‌ناپذیر حاشیه جنوبی خلیج‌فارس پناه ببرد؟ دشمن به خوبی می‌داند که اگر ما به خود بیاییم و گره‌ها را از دست و پای اقتصاد کشور باز کنیم ایران به ابرقدرت اقتصادی غرب آسیا تبدیل خواهد شد. از همین رو است که آنها با تمام وجود سعی در تخریب مذاکرات سیاسی و اقتصادی ایران با کشورهای بزرگ جهانی دارند. ما باید هوشیار باشیم و دیپلماسی فعال اقتصادی و سیاسی خود را در دنیا به‌کار‌گیریم و بر تصمیم تصمیم گیران اصلی دنیا تاثیر بگذاریم، تصمیم‌گیرانی که اگر بخواهیم منشأ درست و دقیق رفتار آنها را تحلیل کنیم، مهم‌ترین عامل را چه در کوتاه‌مدت و چه در بلندمدت ناشی از منافع اقتصادی آنها می‌یابیم. در حالی که جزایر طبیعی و کوه‌ها و آبشارها و دشت‌های فراخ و معادن و فرهنگ زنده و دوست داشتنی ایران مزیت‌های بزرگ و سرمایه‌های توسعه پایدارند برخی همسایه‌های جنوبی سرمست از ایجاد جزایر مصنوعی و پیست‌اسکی‌های چند متری و چند میلیارد دلاری در حالی که
فرسنگ ها با مبارزات سیاسی و اجتماعی تاریخ معاصر ایران فاصله دارند با حسرت و حسادت لابی‌های خود را برای مهار ایران و جلوگیری از اوج‌گیری اقتصاد ایران بسیج کرده‌اند. ما موظفیم در چنین شرایطی از حریم منافع ملی کشور دفاع کرده و با اصلاحات سریع اقتصادی و رفع موانع داخلی، با تقویت و آشکار‌سازی مزیت های بومی اقتصاد ایران، توطئه آنها را به خودشان برگردانیم. در صورت باور عمیق و ایمان به ارزش‌های درونی و مزیت‌های بزرگ کشور، همچنان ابتکار عمل با ایران است. تنها ما نیازمند عزم ملی و تلاش همه‌جانبه برای رونق‌بخشی و اصلاح اقتصاد ایرانیم. اگر ما در زمینه اقتصادی عرض اندام کنیم و با الگوپذیری از مدل‌های موفق رشد و توسعه جهانی، اکوسیستم اقتصادی را اصلاح کنیم، جذابیت درخشان و پر منفعت اقتصاد ایران، اقتصادهای نوپا و پر کبر و غرور و مصنوعی و حمایت شده را به حاشیه خواهد برد. ضروری است همه نخبگان سیاسی و اقتصادی ایران با کمک به اصلاح ساختار‌های اقتصادی کشور
امکان پذیری و ضرورت اصلاحات صحیح و به موقع اقتصادی را بازگو کنند و زمینه را برای دستیابی ایران به موقعیت شایسته خود در صحنه بین‌الملل فراهم آورند.
خاورمیانه می‌توانست به عنوان بهشت رشد و توسعه اقتصادی در دنیا شناخته شود. کشورهای ثروتمند و غنی از نفت و گاز با جمعیتی چند صد میلیونی و مسلمان زمینه اتحاد همه‌جانبه‌ای بسیار بهتر از اتحادیه اروپا را در خاورمیانه فراهم می‌کنند. افسوس که چنین نیست. دشمنان خاورمیانه اینجا را تبدیل به مکانی پرتنش کرده‌اند. آنها می‌کوشند با ایجاد تفرقه عقیدتی و چالش‌های امنیتی ثروت‌های این کشورها را به نفع خود مصادره کنند و با فروش سلاح و مهمات رقابت‌های منطقه‌ای بین کشورها را افزایش دهند. در این میان با یارگیری منطقه‌ای از برخی رقیب‌های تازه‌به‌دوران‌رسیده ایران سعی می‌کنند اهداف همه‌جانبه سیاسی و اقتصادی خود را پوشش دهند؛ ازاین‌رو با ایجاد اقتصادهای گلخانه‌ای و ویترینی به ایجاد مزیت‌های رقابتی جدید برای برخی کشورهای همسو با خود اقدام می‌کنند و از سوی دیگر اقتصادهای بزرگ و با مزیت‌های بالقوه جذاب و پایدار را نا امن و پر حاشیه جلوه می‌دهند. در خاورمیانه متن‌ها به حاشیه رفته‌اند و حاشیه‌ها به متن آمده‌اند. از همین رو رقابت‌های منطقه‌ای شکل گرفته و منافع گسترده اقتصادی ایران از فرصت‌های نوین جهانی‌سازی اقتصاد و رشد و توسعه، کم‌رنگ شده یا به حاشیه رانده شده است. فرصت فراوان اقتصادی ایران موجب نگرانی منطقه‌ای رقیبان ایران شده است. نفت به عنوان تنها ویژگی مشترک اقتصادی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس با ایران است.
در این بخش هم ایران با داشتن غنی‌ترین منابع نفتی و گازی به عنوان دومین کشور صادرکننده نفت و گاز در خاورمیانه شناخته می‌شود. اما اگر بخواهیم سایر ویژگیهای بالقوه اقتصاد ایران را بشماریم رقبا حرفی برای گفتن ندارند. ویژگی‌هایی مانند آب و هوای متنوع و سازگار، وسعت زیاد، جغرافیای طبیعی جذاب و بی‌بدیل، پل ارتباطی غرب و شرق و گلوگاه اصلی و استراتژیک بیش از ده کشور پیرامونی به آب‌های آزاد، مزیت‌های منحصر به فرد و متعلق به ذات طبیعی ایران است. ویژگیهای جمعیتی مانند تحصیلات عالیه، جوان بودن جمعیت و فرهنگ چند هزارساله نیز یک مزیت بالقوه ایران برای تحقق یک جهش اقتصادی چشمگیر و مثال زدنی در دنیاست. بازار گسترده داخلی و حجم گسترده بازار منطقه‌ای با بیش از یک میلیارد نفر جمعیت یکی از بهترین بازارهای در دسترس را در اختیار ایران قرار داده است. اما رقیبان ما در اطراف ایران چگونه توانسته‌اند از سرزمین‌های تفتیده و بی‌آب و علف جنوبی به رقیبی جدی و پرمدعا تبدیل شوند.
زمانی که بخش اعظم ثروت و سرمایه کشور در دام ناکارآمدی‌های مدیریتی و اقتصادی تلف می‌شد آنها توانستند با جذب سرمایه‌های خارجی و حتی سرمایه بسیاری از ایرانیان، برج‌های شیشه‌ای فراوانی بسازند و در حالی که رودهای پرآب و چشمه‌های جوشان آب شیرین ایران صرف تولید محصولات انبوه کشاورزی برای صادرات ارزان به این کشورها می‌شد آنها با سرمایه‌گذاری‌های عمده سعی در شیرین کردن آب دریا برای تامین آب مورد نیاز شستشوی خود داشتند.
حال اما اکوسیستم اقتصادی ایران در حال بازیابی و ترمیم خود است. بسیاری از اصلاحات عمیق اقتصادی آغاز شده و هر روز مزیت‌های جذاب اقتصاد ایران برای جهانیان آشکارتر می‌شود. همه می‌دانند اگر ایران بتواند به ترمیم ضعف‌های اقتصاد داخلی و حل و فصل روابط سیاسی و اقتصادی خود با کشورهای قدرتمند جهانی اقدام کند، مزیت اکوسیستم اقتصادی ایران، کشورهایی مانند امارات را به حاشیه خواهد برد. از همین رو آنها تلاش می‌کنند با ایجاد بار روانی کاذب و با ایجاد ابهام در فضای امیدبخش سال‌های اخیر، همچنان خود را بهترین گزینه سرمایه‌گذاری در خاورمیانه مطرح کنند. ریشه بسیاری از دعواهای خاورمیانه اقتصادی است. ایجاد ناامنی با ابزار اختلافات ایدئولوژیک و پررنگ کردن اختلافات عقیدتی، همه و همه برای تامین منافع شرکت‌های چند ملیتی بزرگ غربی است. در این میان اقتصاد ایران نباید خود را قربانی بازی ناجوانمردانه برخی قدرت‌های غربی فرض کرده و به موضع انفعال
فرو رود. بسیاری از پتانسیل‌های اقتصادی ایران تنها با ساماندهی صحیح اقتصادی در داخل کشور قابل آزاد شدن است. بارها و بارها کارشناسان اقتصادی کشور تحلیل‌های خود را درباره نقاط ضعف و قوت اقتصاد ایران به گوش مسئولان رسانده‌اند. فرصت‌ها و تهدیدات اقتصاد کشور نیز به خوبی آشکارند. ما نیاز داریم بدون فوت وقت و با اقتدار بیشتری نسبت به بهبود فضای کسب‌وکار اقدام کنیم. اگر راه‌اندازی یک کسب‌وکار در ایران به سادگی برخی کشورهای خاور دور و نزدیک باشد، چرا یک کارآفرین و سرمایه‌گذار ایرانی یک بازار بکر و جذاب را رها کند و به کشورهای دور و نزدیک پناه ببرد؟ اگر شفافیت و روشنی فعالیت‌های اقتصادی و رقابت‌پذیری و رفع انحصار از اقتصاد ایران به خوبی انجام پذیرد آیا کسی حاضر است تجارت در محیط دلپذیر و خوش آب و هوای شیراز و تبریز و اصفهان و جای جای این سرزمین بزرگ و پهناور را رها کرده و به بیابان‌های سخت و تحمل‌ناپذیر حاشیه جنوبی خلیج‌فارس پناه ببرد؟ دشمن به خوبی می‌داند که اگر ما به خود بیاییم و گره‌ها را از دست و پای اقتصاد کشور باز کنیم ایران به ابرقدرت اقتصادی غرب آسیا تبدیل خواهد شد. از همین رو است که آنها با تمام وجود سعی در تخریب مذاکرات سیاسی و اقتصادی ایران با کشورهای بزرگ جهانی دارند. ما باید هوشیار باشیم و دیپلماسی فعال اقتصادی و سیاسی خود را در دنیا به‌کار‌گیریم و بر تصمیم تصمیم گیران اصلی دنیا تاثیر بگذاریم، تصمیم‌گیرانی که اگر بخواهیم منشأ درست و دقیق رفتار آنها را تحلیل کنیم، مهم‌ترین عامل را چه در کوتاه‌مدت و چه در بلندمدت ناشی از منافع اقتصادی آنها می‌یابیم. در حالی که جزایر طبیعی و کوه‌ها و آبشارها و دشت‌های فراخ و معادن و فرهنگ زنده و دوست داشتنی ایران مزیت‌های بزرگ و سرمایه‌های توسعه پایدارند برخی همسایه‌های جنوبی سرمست از ایجاد جزایر مصنوعی و پیست‌اسکی‌های چند متری و چند میلیارد دلاری در حالی که
فرسنگ ها با مبارزات سیاسی و اجتماعی تاریخ معاصر ایران فاصله دارند با حسرت و حسادت لابی‌های خود را برای مهار ایران و جلوگیری از اوج‌گیری اقتصاد ایران بسیج کرده‌اند. ما موظفیم در چنین شرایطی از حریم منافع ملی کشور دفاع کرده و با اصلاحات سریع اقتصادی و رفع موانع داخلی، با تقویت و آشکار‌سازی مزیت های بومی اقتصاد ایران، توطئه آنها را به خودشان برگردانیم. در صورت باور عمیق و ایمان به ارزش‌های درونی و مزیت‌های بزرگ کشور، همچنان ابتکار عمل با ایران است. تنها ما نیازمند عزم ملی و تلاش همه‌جانبه برای رونق‌بخشی و اصلاح اقتصاد ایرانیم. اگر ما در زمینه اقتصادی عرض اندام کنیم و با الگوپذیری از مدل‌های موفق رشد و توسعه جهانی، اکوسیستم اقتصادی را اصلاح کنیم، جذابیت درخشان و پر منفعت اقتصاد ایران، اقتصادهای نوپا و پر کبر و غرور و مصنوعی و حمایت شده را به حاشیه خواهد برد. ضروری است همه نخبگان سیاسی و اقتصادی ایران با کمک به اصلاح ساختار‌های اقتصادی کشور
امکان پذیری و ضرورت اصلاحات صحیح و به موقع اقتصادی را بازگو کنند و زمینه را برای دستیابی ایران به موقعیت شایسته خود در صحنه بین‌الملل فراهم آورند.
