با توجه به اهمیت معافیت مالیاتی به ویژه برای حوزههای تولید و صنعت، ضروری است معافیت مالیاتی از نقطه نظر حقوقی مورد بررسی موشکافانه قرار گیرد تا فعالان اقتصادی به ویژه اشخاصی که در حوزههای تولیدی و صنعتی در مناطق آزاد مشغول فعالیت هستند با چالش مالیاتی روبرو نشوند. برای بهره مندی ازمعافیت مالیاتی در مناطق آزاد، لازم است اقداماتی توسط فعالان اقتصادی صورت پذیرد که در صورت ناآگاهی، علاوه بر محرومیت از معافیت مالیاتی، به پرداخت جرایم مربوط به دیرکرد در پرداخت مالیات نیز ملزم خواهند شد.
به گزارش کسب و کار نیوز به نقل از فرینا، با بررسی ابعاد قانونی معافیت مالیاتی در مناطق آزاد، به کنکاش موضوع میپردازیم تا ضمن شفاف سازی در این زمینه، با بهره مندی از مزیت معافیت مالیاتی، رونق اقتصادی در مناطق آزاد حفظ گردد.
برای اولین بار در سال ۱۳۷۲ قانون «چگونگی اداره مناطق آزاد» تصویب شد. در ماده ۱۳ این قانون، هر نوع فعالیت اقتصادی اشخاص حقیقی و حقوقی که در منطقه به انواع فعالیتهای اقتصادی اشتغال دارند، از تاریخ بهره برداری که در مجوز صادره از سوی سازمان منطقه آزاد درج شده است، به مدت بیست سال از پرداخت مالیات بر درآمد و دارایی موضوع مالیاتهای مستقیم معاف شده است. معافیت برشمرده شده در ماده ۱۳، شامل طیف وسیعی از فعالان اقتصادی از جمله همه فعالان حوزههای تجارت، تولید و خدمات است. گستردگی این نوع معافیت مالیاتی، خود دلیلی دیگر بر لزوم بررسی شرایط بهره مندی از این معافیت است.
سالها پس از تصویب قانون چگونگی اداره مناطق آزاد و با هدف حمایت بیشتر از تولید و ایجاد اشتغال، قانون «رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقای نظام مالی کشور» در سال ۱۳۹۴ تصویب و ابلاغ گردید. این قانون، نسبت به قانون چگونگی اداره مناطق آزاد، قانون خاصِ موخر میباشد که بر اساس موازین حقوقی آن را تخصیص میزند.
در ماده ۳۱ قانون رفع موانع تولید، متن ماده ۱۳۲ قانون مالیاتهای مستقیم اصلاح گردید. در بند ت ماده ۱۳۲ اصلاحی، شرط برخورداری از هرگونه معافیت مالیاتی برای اشخاص حقیقی و حقوقی فعال در مناطق آزاد و سایر مناطق کشور، تسلیم اظهارنامه مالیاتی در زمان مقرر قانونی عنوان شده است. در بند ت ماده ۱۳۲ اصلاحی اشاره شده که اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقوقی شامل ترازنامه و حساب سود و زیان طبق نمونهای است که توسط سازمان امور مالیاتی تهیه میشود لذا موضوع " تهیه و لزوم ارائه اظهار نامه مالیاتی " جهت برخورداری از معافیت مالیاتی در مناطق آزاد، بدون هیچ گونه ابهامی و با عنایت به تصویب قانون رفع موانع تولید پذیرفته شده و لازم الاجرا میباشد.
با عنایت به ذکر نام «مناطق آزاد» در بند ت ماده ۱۳۲ اصلاحی، قانون خاص مناطق آزاد، تخصیص خورده و همه فعالان اقتصادی، جهت بهره مندی از معافیت مالیاتی ملزم به اجرای این بند میباشند. در بند ت ماده ۱۳۲ اصلاحی قانون مالیاتهای مستقیم، مرجع تسلیم اظهار نامه مالیاتی مشخص نشده لذا سوال اصلی که مطرح میشود این است که مودیان مالیاتی اظهار نامه مالیاتی را باید به سازمان منطقه آزاد ارائه نمایند یا سازمان امور مالیاتی؟
جهت رفع این ابهام و پاسخ به سوال، ضروری است به بند الف ماده ۱۳۲ اصلاحی قانون مالیاتهای مستقیم که معافیت مالیاتی برخی از فعالیتهای تولیدی و معدنی را به صورت مالیات به نرخ صفر، تعریف نموده توجه نمائیم. در بند الف ماده ۱۳۲ اصلاحی، مودیان برای بهره مندی از مالیات به نرخ صفر، مکلّف به تسلیم اظهار نامه، دفاتر قانونی، اسناد و مدارک حسابداری حسب مورد، به سازمان امور مالیاتی کشور میباشند تا پس از تعیین درآمد توسط این سازمان، مالیات آنها با نرخ صفر محاسبه گردد.
در نگاه اول به نظر میرسد در تفسیر بند ت ماده ۱۳۲ اصلاحی و تعیین مرجع دریافت اظهار نامه مالیاتی باید به منطوق بند الف همان ماده قانونی توجه نمائیم که مرجع صالح دریافت اظهار نامه مالیاتی را سازمان امور مالیاتی معرفی نموده است اما در ادامه و توجه به قوانین مرتبط، ضروری است که به احکام دائمی برنامه ششم توسعه که پس از قانون رفع موانع تولید تصویب و ابلاغ شدهاند، اشاره شود.
در متن ماده ۶۵ قانون احکام دائمی برنامه ششم توسعه و بند الف آن ذکر شده است که به منظور ساماندهی مناطق آزاد و ایفای نقش مؤثر آنها در تحقق اهداف سند چشم انداز بیست ساله نظام ٬ اِعمال مدیریت یکپارچه و ایجاد رشد اقتصادی مناسب در این مناطق ٬ تعامل اثرگذار اقتصاد ملی با اقتصاد جهانی و ارائه الگوی توسعه ملی در بخشهای مختلف، مدیران سازمانهای مناطق آزاد به نمایندگی از طرف دولت ٬ بالاترین مقام منطقه محسوب میشوند و کلیه وظایف ٬ اختیارات و مسؤولیت های دستگاههای اجرائی دولتی مستقر در این مناطق به استثنای نهادهای دفاعی و امنیتی به عهده آنها است. سازمانهای مناطق آزاد منحصراً براساس قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری صنعتی و اصلاحات بعدی آن و قانون کار اداره میشوند.
همچنین در ماده ۶۵ قانون احکام دائمی برنامه ششم توسعه، کلیه وظایف، اختیارات و مسئولیتهای دستگاههای اجرایی دولتی مستقر در این مناطق، بر عهده سازمانهای مناطق آزاد نهاده شده است، روش اداره مناطق آزاد نیز صراحتاً بصورت (منحصراً بر اساس قانون چگونگی اداره مناطق آزاد) اعلام شده است.
در ادامه و توضیح بیشتر مطلب و تبیین نقش پررنگ سازمان منطقه آزاد در اداره محدوده منطقه آزاد، لازم است اشاره شود که در ماده ۵ قانون چگونگی اداره مناطق آزاد نیز اداره هر منطقه، منحصراً بر اساس قانون چگونگی اداره مناطق آزاد و اساسنامه سازمان، مجاز شناخته شده، همچنین در ماده ۱۱ قانون چگونگی اداره مناطق آزاد نیز صدور مجوز برای انجام هر نوع فعالیت اقتصادی در محدوده منطقه آزاد، فقط در اختیار سازمان منطقه آزاد برشمرده شده است و علاوه بر تمام این موارد، قانون چگونگی اداره مناطق آزاد مورد تاکید مجدد در برنامه ششم توسعه قرار گرفته و اعلام شده است که مناطق آزاد منحصراً بر اساس این قانون اداره میشوند.
با تمام موارد پیش گفته، هم اکنون وظیفه فعالان اقتصادی برای برخورداری از معافیت مالیاتی چیست؟ و اظهارنامه مالیاتی خود را باید به کدام مرجع ارائه نمایند؟ سازمان امور مالیاتی یا سازمان منطقه آزاد تجاری – صنعتی؟
جهت یافتن پاسخ این سوالات ضروری است به تصویب نامه " برنامه راهبردی ارتقای سلامت نظام اداری و مبارزه با فساد در مبادلات مرزی " و دستورالعمل مشترک وزارت امور اقتصادی و دارایی و دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد تجاری صنعتی و ویژه اقتصادی اشاره شود. در این دستورالعمل، شرکتها و مؤسسات ثبت شده در مناطق آزاد تجاری صنعتی موظفند اظهارنامه مالیاتی و عملکرد مالی خود را سالانه به ادارات کل سازمان امور مالیاتی ارائه نمایند.
درحال حاضر شرط برخورداری فعالان اقتصادی از مالیات به نرخ صفر در محدوده مناطق آزادتجاری – صنعتی، ارائه اظهار نامه مالیاتی است که مرجع دریافت آن نیز سازمان امور مالیاتی است.
به گزارش کسب و کار نیوز به نقل از فرینا، با بررسی ابعاد قانونی معافیت مالیاتی در مناطق آزاد، به کنکاش موضوع میپردازیم تا ضمن شفاف سازی در این زمینه، با بهره مندی از مزیت معافیت مالیاتی، رونق اقتصادی در مناطق آزاد حفظ گردد.
برای اولین بار در سال ۱۳۷۲ قانون «چگونگی اداره مناطق آزاد» تصویب شد. در ماده ۱۳ این قانون، هر نوع فعالیت اقتصادی اشخاص حقیقی و حقوقی که در منطقه به انواع فعالیتهای اقتصادی اشتغال دارند، از تاریخ بهره برداری که در مجوز صادره از سوی سازمان منطقه آزاد درج شده است، به مدت بیست سال از پرداخت مالیات بر درآمد و دارایی موضوع مالیاتهای مستقیم معاف شده است. معافیت برشمرده شده در ماده ۱۳، شامل طیف وسیعی از فعالان اقتصادی از جمله همه فعالان حوزههای تجارت، تولید و خدمات است. گستردگی این نوع معافیت مالیاتی، خود دلیلی دیگر بر لزوم بررسی شرایط بهره مندی از این معافیت است.
سالها پس از تصویب قانون چگونگی اداره مناطق آزاد و با هدف حمایت بیشتر از تولید و ایجاد اشتغال، قانون «رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقای نظام مالی کشور» در سال ۱۳۹۴ تصویب و ابلاغ گردید. این قانون، نسبت به قانون چگونگی اداره مناطق آزاد، قانون خاصِ موخر میباشد که بر اساس موازین حقوقی آن را تخصیص میزند.
در ماده ۳۱ قانون رفع موانع تولید، متن ماده ۱۳۲ قانون مالیاتهای مستقیم اصلاح گردید. در بند ت ماده ۱۳۲ اصلاحی، شرط برخورداری از هرگونه معافیت مالیاتی برای اشخاص حقیقی و حقوقی فعال در مناطق آزاد و سایر مناطق کشور، تسلیم اظهارنامه مالیاتی در زمان مقرر قانونی عنوان شده است. در بند ت ماده ۱۳۲ اصلاحی اشاره شده که اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقوقی شامل ترازنامه و حساب سود و زیان طبق نمونهای است که توسط سازمان امور مالیاتی تهیه میشود لذا موضوع " تهیه و لزوم ارائه اظهار نامه مالیاتی " جهت برخورداری از معافیت مالیاتی در مناطق آزاد، بدون هیچ گونه ابهامی و با عنایت به تصویب قانون رفع موانع تولید پذیرفته شده و لازم الاجرا میباشد.
با عنایت به ذکر نام «مناطق آزاد» در بند ت ماده ۱۳۲ اصلاحی، قانون خاص مناطق آزاد، تخصیص خورده و همه فعالان اقتصادی، جهت بهره مندی از معافیت مالیاتی ملزم به اجرای این بند میباشند. در بند ت ماده ۱۳۲ اصلاحی قانون مالیاتهای مستقیم، مرجع تسلیم اظهار نامه مالیاتی مشخص نشده لذا سوال اصلی که مطرح میشود این است که مودیان مالیاتی اظهار نامه مالیاتی را باید به سازمان منطقه آزاد ارائه نمایند یا سازمان امور مالیاتی؟
جهت رفع این ابهام و پاسخ به سوال، ضروری است به بند الف ماده ۱۳۲ اصلاحی قانون مالیاتهای مستقیم که معافیت مالیاتی برخی از فعالیتهای تولیدی و معدنی را به صورت مالیات به نرخ صفر، تعریف نموده توجه نمائیم. در بند الف ماده ۱۳۲ اصلاحی، مودیان برای بهره مندی از مالیات به نرخ صفر، مکلّف به تسلیم اظهار نامه، دفاتر قانونی، اسناد و مدارک حسابداری حسب مورد، به سازمان امور مالیاتی کشور میباشند تا پس از تعیین درآمد توسط این سازمان، مالیات آنها با نرخ صفر محاسبه گردد.
در نگاه اول به نظر میرسد در تفسیر بند ت ماده ۱۳۲ اصلاحی و تعیین مرجع دریافت اظهار نامه مالیاتی باید به منطوق بند الف همان ماده قانونی توجه نمائیم که مرجع صالح دریافت اظهار نامه مالیاتی را سازمان امور مالیاتی معرفی نموده است اما در ادامه و توجه به قوانین مرتبط، ضروری است که به احکام دائمی برنامه ششم توسعه که پس از قانون رفع موانع تولید تصویب و ابلاغ شدهاند، اشاره شود.
در متن ماده ۶۵ قانون احکام دائمی برنامه ششم توسعه و بند الف آن ذکر شده است که به منظور ساماندهی مناطق آزاد و ایفای نقش مؤثر آنها در تحقق اهداف سند چشم انداز بیست ساله نظام ٬ اِعمال مدیریت یکپارچه و ایجاد رشد اقتصادی مناسب در این مناطق ٬ تعامل اثرگذار اقتصاد ملی با اقتصاد جهانی و ارائه الگوی توسعه ملی در بخشهای مختلف، مدیران سازمانهای مناطق آزاد به نمایندگی از طرف دولت ٬ بالاترین مقام منطقه محسوب میشوند و کلیه وظایف ٬ اختیارات و مسؤولیت های دستگاههای اجرائی دولتی مستقر در این مناطق به استثنای نهادهای دفاعی و امنیتی به عهده آنها است. سازمانهای مناطق آزاد منحصراً براساس قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری صنعتی و اصلاحات بعدی آن و قانون کار اداره میشوند.
همچنین در ماده ۶۵ قانون احکام دائمی برنامه ششم توسعه، کلیه وظایف، اختیارات و مسئولیتهای دستگاههای اجرایی دولتی مستقر در این مناطق، بر عهده سازمانهای مناطق آزاد نهاده شده است، روش اداره مناطق آزاد نیز صراحتاً بصورت (منحصراً بر اساس قانون چگونگی اداره مناطق آزاد) اعلام شده است.
در ادامه و توضیح بیشتر مطلب و تبیین نقش پررنگ سازمان منطقه آزاد در اداره محدوده منطقه آزاد، لازم است اشاره شود که در ماده ۵ قانون چگونگی اداره مناطق آزاد نیز اداره هر منطقه، منحصراً بر اساس قانون چگونگی اداره مناطق آزاد و اساسنامه سازمان، مجاز شناخته شده، همچنین در ماده ۱۱ قانون چگونگی اداره مناطق آزاد نیز صدور مجوز برای انجام هر نوع فعالیت اقتصادی در محدوده منطقه آزاد، فقط در اختیار سازمان منطقه آزاد برشمرده شده است و علاوه بر تمام این موارد، قانون چگونگی اداره مناطق آزاد مورد تاکید مجدد در برنامه ششم توسعه قرار گرفته و اعلام شده است که مناطق آزاد منحصراً بر اساس این قانون اداره میشوند.
با تمام موارد پیش گفته، هم اکنون وظیفه فعالان اقتصادی برای برخورداری از معافیت مالیاتی چیست؟ و اظهارنامه مالیاتی خود را باید به کدام مرجع ارائه نمایند؟ سازمان امور مالیاتی یا سازمان منطقه آزاد تجاری – صنعتی؟
جهت یافتن پاسخ این سوالات ضروری است به تصویب نامه " برنامه راهبردی ارتقای سلامت نظام اداری و مبارزه با فساد در مبادلات مرزی " و دستورالعمل مشترک وزارت امور اقتصادی و دارایی و دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد تجاری صنعتی و ویژه اقتصادی اشاره شود. در این دستورالعمل، شرکتها و مؤسسات ثبت شده در مناطق آزاد تجاری صنعتی موظفند اظهارنامه مالیاتی و عملکرد مالی خود را سالانه به ادارات کل سازمان امور مالیاتی ارائه نمایند.
درحال حاضر شرط برخورداری فعالان اقتصادی از مالیات به نرخ صفر در محدوده مناطق آزادتجاری – صنعتی، ارائه اظهار نامه مالیاتی است که مرجع دریافت آن نیز سازمان امور مالیاتی است.