پایداری حوضه‌های آبریز دچار مخاطره است

به گزارش کسب و کار نیوز به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو (پاون), مهندس "سیدمرتضی موسوی" به ارائه گزارشی از وضعیت سال آبی حوضه آبریز خزر پرداخت و افزود: این حوضه آبریز دارای زیر حوضه های مهمی از جمله ارس، سفیدرود، تالش، مرداب انزلی، هراز و قره سو، گرگان رود و اترک است که به عنوان یکی از ۶ حوضه مهم آبی کشور به حساب می‌آید.
وی بیان کرد: حوضه ارس که استان‌هایی همچون آذربایجان غربی و شرقی و اردبیل را در بر می‌گیرد در طی سالیان اخیر دچار تغییرات زیادی شده است، به طور که در سال آبی ۹۵-۹۶ میزان بارندگی در این بخش به ۲۳۵ میلیمتر رسیده که نسبت به مدت مشابه سال قبل افت ۳۶ درصدی و نسبت به متوسط بلند مدت کاهش ۱۷ درصدی را نشان می‌دهد.
موسوی تصریح کرد: در حوضه سفیدرود بزرگ نیز که استان های همچون آذربایجان شرقی، اردبیل، همدان، کردستان، زنجان و قزوین از منابع آن بهره‌برداری می‌کنند حجم بارش‌ها در سال آبی ۲۷۷ میلیمتر ثبت شده است که در مقایسه با ۳۹۹ میلیمتر بارش سال آبی گذشته، کاهش ۳۱ درصدی را نسبت به مدت مشابه سال قبل و کاهش ۱۹ درصدی را نسبت به متوسط بلند مدت نشان می‌دهد.
مدیرکل دفتر مدیریت به‌هم پیوسته منابع آب حوضه دریای خزر ادامه داد: در حوضه آبریز تالش، مرداب انزلی نیز با وجود اینکه جزو مناطق پربارش کشور است ولی این منطقه هم با حجم بارش ۸۱۱ میلیمتری در سال آبی ۹۵-۹۶ نیز کاهش ۲۸ درصدی نسبت به سال قبل و ۲۰ درصدی نسبت به متوسط بلند مدت را نشان می‌دهد.
وی تصریح کرد: در حوضه آبریز هراز و قره سوو نیز حجم بارش ۴۸۰ میلیمتری برای سال آبی به ثبت رسیده است که در مقایسه با میزان بارش ۷۴۹ میلیمتری سال آبی گذشته شاهد کاهش ۳۶ درصدی بارش‌های در این منطقه هستیم.
موسوی خاطرنشان کرد: حوضه آبریز گرگان رود با میزان بارش ۳۴۲ میلیمتری و حوضه آبریز اترک نیز با حجم بارش ۲۵۸ میلمتری به ترتیب نسبت به سال آب قبلی، کاهش ۳۶ و ۴۵ درصدی بارش‌ها را نشان می‌دهند.
کاهش ۳۶ درصدی بارندگی‌ها در حوضه آبریز خزر
مدیرکل دفتر مدیریت به‌هم پیوسته منابع آب حوضه دریای خزر افزود: به طور کلی حجم بارش‌های حوضه آبریز خزر در سال آبی ۹۵-۹۶ به ۳۴۰ میلیمتر رسیده است که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته کاهش ۳۶ درصدی و نسبت به متوسط بلند مدت کاهش ۲۰ درصدی را نشان می‌دهد.
وی همچنین میانگین بارندگی کل کشور را در سال آبی ۵۹-۹۶ رقمی در حدود ۲۳۰ میلیمتر دانست و افزود:‌ بررسی اعداد و ارقام موجود حاکی از کاهش پنج درصدی بارش‌ها نسبت به سال قبل و سه درصدی متوسط بلند مدت است.
موسوی همچنین در بخش دیگری از سخنان خود به چالش‌های حوضه آبریز دریای خزر اشاره کرد و افزود:‌ به طور معمول با کاهش بارش‌ها و در پی آن با افت روان‌آب‌ها، تعارضات و تنش‌ها نیز افزایش پیدا می‌کند و کیفیت آب رودخانه نیز به دلیل کاهش قدرت خودپالایندگی رودها کمتر می‌شود.
وی ادامه داد: هم اکنون در حوضه آبریز هراز با کمبود آب تالاب‌ها و دغدغه‌های مرتبط با تامین نیاز شرب جمعیتی استان‌‎های مازندران و تهران مواجه هستیم. همچنین در این حوضه مزارع متعدد پرورش ماهی نیز وجود دارد که باید کنترل مستمری بر روی آن‌ها صورت بگیرد تا پساب این مراکز کیفیت آب شرب پایین دست را تحت تاثیر قرار ندهد.
عدم هماهنگی با شرایط بارش و روان آب‌ها
مدیرکل دفتر مدیریت به‌هم پیوسته منابع آب حوضه دریای خزر با اشاره به افزایش درجه حرارت در حوضه آبریز گرگان رود، گفت: متاسفانه ما خود را با شرایط بارش و روان آب‌ها هماهنگ نمی‌کنیم و معکوس بر شرایط حاکم درصدد افزایش و توسعه سطح اراضی هستیم.
موسوی تصریح کرد: در شرایطی که باید الگوهای کشت را تغییر و سطح زیر کشت را تقیل دهیم متاسفانه خلاف این مسئله عمل کرده و با به خطر انداختن پایداری حوضه‌ها مشکلات عمده‌ای را برای استان‌ها، شهرها و روستاهای انتهای حوضه ایجاد می‌کنیم.
وی با تاکید بر اینکه تمامی حوضه‌های آبریز دارای شرایط نامساعدی هستند، گفت:‌ وزارت نیرو بازنگری‌های را به منظور تعدیل مصارف انجام داده تا با مشخص کردن آب قابل برنامه‌ریزی برای حوضه‌ها بتوانیم نقشه راهی برای پایداری کشور در حوزه منابع آبی داشته باشیم.
مدیرکل دفتر مدیریت به‌هم پیوسته منابع آب حوضه دریای خزر با اشاره به اینکه دستکاری بیش از حد در نظام رودخانه‌ها باعث بروز مخاطرات جدی می‌شود، بیان کرد:‌ کشور ما امروزه در منطقه‌ای قرار گرفته است که بیشترین استرس آبی را به خود اختصاص داده و مشکلات کمی و کیفی آب جنبه‌های فراگیری در کشور پیدا کرده است.
موسوی خاطرنشان کرد: آلودگی محیط، فقر پوشش گیاهی، خشک شدن دریاچه‌ها و تالاب‌ها، ریزگردها و معضلات بسیار دیگری امروزه به دلیل عدم رعایت سقف بهره‌برداری مجاز از منابع آبی گریبان کشور را گرفته است. بدین منظور باید در تلاش برای رعایت الگوی درست بهره‌برداری از منابع آبی باشیم.
وی در پایان خاطرنشان کرد:‌ ایجاد توقعات جدید باعث می‌شود کسانی که حق‌آبه‌بر قدیمی هستند و سالیان متمادی است از طریق کشاورزی امرار معاش می کنند دچار مشکل شوند. زمانی که امکان تخصیص جدید وجود ندارد باید از تشدید بحران کم آبی جلوگیری کنیم.