شایلی قرایی
اهمیت بسیاری دارد و اگر به سابقه موفقیت شرکتهای بزرگ دنیا نگاهی بیندازیم، در مییابیم که جدا از اهمیت ساخت کالای باکیفیت، به بستهبندی آن محصول نیز توجه بسیاریشده است.
متاسفانه مقوله بستهبندی در کشور ما مورد بیتوجهی قرار گرفته است و نهتنها محصولات مصرفی در بازار داخلی بستهبندی خوبی ندارند، بلکه تولیدات کشور ما در بازارهای صادراتی جهان هنوز هم با بستهبندی نامناسب یا به صورت فلهای عرضه میشوند.
به عبارت دیگر، ارزش صنعت بستهبندی در ایران در مقایسه با کشورهای دیگر، از وضعیت چندان مطلوبی برخوردار نیست. بررسی آمارهای موجود در صنعت بستهبندی و مقایسه آن با کشورهای دیگر نشان میدهد که سهم ایران در صنعت جهانی بستهبندی بسیار ناچیز است.
پایین بودن جایگاه ایران در صنعت بستهبندی و نبود چشمانداز روشنی از رشد این صنعت میتواند تبعات منفی برای اقتصاد کشور به دنبال داشته باشد. صنعت بستهبندی به عنوان توانمندساز بخشهای اقتصادی عمل
میکند. ضعف در این صنعت میتواند آسیبهای جدی به سایر بخشهای اقتصادی وارد سازد. این ضعف در نهایت باعث ضعف شرکتهای ایرانی در بازارهای صادراتی و بازارهای داخلی شده و مزیت رقابتی چندانی نخواهند داشت.
از پروسه پیچیده اداری اخذ مجوز تا واردات کاغذهای بستهبندی
منصور شکوهی، یکی از فعالان حوزه بستهبندی با اشاره به وجود موانعی جدی در مسیر فعالیتهای مرتبط با صنعت بستهبندی عنوان کرد: یکی از مشکلات متقاضیان فعالیت در صنعت بستهبندی به پروسه زمانبر و پیچیده اخذ مجوز از وزارت ارشاد معطوف میشود که لزوم تسهیل این روند ضروری به نظر میرسد.
وی افزود: از سوی دیگر در برخی حوزههای بستهبندی، کاغذهای خاصی که در این خصوص مورد استفاده قرار میگیرند، از خارج وارد میشوند، زیرا اساسا توانایی و امکان تولید آن بهواسطه دستگاههای داخلی فعال در ایران وجود ندارد.
شکوهی عنوان کرد: در برخی از محصولات همچون زعفران، اهمیت بستهبندی از حیث ماندگاری آن بسیار حائز اهمیت است، زیرا باید کیفیت و تکنیک این امر بهصورتی اعمال شود که رطوبت و چربی به آن نفوذ نکند که به تبع فعالان تولیدی این محصول ناچار هستند برای تامین برچسب بستهبندی مورد نیاز عوارض ۴ درصدی پرداخت کنند که به تبع این پرداختها روی هزینه تمامشده تاثیر میگذارد.
وی افزود: به اعتقاد بنده، اعمال تخفیف در عوارض، آن هم در محصولاتی که خاص کشور ایران است یا تولیدکنندگان و زارعان، بخش عمدهای از نیاز جهانی را تامین میکنند، نوعی حمایت محسوب میشود که با توام شدن آن با بستههای حمایتی دیگر، امکان دستیابی به سود هر چه بیشتر از محل صادرات چنین محصولاتی دوچندان خواهد شد. این فعال حوزه بستهبندی عنوان کرد: صنعت بستهبندی از نمونه فعالیتهایی به شمار میرود که بهصورت بالقوه شرایطی را ایجاد میکند که در سایه آن، ارزش افزوده تولیدات و محصولات مربوطه ارتقا مییابد و اگر کشورهای پیشرفته دنیا در عرصه صادرات به موفقیتهای برجستهای نائل شدهاند، این مهم با اتکا به مجموعهای از اقدامات و حلقههای بههم پیوسته محقق شده که بخشی از آن متوجه حوزه بستهبندی میشود.
وی در خاتمه یادآور شد: متاسفانه کشور ایران در بسیاری از حوزههای بستهبندی، توانمند نیست و به اعتقاد بنده در کشوری که متخصصان آن در حساسترین حوزههای صنعتی و هستهای به موفقیتهای چشمگیری نائل شدهاند، ضعف در صنایع مرتبط با بستهبندی از نقیصهها و کاستیهاست که باید نسبت به آن چارهاندیشی شود.
لزوم سرمایهگذاری در حوزه بستهبندی
بابک عابدینی، رئیس اتحادیه صادرکنندگان صنایع چاپ و بستهبندی
صادرات در تمام کشورها به دلیل اینکه منبع درآمدزایی و درآمد ارزی و به دنبال آن ارتقای جایگاه بینالمللی و رشد اقتصادی است، از اهمیت بسیاری برخوردار است. اهمیت بستهبندی کالاها در آن دسته از کالاهایی که صادر میشوند بر کسی پوشیده نیست و به همین دلیل در تمام دنیا در کنار تقویت صادرات به صنعت بستهبندی نیز اهمیت بسیار زیادی داده میشود و سرمایهگذاریهای کلان برای تقویت صنعت بستهبندی که در مرحله اول جذبکننده مشتری است، انجام میشود. بهطور کلی صنایع چاپ و بستهبندی در توسعه صادرات غیر نفتی بسیار نقشآفرین است. صنعت بستهبندی ایران نیز امروز از توانمندیهای لازم برای حضور در بازارهای جهانی برخوردار بوده و میتواند در ساختار اقتصادی کشور مثمر واقع شود. همچنین صنعت بستهبندی موتور محرک برای برونزا شدن اقتصاد و پیشرفت تولید داخلی و حلقه تکمیلکننده زنجیره تولید و صادرات است. اما صنعت چاپ نیز در سیستم تولیدات انبوه مثل چاپ گراور، مطبوعات، چاپهای خبر و کتاب یا به آن صورت رشدی را در سالهای اخیر نداشته یا در حال رکود بوده و در کنار آن چاپهای سیستمهای یو.وی، فلکسو عرض کم با همان خطوط تولیدی هیبرید رشد خوبی را داشته است. در حال حاضر برای اینکه خودمان را با سایر کشورهای صنعتی یا در حال توسعه بیشتر وفق دهیم و بتوانیم در این زمینه با آنها رقابت کنیم، به سرمایهگذاری بیشتری نیاز داریم. اهمیت بحث کیفیسازی و استانداردسازی در بازارهای بینالمللی و داخلی نیز بر کسی پوشیده نیست و این روزها استاندارد برای تولید در زمینههای مختلف بحث داغی است.
افزایش ضایعات محصولات به دلیل بستهبندی نامناسب
احمد روزبهانی، کارشناس بازار
امروز اهمیت بستهبندی کالاها به خصوص کالاهای صادراتی به درجهای رسیده است که ضرورت دارد فعالان حوزه تولیدی، اقتصادی و صادراتی به کیفیت بستهبندی محصولات خود بیشتر توجه کنند. موضوع بستهبندی در فروش اقلام و محصولات تولیدی در دو عرصه داخلی و خارجی به قدری حائز اهمیت است که بسیاری فعالیت در حوزه بستهبندی را در قالب یک صنعت ویژه بررسی و ارزیابی میکنند.
براساس گزارشهایی که منتشر شده در برخی مواقع بعضا بیکیفیتی و عدم رعایت اصول حرفهای در صنعت بستهبندی، باعث هدررفت کالاها و عدم استقبال مشتری میشود. در این رابطه برآورد دستگاههای مربوطه حاکی از ضایعات ۲۵ تا ۳۰ درصدی محصولات به دلیل بستهبندی نامناسب است.
به عنوان مثال، در حال حاضر بسیاری از محصولات زراعی و کشاورزی ما بهصورت فلهای به بازار عرضه میشود که در صورت برخورداری از بستهبندی مناسب، علاوه بر جذب هر چه بیشتر مشتری، سودآوری فزایندهتری نیز حاصل خواهد شد. همچنین برخی از محصولات زراعی و کشاورزی ایران همچون زعفران، خرما و عسل بهصورت فلهای به کشورهای هدف صادر میشوند و بعد از مدت کوتاهی، عوامل و فعالان اقتصادی کشورهای مذکور با بستهبندی شکیل آن را به نام کشور خود به بازارهای بینالمللی صادر و عرضه میکنند.
چین، اسپانیا و حتی افغانستان موفق شدهاند با حمایت و برنامهریزی اصولی، به توفیقات بسیاری در این بخش نائل شوند و باید با تلخی اعتراف کرد که این موضوع شایسته کشور به نظر نمیرسد و باید تدبیری اتخاذ شود که اقدامات این کشورها و عرضه مجدد محصولات ایرانی با سود مضاعف در همین مرز و بوم عملیاتی شود تا در سایه آن، حداکثر بهرهوری و بهرهبرداری اقتصادی برای فعالان اقتصادی و تولیدی کشورمان حاصل شود.