سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
شایلی قرایی
به‌طور کلی صنعت گیاهان دارویی صنعتی است که مشهور به صنعت درآمدزا در جهان است. در کشور ما نیز به دلیل تنوع آب‌وهوایی و شرایط مناسب، شاهد رشد این گیاهان در دامنه کوه‌ها به صورت خودرو و همچنین کاشت آن در مزارع هستیم. درباره صنعت ارزشمند گیاهان دارویی باید به این نکته مهم اشاره شود که اگر بتوان از این گیاهان و محصولات و فرآورده‌های مربوط به آن به شیوه‌ای بهینه استفاده کرد، صنعت گیاهان دارویی می‌تواند در توسعه اقتصاد کشور نقش مهمی داشته باشد.
متاسفانه در چند سال اخیر، اما غفلت از این صنعت موجب شد تا فرصت‌های صادراتی و بازارهای هدف برای این گیاهان و به‌ویژه زعفران نام‌آشنای ایرانی از دست برود و رقبا جای خود را در بازارهای هدف ما پیدا کنند. بنابراین در شرایط کنونی که دیگر کشورها از این صنعت ایجاد اشتغال کرده و درآمدهای هنگفتی کسب می‌کنند، حفاظت از گونه‌های گیاهی انحصاری کشور بسیار ضروری است و باید از خروج نمونه یا اطلاعات مربوط به این گونه‌ها از کشور هم جلوگیری کرد، اما توجه به صادرات و درآمدزایی این گیاهان نباید فراموش شود و مسئولان باید به فکر احیای بازارهای صادراتی باشند.
تنوع گیاهان دارویی ظرفیت سوددهی را افزایش می‌دهد
در همین رابطه کارشناسان نیز اظهارنظرهای متفاوتی داشته‌اند. فهیمه اسماعیل‌بیگی، کارشناس حوزه طب دارویی با اشاره به نقش حائز اهمیت تحقیقات و پژوهش‌های علمی و دانشگاهی، در توسعه ظرفیت‌ها و توانمندی‌های مرتبط با این عرصه، گفت: قطعا با حمایت و هم‌راستایی هر چه بیشتر توانمندی‌های علمی و آزمایشگاهی کشور در جهت توسعه علمی و حجمی تولید و برداشت گیاهان دارویی و فرآوری آن، قادر خواهیم بود بازارهای هر چه بیشتری از کشورهای منطقه را فتح کنیم.
وی افزود: برخی گمان می‌کنند که سودآوری تجارت و صادرات گیاهان دارویی ناچیز است، اما این ذهنیت صحیح نیست و مصادیق و مثال‌های بسیاری را در جهت نقض این ادعا می‌توان مطرح کرد.
اسماعیل‌بیگی عنوان کرد: به عنوان مثال، کشور کانادا در سال ۲۰۰۰ از محل صادرات جنسینگ از کشور کره‌جنوبی، بیش از ۶۰ میلیون دلار هزینه کرده که با در نظر گرفتن تنوع گیاهان دارویی و گستره و تنوع بازار تقاضا برای چنین محصولاتی، به روشنی به ظرفیت سوددهی این عرصه، پی خواهیم برد. وی در خاتمه یادآور شد: شبکه بازاریابی قدرتمند از دیگر ضروریاتی است که نباید از آن غافل شد و قطعا با تامین چنین الزامات و اقتضائاتی قادر خواهیم بود به موفقیت‌های چشمگیری در عرصه‌های اشتغالزایی، صادرات و سودآوری از این ظرفیت بالقوه و موهبت خدادادی دست یابیم.
اتحادیه اروپا خواهان واردات سبزی، صیفی و زعفران از ایران
این در حالیست که چندی پیش مدیرکل کشاورزی و توسعه روستایی اتحادیه اروپا ضمن تاکید بر توسعه تجارت و فناوری کشاورزی از تمایل و نیاز این اتحادیه برای واردات سبزی و صیفی، مکمل‌های غذایی و زعفران از ایران خبر داد.
جرزی پلوآ، مدیرکل کشاورزی و توسعه روستایی اتحادیه اروپا اظهار داشت: ظرفیت‌های زیادی در اتحادیه اروپا و ایران به ویژه در حوزه تحقیقات، فناوری و تجارت کشاورزی وجود دارد و این ظرفیت‌ها می‌تواند منجر به توسعه همکاری‌ها شود.
پلوآ گفت: تجارت در حوزه گیاهان دارویی و زعفران قابل توسعه است. ضمن آنکه این اتحادیه دارای تولیدات بالایی از مواد دامی، لبنی و گوشت است و می‌تواند این محصولات را به ایران صادر کند.
وی افزود: ما درباره نهاده‌های کشاورزی به ویژه بذرهای اصلاح‌شده با بهره‌وری بالا برای کمک به ایران، صادرکنندگان خوبی داریم.
مدیرکل کشاورزی و توسعه روستایی اتحادیه اروپا بیان کرد: دو طرف در گذشته همکاری‌های خوبی در زمینه صنایع نفتی و تحقیقات داشتند و فکر می‌کنم بخش کشاورزی نیز ظرفیت لازم را برای توسعه همکاری‌ها داشته باشد و دو طرف از توسعه تجارت منفعت خواهند برد. وی در عین‌حال از سفر رئیس کمیسیون کشاورزی اتحادیه اروپا در نوامبر امسال خبر داد و اذعان داشت: سفر دو روزه ما به ایران با هدف پیدا کردن زمینه‌های بیشتر همکاری در بخش کشاورزی صورت گرفته است.
زعفران چینی درهای بازارهای بین‌المللی را بر زعفران ایرانی بست
جلیل مغازه‌ای، رئیس اتحادیه صادرکنندگان گیاهان دارویی
گیاهان دارویی در کشور ما فرصت رشد و افزایش تولید را دارند. به‌طور کلی آب‌وهوای ایران شرایطی دارد که در تمام مناطق آن می‌توان به وفور گیاهان دارویی را اعم از گیاهان دارویی خودرو و کاشت‌شده یافت. انتظار می‌رود که در این شرایط گام‌های ارزنده‌ای برای نشان دادن این توانایی در کشور و در سطح بین‌المللی برداشته شود و فرصت‌های صادراتی نیز غنیمت شمرده شود، چراکه با توجه بیشتر و تکیه بر صادرات این گیاهان که صنعتی درآمدزا نیز هستند، می‌توان به چرخه اقتصادی کمک کرده و رشد درآمدها را شاهد باشیم. اینجا باید اشاره شود که متاسفانه با وجود پتانسیل بسیاری که در کشور درباره این صنعت مشاهده می‌کنیم و همچنین با وجود وضعیت تولید مناسبی که در حال حاضر از آن برخوردار هستیم، اما فرصت‌های صادرات و بازارهای هدف را از دست داده‌ایم.
کیفیت تولید و کاشت گیاهان دارویی و به‌ویژه زعفران ایرانی به اندازه‌ای بالا و ارزشمند است که ما مشتریانی از آمریکا و کشورهای اروپایی داریم که به جرات می‌توان گفت که بزرگ‌ترین مشتریان ما هستند، ولی با بی‌توجهی‌ها و البته تحریم‌هایی که داشته‌ایم، آمریکا و کشورهای اروپایی را به عنوان بزرگ‌ترین مشتریان خود طی سال‌های اخیر از دست داده‌ایم و بنابراین باید به این نکته تلخ اشاره شود که گیاهان دارویی روی دست تولیدکنندگان مانده است. البته برای زعفران ایرانی که زبانزد بازارهای بین‌المللی است، روزنه‌های امیدی داریم. زعفران از جمله گیاهان دارویی است که به سبب اهمیت ویژه آن از نظر غذایی صادراتش رشد قابل توجهی داشته است. هرچند آینده روشنی برای زعفران هم وجود ندارد و روزنه‌های امیدی که از آن نام برده شد، با ورود زعفران چینی به بازار، دیگر زعفران ایرانی در بازارهای هدف جایی ندارد. لازم است در تکمیل مشکلاتی که بر سر راه بازارهای هدف ما برای گیاهان دارویی و علی‌الخصوص زعفران ایرانی قرار دارد، اشاره شود که تعرفه بالای صادرات زعفران مورد انتقاد است. برخی کشورها اعم از هندوستان برای واردات زعفران به کشورشان تعرفه حدود ۳۳ درصدی از تجار اخذ می‌کنند و این درحالیست که افغان‌ها با تعرفه ۴ درصد محصول خود را به این کشور صادر می‌کنند.
در همایشی که اخیرا برگزار شد، ما به دولت و مسئولان دست‌اندرکار نیز اعلام کردیم و از آنان خواستیم که با دولت هند مذاکرات لازم را به عمل آورند و اینگونه اعلام کنند که اگر تعرفه گمرکی زعفران مانند افغانستان برای ایران هم برداشته نشود، ایران از واردات اقلام مختلف ادویه هند امتناع خواهد کرد. معمولا تولید زعفران در استان خراسان‌رضوی و جنوبی به حدود ۲۷۰ تا ۲۸۰ تن می‌رسد، اما مدتی است با توجه به آنکه تولید گیاهان دارویی در خارج از مرزهای ایران بازار خوبی ندارد، بسیاری از فعالان این عرصه در استان‌های مختلفی از جمله تبریز، زنجان، قم، اصفهان و شیراز به کاشت زعفران پرداخته‌اند که در سال گذشته حدود ۷۰ تا ۸۰ هزار تن هم ظرفیت تولید این استان‌ها بوده است و اکنون با توجه به حجم تولید بخشی نیز به عنوان مازاد صادر نشده و در بازار می‌ماند. این در حالیست که کل تولید زعفران حدود ۷۰ تن است و باید تا آبان‌ماه که زمان برداشت محصول جدید زعفران است، تلاش شود تا در نهایت حد ممکن محصول ایرانی در بازارهای جهانی به فروش برسد. با توجه به آنکه ایران بزرگ‌ترین تولیدکننده زعفران در دنیا به شمار می‌رود؛ از این‌رو وزارت بازرگانی و کشاورزی برای کاهش تعرفه صادرات به هندوستان باید تمهیداتی بیندیشند.
جای خالی تسهیلات بانکی کم‌بهره در صنعت گیاهان دارویی
فرید مداح، کارشناس حوزه کشاورزی
تولید و توسعه گیاهان دارویی و پس از آن اندیشیدن به فرصت‌های صادراتی این صنعت در کشورهای توسعه‌یافته رواج یافته است و در حالی که مشاهده می‌شود توان و پتانسیل آب و هوایی مناسب برای رشد این نوع گیاهان در برخی کشورها فراهم نیست اما به دلیل اینکه درآمدزایی این صنعت غیرقابل انکار است، شرایط برای توسعه و تولید این گیاهان فراهم شده است. اما در ایران به لحاظ اینکه آب و هوای مناسب برای تولید و رشد این گیاهان فراهم است انتظار می‌رود مسئولان با درک شرایط درآمدزایی و پول سازی این صنعت توجه بیشتری به آن داشته باشند.
در حال حاضر فرصت‌های صادراتی برای تمام صنایع در تمام دنیا به بزرگ‌ترین و مهم‌ترین موضوع تبدیل شده است و هر کشور با توجه به توانمندی خود در هر صنعت فرصت‌های صادراتی و بازارهای هدف خود را شناسایی کرده و برای به دست آوردن آنها و کنار زدن رقبا تلاش می‌کند. در راستای تحقق این اهداف است که شنیده شده در کشورهای توسعه‌یافته برای افزایش تولید و توانمندی و به دست آوردن فرصت‌های صادراتی تسهیلات کم‌بهره به تولیدکنندگان پرداخت می‌شود. بنابراین انتظار می‌رود درباره سهولت مبادلات بانکی و رفع برخی موانع، گام‌های موثرتری برداشته شود زیرا تا زمانی که این امر با کندی و فرسایش مواجه باشد، امکان توسعه صادرات گیاهان دارویی به عنوان مولفه‌ای اثربخش در ارتقای سطح صادرات غیر نفتی فراهم نخواهد شد. از طرف دیگر توسعه کشت گیاهان دارویی در راستای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی است که به‌طور یقین خواهد توانست نقش بسیار مهمی در ایجاد اشتغال و درآمد داشته باشد. همچنین با توجه به نیاز آبی کمی که در طول رشد دارد می‌تواند نقش موثری در استفاده بهینه از منابع آبی داشته باشد.
