سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
گروه بانک،بورس و بیمه
انتشار اوراق بدهی و اوراق با درآمد ثابت، ضمن آنکه مزایایی دارد و می‌تواند به تسویه بخشی از بدهی‌های دولت و نهادهای عمومی کمک کند اما معایبی دارد که از جمله آن به گفته کارشناسان رقابت با بازار سهام است که می‌تواند تهدیدی برای منافع سهامداران بورس باشد. ازاینرو به اعتقاد کارشناسان کنترل حجم اوراق بدهی وظیفه سازمان بورس است و باید نسبت به آن محتاط باشد.
عضو کانون کارگزاران بازار سرمایه در این مورد گفت: بخش قابل توجهی از اوراق بدهی منتشر شده است که رقیب جدی بازار سهام به شمار می‌رود؛ به‌طوری که برخی از سهامداران به فروش سهام و خرید این اوراق دست زده‌اند.
بازار بدهی اهرمی برای رشد و توسعه کشور است و دولت برای پرداخت بدهی‌های خود و انجام پروژه‌هایش از آن استفاده می‌کند.
برخی کارشناسان معتقدند: کاهش رونق و افت حجم و ارزش معاملات بازار سهام ناشی از انتشار این اوراق است که نقدینگی را به سوی خود جذب می‌کند اما در مقابل، گروهی دیگر تاکید می‌کنند که ماهیت اوراق بدهی با سهام تفاوت داشته و اوراق بدهی، مکمل بازار سهام به شمار می‌روند و رقیب نیست.
همچنین با توجه به ظرفیت‌های سودآوری شرکت‌ها در بلندمدت، بازار سهام از جذابیت خوبی برای سرمایه‌گذاری برخوردار است و باید به بازار اوراق بدهی به‌عنوان مکمل سرمایه‌گذاری نگاه کرد.
امیر هامونی، مدیرعامل فرابورس نیز در این مورد اعلام کرد، سهم اوراق بدهی از ارزش معاملات فرابورس در سال ۹۵ به ۶۰ درصد رسید و گفت: ارزش بازار پولی حدود ۶۰ برابر بازار بدهی است بنابراین امکان تاثیر بر بازار پولی و افزایش نرخ سود را ندارد.
به گفته وی در سال ۱۳۹۴ حدود ۵۰ درصد ارزش معاملات فرابورس به بازار بدهی تعلق داشت.
شاپور محمدی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در اواسط اسفندماه ۱۳۹۵ اعلام کرده بود، تلاش برای محدود‌سازی حجم انتشار اوراق بدهی در دستور کار است و اولویت فعلی حفظ و حمایت از بازار سهام و تامین مالی بخش خصوصی است و باید بازار بدهی کنترل شود.
وی گفته بود، به موجب قانون، عرضه اوراق بدهی تکلیف سازمان بورس است اما نمی‌توان نسبت به حجم آن بی‌توجه بود. توجه به خواسته سهامداران وظیفه سازمان است و از منافع آنها حفاظت خواهد شد.
محمدی همچنین گفته بود، ماه‌های گذشته عرضه اوراق بدهی کنترل و محدود شده و بخش خصوصی نیز می‌تواند با رعایت ظرفیت بازار سرمایه و همچنین با حد تعیین شده، اوراق بدهی منتشر کند.
در معاملات روز ۱۹ فروردین ماه سال جاری بازار بدهی که اوراق مشارکت، گواهی سپرده و صکوک معامله می‌شود، تعداد یک میلیون ۸۹ هزارو ۱۸۵ برگه اوراق مشارکت به ارزش کل بیش از ۱۲۱۷ میلیارد ریال معامله شد.
عباسعلی حقانی‌نسب، کارشناس بازار سرمایه
تلاشی برای تامین مالی در بازار بدهی نشد
بحث بازار بدهی از جمله بحث‌های تازه‌ای است که بر سر زبان سهامداران افتاده است و برخی هم آن را منافی منافع بورس می‌دانند اما به اعتقاد ما بازار بدهی اتفاقا برای بازار سرمایه لازم بود نه مضر. اوراق با درآمد ثابت و اوراق بدهی یکی از اوراق مورد نیاز بازار سرمایه است و در این مورد هم شکی وجود ندارد. بازار سرمایه هم باید شامل اوراق ثابت و هم اوراق متغیر مثل سهام باشد اما نکته این است از زمانی که بازار بدهی ایجاد شده است تلاشی برای جذب منابع و تامین مالی در آن صورت نگرفته است. بازار بدهی جایگاه خوبی در بازار سرمایه دارد اما این جایگاه از پس انتظارات بورس بر نیامده است. لازم به ذکر است که روش فروش این اوراق و میزان حجم آن و انتشار اوراق بدهی و اوراق با درآمد ثابت، ضمن آنکه مزایایی دارد، می‌تواند به تسویه بخشی از بدهی‌های دولت و نهادهای عمومی کمک کند اما انتقادهایی نیز نسبت به آن وجود دارد. نمونه این انتقادها این است مثلا ما برای فروش اوراق فعالیت‌های زیادی انجام داده‌ایم اما برای جذب منابع کاری نکرده‌ایم. وقتی بازار سرمایه شروع به انتشار اوراق کرد باید همزمان روش جذب منابع برای خرید این اوراق را اصلاح می‌کرد مثلا باید منابع جدید خارج از بورس می‌آمد که بتواند روی اوراق سرمایه‌گذاری کند ولی این اتفاق نیفتاد به همین دلیل بازار ما از سمت بازار بدهی تحت فشار قرار گرفت و در برابر خواسته‌های خود از این بازار پاسخ مساعدی نشنید. صندوق‌های سرمایه‌گذاری که از بورس مجوز گرفتند اگرچه به ظاهر به منظور جذب منابع به بازار بدهی پا به میان گذاشتند اما به واقع به قصد دور زدن نرخ سودهای مصوب بانک مرکزی آمدند و به همین دلیل به جای جذب منابع جدید به بازار بدهی و به تبع آن بازار سرمایه به افزایش سپرده‌ها برای بانک مورد نظر خود اقدام کردند مثلا حدود ۱۲۰ هزار میلیارد تومان منابع صندوق‌های سرمایه‌گذاری سپرده شده است و ترکیب دارایی آنها نشان می‌دهد بخش عمده دارایی‌های آنها سپرده بانکی و وجه نقد است و این در جهت تامین مالی برای اوراق صورت نگرفته است.
مجید محمد علیزاده آرانی، کارشناس بازار سرمایه
ریسک گریزتر‌ها به سمت بازار بدهی می‌روند
اثرگذاری بازار بدهی بر بازار سرمایه طبیعتا به روحیات، نیت و درجه ریسک‌پذیری سرمایه‌گذاران بستگی دارد. هر چقدر که سرمایه‌گذاران ریسک‌گریزتر باشند به بازار‌هایی که درآمد ثابت داشته و نرخ بازدهی خوبی برای آنها داشته باشد، روی می‌آورند اما با توجه به اینکه بورس در چند سال گذشته از بازدهی مطلوبی برخوردار نبوده است، مسلما اوراق بدهی تاثیر بسزایی بر بازار سرمایه‌گذاشته است. این در حالیست که اوراق بدهی برای سرمایه‌گذاران درآمد ثابت داشته و سود نسبتا خوبی برای سرمایه‌گذاران ایجادکرده است لذا اکثر سرمایه‌گذاران به این سوی روی آورده‌اند اما سرمایه‌گذارانی که متهور بوده و ریسک گریزتر بوده‌اند کماکان در بازار سرمایه باقی مانده‌اند به همین دلیل این شرایط طوری رقم می‌خورد که ناخودآگاه و ناخواسته سرمایه‌گذاران به سمت بازار بدهی روی بیاورند از این نظر بازار بدهی به ضرر منافع بورس بوده و این موضوع را نمی‌توان انکار کرد اما در رابطه با اوراق بدهی این موضوع قابل ذکر است که اگر اوراق بدهی در راستای تامین مالی طرح‌های توسعه‌ای شرکت‌های پذیرفته شده در بورس باشد تضادی برای منافع سهام داران ایجاد نکرده و حتی در آینده هم می‌تواند منافع آتی به دنبال داشته باشد اما اگر صرفا برای تامین مالی و جبران نقدینگی دولت باشد طبیعتا تاثیرگذار بوده و نمی‌تواند در توسعه بازار سرمایه گام بردارد و اگر دولت از این طریق صرفا به تامین مالی خود بیندیشد قطعا سرمایه‌گذاران را در تامین نقدینگی از طریق بورس با مشکل مواجه خواهد کرد. بنابراین به‌طور کلی بازار بدهی این اثر منفی را برای بورس دارد که ریسک گریزها را به سمت بازار بدهی می‌کشاند و از طرفی در جهت اهداف دولت عمل می‌کند نه سهامداران و جذب سرمایه‌ها جهت توسعه اقتصادی.
