گوشه خیابان و نزدیک پارکها وسایلی قرار گرفته شبیه بادبادک؛ بزرگ است و رنگهای متفاوتی دارد و در کنار آن به همین شکل، اما اندکی متفاوتتر وسایلی قرار گرفته که دیگر نمیشود به آن بادبادک گفت. گرچه بزرگ است و گرد، اما مثل بادبادک نیست و برای کشف هویت آن باید جستجوی بیشتری کرد. خیابانها و پارکها که این روزها و به مناسبت آغاز سال جدید پر شده است از بادبادکها و آدمکهای مصنوعی فضای تازهای پیدا کرده که به اعتقاد برخیها برای تزیین فضای شهری جذاب و لازم و به دید بعضیها وسایلی اضافی و هزینهبراست.این تزئینها به باور کارشناسان، عمدتا مبتنی بر تخصص و مهارت نیست و پشت پردهای رانتی دارد و به گفته گیتی اعتماد، معمار و شهرساز و مدیرعامل سازمان مهندسین مشاور طرح و معماری نه تنها به ظاهر کمکی به آرامش و ایجاد احساس خرسندی در مردم نکرده است، بلکه مردم پس از مدتی نیز که از آن دلزده شدهاند، به آن عادت کردهاند.از طرفی تصور برخی از مردم از بادبادکهای جدید شهری که اخیرا بهطور انبوه آنها را در سطح شهر میبینیم، این است که آنها به دلیل و نشانه خاصی در سطح شهر گنجانده شدهاند، نه صرفا به خاطر زیباییهای ظاهری و نمادی. اما سوال اصلی اینجاست که مردم بهطور اساسی چقدر نسبت به این وسایل احساس خرسندی و رضایت دارند یا وجود این اشیا تا چه اندازه به زیبایی شهر آنها کمک کرده است. به اعتقاد کارشناسان، از آن جایی که تزئینهای شهری در همه جای دنیا طبق نظرات کارشناسانه و با رای هنرمندان توانمند صورت میگیرد نیازی به اظهارنظر مردم برای ایجاد آنها نیست، اما وظیفه مسئولان این است که مردم را با هنرهای واقعی و زیبا آشنا کنند تا آنها از مدل تزئینهای اصولی و متناسب بصصصا هنرهای زیبا بیشتر لذت ببرند. با این وجود بسیاری از مردم به این تزئینها عادت کردهاند و احساس رضایت ندارند.طبق آنچه از صحبتهای مردم شنیده میشود، این بادبادکهای مصنوعی فضای سبز و همچنین فضای خیابان و سطح شهر را مانند خیلی از ساختوسازها و وسایل دیگر شلوغ کرده و از زیبایی طبیعی آن کاسته است، در حالی که همین اسباب و وسایل میتوانست با هدف و منظور خاصی یا برای بهتر کردن فضای سبز گنجانده شود.
برای مثال طبق بررسیهای موجود و اظهارنظر مسئولان خیلی از پارکهای سطح شهر امکانات ناقصی دارد و وسایل ورزشی آن کهنه و فرسوده شده است. از سوی دیگر بسیاری از پارکها از امکانات اولیه برای تفریح و سرگرمی مردم محروم هستند و وجود چنین وسایلی نمیتواند به تنهایی احساس خوبی در مردم و کسانی که این اشیا را مشاهده میکنند، ایجاد کند.
فقدان تخصص درتزئینات شهری
گیتی اعتماد، معمار و شهرساز و مدیرعامل سازمان مهندسین مشاور طرح و معماری در این رابطه به «کسبوکار» میگوید: تزئین شهر یک تخصص و هنر است که به دانش کسانی که در این زمینه صاحب علم و مهارت هستند، نیاز دارد. به قول معروف کار را باید به کاردان سپرد، اما متاسفانه در کشور ما برای تزئینهای شهری چنین تخصصی وجود ندارد. البته رای و نظر مردم هم نمیتواند کمکی به بهبود این وضعیت کند، چرا که ممکن است سلیقههای مردم خلاف واقعیتهای زیبایی شناسی و معماری سطح شهر باشد. از طرفی بسیاری از سلیقهها بازاری و عوامپسند است و سلیقههای عوام را نمیتوان منشأ هدایت یک کار خوب نامید.
آرایش شهر با وسایل ناجور
وی توضیح میدهد: در اغلب کشورهای دنیا پارکها با مجسمههای مجسمهسازهای معروف تزئین میشوند و در پس هر تزئینی دست یک هنرمند قابل و توانا پنهان است، در حالی که در کشور ما اینگونه نیست و معمولا فضای شهری با وسایل ناجور آرایش میشود که حتی برای برخی آزاردهنده و ناجور است. برای مثال همین درختهای مصنوعیای که در پارکها دیده میشود، نمادی از این مدل طراحی ناجور است. با وجودی که کشور ما اقلیم خوبی دارد و شرایط آب و هوایی و خاکی برای کاشت درختان طبیعی و مقاوم هموار است، ضرورتی به حضور این درختهای مصنوعی نیست. بهتر بود به جای درختان مصنوعی از درختان طبیعی و وسایل طبیعی استفاده میشد. البته ممکن است اینگونه تزئینها برای برخی قابل قبول باشد، اما برای خیلیها هم بسیار ناجور و ناراحتکننده است. برخی هم به این دلیل که چنین تصاویری ندیدهاند، کمکم به آن عادت میکنند، در حالی که عادت کردن به معنای ایجاد احساس رضایت در آنها نیست.
افت هنر و معماری
اعتماد با اشاره به افت و اعتزال هنر و معماری شهری میگوید: کشور ما با وجود بهرهمندی از فرهنگی غنی و معماری قوی اینک رو به اعتزال است. رانت پسپرده تزئینات شهری باعث ورود درختان و وسایل مصنوعیای شده که هیچ نیازی به آنها نیست و حتی باعث دلزدگی و ناراحتی مردم میشود، در حالی که لازم است صداوسیما و رسانهها برای آشنایی مردم با تزئینات واقعی و زیبایی سازی شهری فرهنگسازی کنند یا اینکه مردم را با هنرهای زیبا آشنا سازند.