سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
و یکی از عمده‌ترین این مشکلات را در موضوع جذب سرمایه دیده است.
به گزارش کسب و کار نیوز وبه نقل از آینده نگر، تا جایی که مخاطبان رسانه‌ها در کشورهای غربی به یاد دارند، نام خاورمیانه اگرنه همواره اما در بسیاری از مواقع با نام درگیری و جنگ عجین بوده است.در چند سال اخیر با پررنگ‌تر شدن فعالیت‌های گروه‌های تروریستی که در صدر آنها داعش قرار دارد، معادلات منطقه بیشتر از هر زمانی پیچیده شد. از سوی دیگر بالاگرفتن منازعات در سوریه و عراق هم دست به دست حضور تروریست‌ها در منطقه داد تا سیل پناه‌جویان از خاورمیانه عازم نقاط دیگر جهان شوند و حالا مدت‌هاست که اروپا تبعات این ناآرامی‌ها را در قالب تلاش این پناه‌جویان برای ورود به مرزهایش حس می‌کند. همه اینها سبب شد تا نام خاورمیانه بیشتر از گذشته قرین اخبار ناگوار شود. در این میان فرصت‌هایی که در این منطقه برای کارآفرینان و صاحبان کسب و کارهای کوچک و بزرگ وجود دارد از دیده‌ها پنهان می‌ماند. کارآفرینان تلاش دارند تا روی دیگر سکه خاورمیانه را به دنیا نشان دهند.
ماهنامه اقتصادی INC. در یکی از شماره‌های سال ۲۰۱۶ خود به سراغ همین موضوع رفت. این نشریه با اشاره به اینکه ایده آغاز کسب‌وکار در خاورمیانه شاید از نظر بسیاری اولویت محسوب نشود نوشت: «برای خیلی از غربی‌ها خاورمیانه با بی‌ثباتی تعریف شده است و این تصور که منطقه در اختیار خصومت‌های گروه‌های مشخص تروریستی است. همین است که حضور در این منطقه برای تجارت از نظر آنها گزینه جذابی به حساب نمی‌آید اما علی تابارا، کارآفرین عربستانی با این طرز تفکر مخالف است و می‌گوید که تجربه خود او از کسب‌وکار در خاورمیانه تجربه‌ای ارزشمند و سودآفرین بوده است.» این نشریه امریکایی از قول کارآفرین موفق عرب که در حال حاضر مدیر اجرایی یک شرکت موفق مشاوره مدیریتی و حسابداری در شهر ریاض است، چند دلیل را برای اینکه کارآفرینان باید این منطقه را برای گسترش کار خود انتخاب کنند ذکر کرده:
دلیلی برای ترس وجود ندارد
واضح است که ترس از تروریسم یکی از نیورهای بازدارنده برای آمدن به خاورمیانه است. نمی‌شود کتمان کرد که فعالیت‌های داعش ضربه مهلکی به شهرت خاورمیانه زده و باعث شده تا به نظر آید این منطقه نقطه ناامنی برای غربی‌ها و به‌خصوص امریکایی‌ها است. اما جهان تغییر کرده است، حالا ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که گروه‌هایی مثل داعش در آن حضور دارند و به همان میزان هم دولت‌ها از خطرهای موجود آگاه هستند و تمام تلاششان را می‌کنند تا سطح امنیت را بالا ببرند. آدم‌های زیادی به خاورمیانه آمدند تا تجربه اقتصادی در این منطقه داشته باشند و همین جا ماندگار شدند، اگر اوضاع به نفع آنها نبود قطعا سال‌ها قبل از اینجا رفته بودند.
فراوانی فرصت‌ها
خاورمیانه سرشار از فرصت و موقعیت جدید است. رشد سیستم سلامت و آموزش انکارناپذیر است و از طرفی موقعیت‌های بسیاری در حوزه ساخت و ساز وجود دارد. راه‌ها، فرودگاه‌ها، دانشگاه‌ها و بیمارستان‌ها در حال ساخت و توسعه هستند و همیشه نیاز به کسانی هست که امور جاری برای نگهداری و ارتقای این ساخت و سازهای تازه را بر عهده بگیرند.
اصلاحات در قوانین
یکی از مشکلاتی که در گذشته بر سر راه آغاز کسب و کار در خاورمیانه به خصوص کشورهای عربی وجود داشت این بود که قوانین دولتی دست‌وپاگیر بودند. کارآفرینان بر سر اینکه دولت‌ها اختیار کنترل کار آنها را در دست داشتند رنج می‌بردند اما در طول یک دهه گذشته اصلاحات گسترده‌‌ای در این قوانین در حال انجام بوده است تا میزان جذب سرمایه‌گذاری بالا برود. به عنوان نمونه در عربستان شرکت‌ها می‌توانند مالکیت صددرصد خارجی داشته باشند و تنها ۲۰ درصد مالیات را به دولت بپردازند.
از سوی دیگر در آغاز سال ۲۰۱۶ سایت Arabian Business در امارات گزارش از شکوفایی کارآفرینی در خاورمیانه بر اساس مطالعات داد. مطالعه‌ای که به آن اشاره شده از سوی مدرسه کسب‌وکار لندن صورت گرفته است و در آن ذکر شده که: «بر اساس پژوهشی که بر روی ۵۰۰ مدیر اجرایی منطقه‌ای انجام شده، به نظر می‌رسد که خاورمیانه مکان بسیار مناسبی برای رشد کسب‌وکار است. دوسوم کسانی که در نظرسنجی‌های این پژوهش شرکت کرده‌اند، رشد بخش کارآفرینی را باثبات و سریع یا حتی بسیار سریع توصیف کرده‌اند.» اندرو اسکات، استاد اقتصاد مدرسه کسب‌وکار لندن درباره یافته‌های این پژوهش گفته است: «کارآفرینان (و نه شرکت‌های بزرگ) تبدیل به بزرگ‌ترین منبع نوآوری می‌شوند. با توجه به کاهش قیمت نفت در چند وقت اخیر، رشد اقتصادی باید از بخش‌های دیگری سوا از بدنه دولتی پیگیری شود و کارآفرینان می‌توانند نقشی کلیدی در این میان بازی کنند.
توان کارآفرینان
البته این اظهارنظرها در خصوص کشورهایی است که در منطقه خاورمیانه به دلیل معادلات قدرت و ثروت اوضاع اقتصادی بسیار درخور توجهی نسبت به کشورهایی از جمله عراق و سوریه و دیگر کشورهای خاورمیانه دارند. با وجود این، مرکز وارتون در دانشگاه پنسیلوانیا هم اخیرا در مقاله‌ای به بررسی این موضع پرداخته است که آیا استارتآپها می‌توانند گرهی از مشکلات خاورمیانه به خصوص در موضوع بیکاری باز کنند یا خیر. در این مقاله اشاره شده که در چشم‌انداز اشتغال شورای همکاری خلیج فارس مسئله اشتغال همچنان به عنوان یکی از چالش‌های اصلی کشورهای منطقه مطرح است. نرخ بیکاری در کشورهای خاورمیانه و شمال افریقا میان ۲۵ تا ۳۵ درصد در نوسان است و به نظر می‌رسد که کلید حل مشکل در دست کارآفرینان باشد. جمیل واین و تیب آسف در مطالعه‌ای که در خصوص وضعیت کارآفرینی داشته‌اند به دانشگاه پنسیلوانیا اعلام کردند که بر اساس یافته‌ها تقریبا تمامی کارآفرینانی که از آنها مصاحبه به عمل آمده در فکر استخدام نیروی کار بیشتر بودند. با وجود این، هنوز یکی از مشکلات دسترسی به نیروهای بااستعداد و دوره‌دیده است، بسیاری از کارآفرینان اشاره کرده‌اند که در این منطقه شکاف مهارتی قابل توجهی در میان نیروهای کار وجود دارد اما این موضوع که استارتآپها توان و آمادگی استخدام نیروهای کار بیشتر را دارند نکته‌ای قابل توجه است.
مرکز خلاقیت اجتماعی دانشگاه استنفورد هم سال گذشته در گزارشی به بررسی عوامل پیشرفت آهسته استارتآپها در خاورمیانه پرداخته و یکی از عمده‌ترین این مشکلات را در موضوع جذب سرمایه دیده است. در این گزارش آمده که سازوکارهای دولتی همچنان در این منطقه بسیار قدرتمند هستند و نوآوران هنوز قادر نیستند آن‌چنان که در نظر دارند به جذب سرمایه‌گذاران بپردازند. نیاز به اصلاحات در قوانین دولتی نیازی بسیار جدی است و ورشکستگی یکی از بزرگ‌ترین ترس‌های کارآفرینان به شمار می‌رود. در این گزارش عنوان شده که با وجود پیشرفت‌های به وجود آمده نرخ قابل توجه بیکاری جوانان در منطقه خاورمیانه ۲۸ درصد است که در کنار مناطقی از افریقا بالاترین میزان بیکاری است. این مرکز معتقد است که راه کارآفرینان برای حل این مشکلات در خاورمیانه راه پرپیچ و خمی است.
زنان آماده چالش
چند ماه پیش بود که موضوع کارآفرینی با تمرکز بر زنان کارآفرین نگاه نشریه فوربز را به خود جلب کرد. الیزابت مک‌براید نویسنده مطلب فوربز که حوزه کارآفرینی در خاورمیانه و شمال افریقا را پوشش می‌دهد، از تجربه خود در گفت‌وگو با زنان کارآفرین منطقه نوشته است. او هم در مطلبش از تیتر اخبار و تمرکز خبری بر اقدامات داعش در خاورمیانه گفته و اشاره کرده که همه اینها تنها یک روی سکه است، روی دیگر خاورمیانه به خصوص در مورد فعالیت‌های زنان معمولا مسکوت گذاشته می‌شود: «من زنان کارآفرین این منطقه را دیده‌ام. از مادلین کولاب، ماهی‌گیر اهل غزه گرفته تا نادیا قطاس، جواهرساز کرانه رود غربی اردن و رانیا صدیق مصری که سایتی برای فروش صنایع دستی کشورش راه‌اندازی کرده و… این زنان نقاط اشتراک چندانی با هم ندارند جز اینکه همه زنان منطقه خاورمیانه هستند و بسیار تحسین‌برانگیز.» نویسنده این مطلب با اشاره به اینکه در سراسر جهان زنان همیشه برای موفقیت بیشتر ناچار به نبرد بیشتر هم بوده‌اند نوشته است که قوانین تبعیض‌آمیز در خاورمیانه باعث شده تا زنان منطقه راه بسیار دشواری پیش رو داشته باشند، حتی در کشورهایی مانند امارات که به نظر می‌رسد در مسیر توسعه پیشرفت قابل توجهی داشته‌اند. او در این مقاله ذکر کرده است که در برخی کشورهای عربی خاورمیانه یکی از محدودیت‌ها برای زنان کارآفرین این است که بنا بر قانون نمی‌توانند بدون اجازه همسران خود مالک خانه یا محل کار باشند. در این نوشته به محدودیت‌هایی از جمله اجازه خروج از کشور اشاره شده که از جمله محدودیت‌ها برای زنان صاحب کسب‌وکار حساب می‌شود. با وجود همه محدودیت‌ها البته حضور زنان کارآفرین در جوامع خاورمیانه بیشتر و بیشتر می‌شود: «حضور زنان قدرتمند در حوزه اقتصادی در همه جوامع و همیشه وجود داشته است و حالا دیگر نمی‌توان حضور آنها را کتمان کرد. زن ماهی‌گیر اهل غزه می‌گوید که من هم مانند تمامی آدم‌های معمولی هستم، ماهی‌گیری می‌کنم و البته دلم نمی‌خواهد که تنها زن ماهی‌گیر غزه باشم.» نویسنده مطلب معتقد است که چنین زنانی تبدیل به الگویی در جوامع خود شده‌اند و در توسعه کارآفرینی زنان نقش قابل توجهی دارند. هند الشربینی، یکی از کارآفرینان موفق مصری که شرکت آزمایشگاهی‌اش توانست در عرضه اولیه سهام در بازار بورس لندن ۷۰۰ میلیون دلار به دست آورد در مورد چالش‌های اولیه کارش برای راه‌اندازی کسب‌وکاری که حالا تبدیل به یک شرکت آزمایش پزشکی با ۴ هزار کارمند شده به فوربز گفته است: «مردان وقتی که می‌دیدند باید از دستورهای یک زن پیروی کنند حس توهین به‌شان دست می‌داد، فکر می‌کردند که نسبت به من برتری دارند. برای همین وقتی که وارد کار می‌شوی مرتب تو را در معرض آزمایش می‌گذارند اما اگر بتوانی از این مرحله عبور کنی بعد احترامشان را به دست می‌آوری.»
