سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
و از لحاظ مقاوم سازی اقتصاد کشور کارنامه بسیار درخشانی دارد.
به گزارش کسب و کار نیوز به نقل از شانا, اگر با برنامه‌های ملی، به صورت جناحی برخورد شود، آنچه آسیب می‌بیند برنامه‌های ملی است، اگر قبول ندارید، سابقه کشور را بررسی کنید.
اقتصاد مقاومتی یک برنامه ملی است، یکی از مسئولان که به تازگی خواهان عذرخواهی دولت، در صورت عمل نکردن به برنامه اقتصاد مقاومتی شده است، کاش برنامه‌های تکلیفی دولت در اقتصاد مقاومتی را اعلام می‌کرد و به‌طور دقیق می‌گفت که دولت در کدام بخش‌ها عملکرد ضعیفی داشته و در چه حوزه‌هایی با قوت عمل کرده است.
بخش نفت، گاز و پتروشیمی از نظر اقتصاد مقاومتی و از لحاظ مقاوم سازی اقتصاد کشور کارنامه بسیار درخشانی دارد، مدیران صنعت نفت و گاز در این دوره کارنامه درخشانی را به نام خود ثبت کردند و به طور حتم ملت قدرشناس ایران در جریان این خدمات قرار خواهند گرفت و قدردان خدمتگزاران خود خواهند بود، این را اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهوری و رئیس ستاد اقتصاد مقاومتی، نوزدهم اسفندماه در مراسم بهره‌برداری از ایستگاه‌های تقویت فشار گفته و سایت وزارت نفت منتشر کرده است.
وزارتخانه‌ای که بیش از همه در سیاست‌های اقتصاد مقاومتی بر آن تاکید شده و پررنگ‌تر از دیگر دستگاه‌ها دیده شده، وزارت نفت است و انصاف نیست که عده‌ای در جمهوری اسلامی مسئولیت داشته باشند و اظهارنظرهای نادرستی کنند و این‌گونه القا کنند که در صنعت نفت و گاز کشور کاری صورت نگرفته است، همه باید بپذیریم که پروژه‌های ملی را با نگاه ملی ببینیم، آن وقت شاید در بخش‌های ملی، این‌طور به دولت نتازیم!
تنها دستگاهی که سه بند مستقل اقتصاد مقاومتی دارد
صنعت نفت تنها دستگاهی است که سه بند مستقل از سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی به آن اختصاص یافته است. سیاست‌هایی که ٣٠ بهمن ماه ١٣٩٢ از سوی مقام معظم رهبری به قوای سه‌گانه کشور ابلاغ شد. در بند سیزدهم این سیاست‌ها دولت مکلف شده است مقابله با ضربه‌پذیری درآمد حاصل از صادرات نفت و گاز از طریق: الف) انتخاب مشتریان راهبردی ب) ایجاد تنوع در روش‌های فروش ج) مشارکت‌دادن بخش خصوصی در فروش د) افزایش صادرات گاز ه) افزایش صادرات برق و) افزایش صادرات پتروشیمی ض) افزایش صادرات فراورده‌های نفتی». در بند چهاردهم ابلاغیه سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی هم وزارت نفت به «افزایش ذخایر راهبردی نفت و گاز کشور به منظور اثرگذاری در بازار جهانی نفت و گاز و تأکید بر حفظ و توسعه ظرفیت‌های تولید نفت و گاز، به‌ویژه در میادین مشترک». مکلف شده است. در بند پانزدهم سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی نیز آمده است: «افزایش ارزش افزوده از طریق تکمیل زنجیره ارزش صنعت نفت و گاز، توسعه تولید کالاهای دارای بازدهی بهینه (براساس شاخص شدت مصرف انرژی) و بالابردن صادرات برق، محصولات پتروشیمی و فراورده‌های نفتی با تأکید بر برداشت صیانتی از منابع». چند ماه بعد، بیژن زنگنه در یک جمع محدود از برنامه‌های وزارت نفت برای تحقق ابلاغیه سیاست‌های اقتصادی مقاومتی پرده برداشت. برنامه‌هایی که زنگنه خرداد سال ١٣٩٣ براساس سیاست‌های کلی اقتصاد مقاوتی تبیین کرد، چه بود؟
زنگنه دو سال پیش برنامه‌های اقتصاد مقاومتی را چگونه تشریح کرد؟
وزیر نفت خردادماه ٩٣ روبه‌روی مدیران و کارشناسان ارشد بخش نفت و انرژی کشور برنامه‌های وزارتخانه‌اش برای تحقق اقتصاد مقاومتی در بخش نفت را چنین تشریح کرد: «افزایش تولید نفت خام از میدان‌های مشترک نفت خام در غرب کارون به میزان حداقل ٧٠٠هزار بشکه در روز، پیگیری طرح‌های افزایش تولید نفت خام از میادین مشترک دیگر، افزایش تولید میعانات گازی با اولویت برداشت از پارس جنوبی تا رسیدن به سقف یک میلیون بشکه در روز، افزایش بازیافت با اولویت میادین مهم موجود در دست بهره‌برداری و طرح‌های نگهداشت سطح تولید نفت خام تا حد سه میلیون و ٨۵٠هزار بشکه در روز». زنگنه همان سال در هزار و هشتصد و هفتادمین جلسه هیئت‌مدیره شرکت ملی نفت گفت: «من معتقدم در سال ١٣٩۶ می‌توانیم ظرفیت تولید نفت خام و میعانات گازی را به پنج میلیون و ٧٠٠ هزار بشکه در روز (چهار میلیون و ٧٠٠ هزار بشکه نفت خام و یک میلیون میعانات)، افزایش دهیم». این چشم‌انداز وزیر نفت برای تحقق اهداف سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی در بخش نفت بود. زنگنه برنامه وزارتخانه‌اش برای اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی در بخش گاز را رساندن تولید گاز طبیعی ایران به هزار میلیون متر در روز عنوان و این برنامه‌ها را اعلام کرد: «افزایش تولید و پالایش گاز طبیعی از میدان مشترک پارس جنوبی، افزایش تولید و پالایش گاز با اولویت میدان‌های واقع در شمال شبکه، طرح‌های نگهداشت سطح تولید و پالایش گاز و پیگیری طرح‌های صادرات گاز با خط لوله.
برنامه‌های وزارت نفت در بخش پالایش و پخش و پتروشیمی چه بود؟
وزیر نفت، خردادماه سال ٩٣، افزایش پالایش نفت خام به دو میلیون بشکه در روز (با احتساب پالایشگاه آناهیتا)، رسیدن به ظرفیت پالایشگاه میعانات گازی به نزدیک به یک میلیون بشکه در روز (۴٨٠هزار بشکه در پالایشگاه‌های سیراف، ٣۶٠هزار بشکه در پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس و ١٢٠هزار بشکه در پالایشگاه بندرعباس) را از برنامه‌های بخش پالایش و پخش برای رسیدن به اهداف اقتصاد مقاومتی اعلام کرده بود. با این برنامه‌ها ظرفیت پالایشگاهی کشور به سه میلیون بشکه در روز خواهد رسید. در بخش پتروشیمی نیز، بیژن زنگنه اجرای به‌موقع تأمین خوراک طرح‌های پتروشیمی جدید، تکمیل و اجرای مجموعه طرح‌های در دست اجرا و جدید، بازاریابی و صادرات محصولات پتروشیمی برای بازارهای جدید، حمایت از توسعه واحدهای پایین‌دستی پتروشیمی و استفاده از تکنولوژی‌های جدید برای توسعه صنعت پتروشیمی مانند GTPP را به‌عنوان برنامه‌های خود برای تحقق اهداف سیاست‌های اقتصاد مقاومتی در بخش پتروشیمی ذکر کرد. وزیر نفت در آن سخنرانی برنامه‌های مفصلی هم در زمینه بهینه‌سازی مصرف سوخت، ایمن‌سازی تقاضا و بازاریابی نفت خام و فراورده‌های نفتی، تقویت سرمایه‌های انسانی و ارتقای سطح فنی صنعت نفت اعلام کرد. سخنرانی زنگنه، چهار ماه پس از ابلاغیه مقام معظم رهبری، با جزئیات و ریز بود. همان جا معلوم شد وزارت نفت نقشه راه دقیقی برای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی دارد. آن روزها هنوز تحریم برداشته نشده بود و صنعت نفت ایران تحت شدیدترین تحریم‌ها قرار داشت. تا رسیدیم به سال ٩۵. پایان فروردین ماه امسال، اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور و فرمانده قرارگاه اقتصاد مقاومتی پروژه‌های اقتصاد مقاومتی سال جاری وزارتخانه‌ها را با جزئیات ابلاغ کرد. سهم وزارت نفت ١١ پروژه بود.
پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس؛ حداقل دو ماه تاخیر دارد
تا این‌جای مطلب، با تکالیف مشخص سه‌گانه وزارت نفت در ابلاغیه سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی آشنا شدید. برنامه‌های کلان وزیر نفت را هم برای تحقق این سیاست‌ها در بخش‌های نفت، گاز، پالایش و پخش و پتروشیمی را خواندید. حالا به مرور برنامه‌های ١١گانه ابلاغی ستاد اقتصاد مقاومتی را بررسی می‌کنیم. براساس ابلاغ معاون اول رئیس‌جمهور وزارت نفت در سال ٩۵ باید در بند اول: «اولین خط تولید فراورده‌های (نفت و گاز و بنزین) مجتمع پالایشگاهی غیردولتی میعانات گازی ستاره خلیج‌فارس را با استاندارد یورو۵ با خوراک ۱۲۰هزار بشکه در روز» آماده بهره‌برداری کند. هرچند این پروژه هنوز افتتاح نشده است اما کارهای آن به اتمام رسیده و به احتمال فراوان در سه‌ماه نخست سال ٩۶ به بهره‌برداری می‌رسد. می‌توان در این بند اندکی تأخیر را به حساب وزارت نفت گذاشت. اما با توجه به اینکه کمپرسورها و برخی تجهیزات این پالایشگاه باید از خارج وارد می‌شد و یخ تحریم به مرور آب شد می‌توان از تأخیر اندک وزارت نفت در این پروژه عظیم گذشت. خاصه آن‌که این پروژه با دشواری‌های تأمین منابع روبه‌رو بود. با ورود اولین خط تولیدی پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس، ایران از واردات بنزین بی‌نیاز می‌شود. به نظرم یکی از مهم‌ترین مأموریت‌های وزارت نفت رساندن این پالایشگاه بود که وزارت نفت از عهده آن برآمده است.
کدام یک از واحدهای پتروشیمی افتتاح شد؟
راه‌اندازی ١٢ مجتمع بزرگ پتروشیمی با سرمایه‌گذاری غیردولتی در لرستان (خرم‌آباد)، کردستان (سنندج)، مهاباد، شهدای مرودشت (شیراز)، کارون (ماهشهر)، کاوه (دیر) و کاویان دو، پردیس سه، مروارید، انتخاب، تخت جمشید، دالاهو، در عسلویه» این، دومین بند تکلیفی به وزارت نفت در سال جاری در پروژه‌های اقتصاد مقاومتی بود. از میان این پروژه‌ها، واحدهای پتروشیمی لرستان، مهاباد، شهدای مرودشت، کارون و تخت‌جمشید ماهشهر افتتاح شده است و واحدهای پتروشیمی کردستان، کاویان دو، مروارید، انتخاب و تخت جمشید عسلویه آماده افتتاح شده و منتظر تعیین وقت مقام افتتاح کننده است. پتروشیمی پردیس سه قرار است در سه ماه اول سال آینده و پتروشیمی کاوه قرار است نیمه اول سال آینده مورد بهره‌برداری قرار گیرد. امسال جدا از این پروژه‌ها واحد اسیدسولفوریک پتروشیمی ارومیه هم به بهره‌برداری رسید. با این وصف باید گفت ظرفیت نصب‌شده پتروشیمی کشور در سال ٩۴، حدود ۵٨میلیون تن بوده که در سال جاری به ۶۴ میلیون و ۵٠٠هزار تن رسیده است. تولید واقعی پتروشیمی‌ها هم از ۴۶ میلیون و ۴٠٠هزار تن سال ٩۴ به ۵٢میلیون تن در سال جاری افزایش یافته است. سال گذشته پتروشیمی‌ها با صادرات ١٨میلیون‌و ٨٠٠هزار تنی حدود ٩میلیارد‌و ۶٠٠میلیون دلار ارز وارد کشور کردند. هرچند امسال صادرات پتروشیمی‌ها به ٢١ میلیون تن رسید اما به دلیل کاهش قیمت‌های ناشی از قیمت نفت، ارزآوری صنعت پتروشیمی در سال جاری، ٩میلیارد دلار بوده است. نتیجه اینکه جز دو مورد تأخیر سه و شش‌ماهه، وزارت نفت در بند دوم پروژه‌های ابلاغی اقتصاد مقاومتی در سال جاری موفق عمل کرده است. «امسال ١٢ واحد پتروشیمی با حدود ٩ میلیون تن ظرفیت راه‌اندازی شده است». این آمار رئیس ستاد اقتصاد مقاومتی است.
صادرات گاز به عراق؛ منتظر نحوه پرداخت مالی
بند سوم پروژه‌های اقتصاد مقاومتی امسال وزارت نفت «احداث خط لوله و ایجاد امکان صادرات گاز به کشور عراق به ظرفیت پنج میلیون مترمکعب در روز» بود. قرارداد صادرات گاز ایران به عراق تیرماه ٩٢ امضا شد. براساس این قرارداد، صادرات گاز ایران به عراق از هفت میلیون مترمکعب در روز آغاز می‌شود و پس از ٢١ ماه به سقف قرارداد خواهد رسید. در فصول گرم ٣۵ و در فصول سرد ٢۵میلیون مترمکعب به منطقه بغداد صادر خواهد شد. هدف از این قرارداد گازرسانی به نیروگاه‌های بغداد و المنصوره است. آبان ٩۴ هم قرارداد صادرات گاز به منطقه بصره نهایی شد که براساس آن در فصول گرم ٣۵ و در فصول سرد ٢٠میلیون مترمکعب به این منطقه ارسال خواهد شد. زمان تحویل گاز در قرارداد بصره دیرتر از قرارداد اصلی است. زنگنه چند هفته پیش به بغداد رفت و آمادگی ایران را برای شروع صادرات گاز به عراق اعلام کرد. مشکل فعلا از سوی عراق است. این کشور یک بانک دارد که ظاهرا می‌خواهد مکانیسم پرداخت پول گاز را (LC) از طریق همان انجام دهد، بدون ضمانت معتبر. وزارت نفت آن را نپذیرفته است. در این بخش وزارت نفت به وظیفه‌اش عمل کرده است و قطعا قرارگاه اقتصاد مقاومتی هم انتظار ندارد بدون ضمانت محکم برای دریافت پول، ایران گاز به عراق بفروشد.
صادرات گاز به پاکستان؛ شاید وقتی دیگر
بند پنجم ابلاغیه ستاد اقتصاد مقاومتی مربوط است به «احداث خط لوله و صادرات گاز به پاکستان (ادامه خط لوله هفتم سراسری)» مشکل صادرات گاز به پاکستان خود این کشور است. آنها حاضر نیستند خط لوله را تا مرزشان بکشند. پیش از این پول خط لوله را از ایران می‌خواستند. با توجه به رسیدن گاز به زاهدان، ایران مشکلی برای ارسال گاز به پاکستان ندارد. فعلا به نظر می‌رسد با توجه به نزدیکی روابط اسلام‌آباد و قطر و خرید ال‌ان‌جی از این کشور، پاکستانی‌ها تمایل جدی‌ای به خرید گاز از ایران ندارند. هرچند این بند از برنامه‌های ابلاغی اقتصاد مقاومتی اجرا نشده است اما وزارت نفت مسئول آن نیست.
وزارت نفت، پیشرو در همکاری با دانشگاه‌ها
انتقال و توسعه فناوری بخش بالادست شامل بهبود تولید و ازدیاد برداشت (EOR/IOR) در ۲۰ میدان نفتی و گازی شامل ۵۲ مخزن با ۹ دانشگاه و مرکز تحقیقاتی با هدف ایجاد بستر دانش‌بنیادی فناوری از طریق ارتباط با شرکت‌های E&P در راستای انتقال و توسعه فناوری» این، بند پنجم ابلاغی به وزارت نفت برای سال جاری بود. وزارت نفت در این بخش مهم عملکرد قابل‌قبولی داشت. شرکت ملی نفت مهرماه سال گذشته با هشت دانشگاه و پژوهشگاه معتبر داخلی موافقت‌نامه‌های ١٠ساله همکاری تحقیقاتی منعقد کرد تا ۵۴ مخزن نفتی را مطالعه کنند و راهکارهای افزایش ضریب بازیافت آنها را ارائه دهند. اسفند امسال نیز ١٢ قرارداد تحقیقاتی بین شرکت‌های اصلی زیرمجموعه وزارت نفت با دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی برای تولید لایسنس در بخش پایین‌دستی صنعت نفت امضا و پیش‌پرداخت آنها هم داده شد. ارزش این قراردادها ٧۵٠میلیارد تومان است که ۴٠٠میلیارد تومان آن در بخش پالایش و پخش و ٢٠٠میلیارد تومان نیز در بخش گاز بود. با این قراردادها وزارت نفت ماهانه ۵میلیارد تومان به دانشگاه‌ها می‌دهد و هزار و ٢٠٠ نفر از استادان و نخبگان کشور وارد تحقیقات نفتی می‌شوند. وزارت نفت در تحقق این بند صددرصد قبول شده است.
عملکرد نسبتا ضعیف در انعقاد قراردادهای نفتی
بند ششم: اصلاح ساختار قراردادهای نفتی جدید برای انتقال فناوری با هدف اجرای راهبرد معاوضه بازار کشور در حوزه‌های نفتی و گازی با دانش فنی عملیاتی و بنیادین از طریق شرکت‌های اکتشاف و تولید (E&P) برای بخش بالادست». برای تحقق بند ششم پروژه‌های اقتصادی مقاومتی صنعت نفت، وزارت نفت گام‌های مؤثر اما کندی برداشته است. هرچند مخالفت‌ها و سنگ‌اندازی‌ها در مسیر نهایی‌شدن مدل قراردادهای جدید نفتی، یکی از عوامل مهم در تأخیر نهایی‌شدن قراردادها بود اما نمی‌توان از محافظه‌کاری‌های مدیران نفت دراین‌باره گذشت. مدل جدید قراردادهای جدید نفتی بالاخره نهایی شده و ٢۵ تفاهم‌نامه هم برای مطالعه میادین نفتی با شرکت‌های داخلی و خارجی امضا شده است. فرم اصلی قراردادها اما، هنوز آماده نشده است. معاون امور بین‌الملل وزارت نفت قول داده است تا آخر اسفند، به‌طور قطع اصل قراردادهای نفتی آماده می‌شود. قرار است بعد از نوروز، این قراردادها در روسیه برای شرکت‌های روسی تشریح شود. اگر حجم مخالفت‌ها با اقدام وزارت نفت برای آماده‌کردن مدل جدید قراردادهای نفتی را در نظر بگیریم، شاید بتوان گفت وزارت نفت در این بند از پروژه‌های اقتصاد مقاومتی ٧٠ درصد راه را پیموده است.
عملکرد قابل‌قبول در افزایش تولید در غرب کارون
بند هفتم پروژه‌های اقتصاد مقاومتی در سال جاری وزارت نفت را مکلف کرده است با استفاده از ظرفیت بیع متقابل، تولید نفت خام در میادین مشترک غرب کارون را ٩٠هزار بشکه در روز افزایش دهد. «بیع متقابل افزایش ظرفیت تولید نفت خام میادین مشترک غرب کارون به میزان ۹۰هزار بشکه در روز» بزرگ‌ترین میادین غرب کارون عبارت‌اند از: آزادگان جنوبی و شمالی، یاران شمالی و جنوبی و یادآوران. «برداشت ایران از میادین مشترک غرب کارون در ابتدای دولت تدبیر و امید روزانه ۶٠هزار بشکه بود». این را معاون اول رئیس‌جمهور گفته است. اواخر امسال رئیس‌جمهور روحانی به خوزستان رفت و پروژه‌های آزادگان شمالی، یادآوران و یاران شمالی را افتتاح کرد. پیش از این تولید زودهنگام میدان نفتی آزادگان جنوبی هم آغاز شده بود. رئیس ستاد اقتصاد مقاومتی درباره تولید امروز نفت از میادین غرب کارون می‌گوید: «امروز میزان برداشت از میدان مشترک غرب کارون به ٢٨٠هزار بشکه رسیده است». میدان آزادگان شمالی با ٧۵هزار بشکه در روز و یادآوران با ٨۵هزار بشکه و یاران شمالی با میزان برداشت ٣٠هزار بشکه امسال افتتاح شدند. تولید نفت از میدان یادآوران به ١١۵هزار بشکه در روز رسیده است. اگر این ارقام را با تولید ۶٠هزار بشکه‌ای میدان نفتی آزادگان جنوبی جمع کنیم، رقم تولیدی ٢٨٠هزار بشکه‌ای از غرب کارون، که از سوی معاون اول رئیس‌جمهور اعلام شده، حاصل می‌شود. عملکرد وزارت نفت در افزایش تولید نفت کاملا موفقیت‌آمیز بوده است. بنابراین وزارت نفت توانسته است به اهداف اقتصاد مقاومتی در سال جاری دست یابد.
در میدان مشترک پارس جنوبی نیز که میزان برداشت ایران در پایان دولت اصلاحات با کشور قطر برابر بود، در سالهای گذشته با وجود وفور درآمدهای کشور، قطر از ما پیشی گرفت اما با تمرکز دولت تدبیر و امید، تا پایان دولت یازدهم به قطر خواهیم رسید.
برداشت روزانه ۵۵٠میلیون مترمکعب گاز از پارس جنوبی
بند هشتم پروژه‌های اقتصاد مقاومتی در سال جاری به افزایش تولید گاز در میدان مشترک پارس جنوبی اختصاص داشت: «بیع متقابل افزایش سطح تولید گاز در میدان مشترک پارس جنوبی به ۵۶۷میلیون مترمکعب در روز»؛ این بند اقتصاد مقاومتی است. ایران از سال ١٣٨١ تاکنون در مجموع نزدیک به‌هزار‌میلیارد مترمکعب گاز از پارس جنوبی برداشت کرده است. هم اکنون برداشت گاز از میدان مشترک پارس جنوبی حدود ۵۵٠میلیون مترمکعب در روز است که با هدف ذکرشده در ابلاغیه اقتصاد مقاومتی تفاوت زیادی ندارد. هم‌اکنون فازهای ١٧، ١٨ و ١٩ آماده افتتاح است. تولید قطر از میدان پارس جنوبی هم‌اکنون حدود ۶٠٠میلیون مترمکعب در روز است و پیش‌بینی می‌شود تولید ایران با افتتاح فازهای ١۴، ٢٢، ٢٣ و ٢۴ سال آینده از قطر پیشی بگیرد. این فازها می‌توانند روزانه ١۵٠میلیون مترمکعب گاز وارد مدار کنند. مهم‌ترین سیاست وزارت نفت در پارس جنوبی اولویت‌دارکردن فازها بود. فازهایی که بخش‌هایی از هر کدامشان انجام شده اما پیشبردشان با دشواری همراه شده بود. عملکرد وزارت نفت در توسعه فازهای پارس جنوبی نمره قبولی می‌گیرد.
گازرسانی به زاهدان؛ تخصیص ٢٠٠میلیارد تومان به مناطق محروم
بیع متقابل گازرسانی به ١٢٠٠٠٠٠ مشترک جدید روستایی و شهرهای کوچک و مرزی» این بند نهم ابلاغیه اقتصاد مقاومتی در سال جاری است. بند دهم می‌گوید: «سه‌هزارو ۴٠٠ میلیارد ریال کمک به پروژه‌های عام‌المنفعه در مناطق نفت‌خیز و گازخیز و محروم کشور» و بند یازدهم وزارت نفت را مکلف کرده است: «کاهش نیم‌واحد درصد هدررفت گاز طبیعی از گاز فراورش‌شده». در بند نهم، مهم‌ترین عملکرد وزارت نفت، رساندن گاز به استان سیستان‌وبلوچستان است. این اتفاق، ٣٧ سال پس از پیروزی انقلاب مهم بود. شرکت ملی گاز ایران گازرسانی به روستاها و شهرهای کوچک و مرزی را امسال با جدیت دنبال کرده است و به نظر می‌رسد به اهداف اقتصاد مقاومتی نزدیک شده باشد. درباره بند دهم هم باید گفت که وزارت نفت تاکنون دو هزار میلیارد تومان در پروژه‌های عام‌المنفعه مناطق نفت‌خیز و محروم هزینه کرده است و قرار است ۶٠میلیارد تومان دیگر به‌زودی برای این منظور اختصاص یابد. در این بند وزارت نفت حدود ٧٠ درصد توفیق داشته است. درباره بند یازدهم هم باید به یک گزارش از مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی اشاره کرد که اتلاف گاز در کشور (گازهای سوزانده‌شده) را حدود ٢۶میلیون مترمکعب در روز ذکر کرده است. وزارت نفت در پروژه‌های NGL و جمع‌آوری گازهایی که سوزانده می‌شود، مسیر جدی و درازی پیشرو دارد. عملکرد وزارت در این بخش ضعیف بوده است.
دستاورد مهم وزارت نفت در سال جاری چه بود؟
مهم‌ترین دستاورد وزارت نفت در سال جاری، افزایش تولید نفت بلافاصله پس از لغو تحریم‌ها و پس‌گرفتن بازارهای صادراتی بوده است. دستاوردی که حتی تعجب رقبای خارجی ایران را هم برانگیخت. تولید نفت به حدود سه‌میلیون و ٩٠٠هزار بشکه رسید و صادرات نفت و میعانات گازی از مرز سه‌میلیون و ۶٠٠هزار بشکه در روز فراتر رفت. رساندن تولید چاه‌های نفتی که مدتی تولیدشان کاهش یافته، به میزان قبل، کار پیچیده و دشواری است. از آن دشوارتر پس‌گرفتن بازار از دست رقباست. وزارت نفت همچنین روزانه بیش از ۴٠٠هزار بشکه فراورده نفتی صادر کرده است که یک نقطه عطف در صادرات فراورده‌های نفتی است. با این اوصاف اگر قرار باشد عملکرد وزارت نفت در عمل به برنامه‌های اقتصاد مقاومتی ارزیابی شود، نمره قبولی خواهد گرفت و با وجود برخی کاستی‌ها در رسیدن به اهداف در بعضی بندها، می‌توان وزارت نفت را وزارتخانه‌ای پیشرو و موفق در عمل به پروژه‌های اقتصاد مقاومتی سال جاری دانست.
وزیر نفت، خردادماه سال ٩٣، افزایش پالایش نفت خام به دو میلیون بشکه در روز (با احتساب پالایشگاه آناهیتا)، رسیدن به ظرفیت پالایشگاه میعانات گازی به نزدیک به یک میلیون بشکه در روز (۴٨٠هزار بشکه در پالایشگاه‌های سیراف، ٣۶٠هزار بشکه در پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس و ١٢٠هزار بشکه در پالایشگاه بندرعباس) را از برنامه‌های بخش پالایش و پخش برای رسیدن به اهداف اقتصاد مقاومتی اعلام کرده بود. با این برنامه‌ها ظرفیت پالایشگاهی کشور به سه میلیون بشکه در روز خواهد رسید.
بند سوم پروژه‌های اقتصاد مقاومتی امسال وزارت نفت «احداث خط لوله و ایجاد امکان صادرات گاز به کشور عراق به ظرفیت پنج میلیون مترمکعب در روز» بود. قرارداد صادرات گاز ایران به عراق تیرماه ٩٢ امضا شد. براساس این قرارداد، صادرات گاز ایران به عراق از هفت میلیون مترمکعب در روز آغاز می‌شود و پس از ٢١ ماه به سقف قرارداد خواهد رسید. در فصول گرم ٣۵ و در فصول سرد ٢۵میلیون مترمکعب به منطقه بغداد صادر خواهد شد. هدف از این قرارداد گازرسانی به نیروگاه‌های بغداد و المنصوره است.
بند هفتم پروژه‌های اقتصاد مقاومتی در سال جاری وزارت نفت را مکلف کرده است با استفاده از ظرفیت بیع متقابل، تولید نفت خام در میادین مشترک غرب کارون را ٩٠هزار بشکه در روز افزایش دهد. «بیع متقابل افزایش ظرفیت تولید نفت خام میادین مشترک غرب کارون به میزان ۹۰هزار بشکه در روز» بزرگ‌ترین میادین غرب کارون عبارت‌اند از: آزادگان جنوبی و شمالی، یاران شمالی و جنوبی و یادآوران. «برداشت ایران از میادین مشترک غرب کارون در ابتدای دولت تدبیر و امید روزانه ۶٠هزار بشکه بود». این را معاون اول رئیس‌جمهور گفته است.
مهم‌ترین دستاورد وزارت نفت در سال جاری، افزایش تولید نفت بلافاصله پس از لغو تحریم‌ها و پس‌گرفتن بازارهای صادراتی بوده است. دستاوردی که حتی تعجب رقبای خارجی ایران را هم برانگیخت. تولید نفت به حدود سه‌میلیون‌و ٩٠٠هزار بشکه رسید و صادرات نفت و میعانات گازی از مرز سه میلیون و ۶٠٠هزار بشکه در روز فراتر رفت. رساندن تولید چاه‌های نفتی که مدتی تولیدشان کاهش یافته، به میزان قبل، کار پیچیده و دشواری است. از آن دشوارتر پس‌گرفتن بازار از دست رقباست.
وزارت نفت همچنین روزانه بیش از ٢٠٠ هزار بشکه فرآورده های نفتی صادر کرده است که نقطه عطفی در صادرات فرآورده های نفتی است با این اوصاف اگر قرار باشد عملکرد وزارت نفت در عمل به برنامه های اقتصاد مقاومتی ارزیابی شود نمره قبولی خواهد گرفت و با وجود برخی کاستی ها در رسیدن به اهداف در بعضی بندها می توان وزارت نفت را وزارتخانه ای پیشرو و موفق در عمل به پروژه های اقتصاد مقاومتی امسال دانست.
به گزارش کسب و کار نیوز به نقل از شانا, اگر با برنامه‌های ملی، به صورت جناحی برخورد شود، آنچه آسیب می‌بیند برنامه‌های ملی است، اگر قبول ندارید، سابقه کشور را بررسی کنید.
اقتصاد مقاومتی یک برنامه ملی است، یکی از مسئولان که به تازگی خواهان عذرخواهی دولت، در صورت عمل نکردن به برنامه اقتصاد مقاومتی شده است، کاش برنامه‌های تکلیفی دولت در اقتصاد مقاومتی را اعلام می‌کرد و به‌طور دقیق می‌گفت که دولت در کدام بخش‌ها عملکرد ضعیفی داشته و در چه حوزه‌هایی با قوت عمل کرده است.
بخش نفت، گاز و پتروشیمی از نظر اقتصاد مقاومتی و از لحاظ مقاوم سازی اقتصاد کشور کارنامه بسیار درخشانی دارد، مدیران صنعت نفت و گاز در این دوره کارنامه درخشانی را به نام خود ثبت کردند و به طور حتم ملت قدرشناس ایران در جریان این خدمات قرار خواهند گرفت و قدردان خدمتگزاران خود خواهند بود، این را اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهوری و رئیس ستاد اقتصاد مقاومتی، نوزدهم اسفندماه در مراسم بهره‌برداری از ایستگاه‌های تقویت فشار گفته و سایت وزارت نفت منتشر کرده است.
وزارتخانه‌ای که بیش از همه در سیاست‌های اقتصاد مقاومتی بر آن تاکید شده و پررنگ‌تر از دیگر دستگاه‌ها دیده شده، وزارت نفت است و انصاف نیست که عده‌ای در جمهوری اسلامی مسئولیت داشته باشند و اظهارنظرهای نادرستی کنند و این‌گونه القا کنند که در صنعت نفت و گاز کشور کاری صورت نگرفته است، همه باید بپذیریم که پروژه‌های ملی را با نگاه ملی ببینیم، آن وقت شاید در بخش‌های ملی، این‌طور به دولت نتازیم!
تنها دستگاهی که سه بند مستقل اقتصاد مقاومتی دارد
صنعت نفت تنها دستگاهی است که سه بند مستقل از سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی به آن اختصاص یافته است. سیاست‌هایی که ٣٠ بهمن ماه ١٣٩٢ از سوی مقام معظم رهبری به قوای سه‌گانه کشور ابلاغ شد. در بند سیزدهم این سیاست‌ها دولت مکلف شده است مقابله با ضربه‌پذیری درآمد حاصل از صادرات نفت و گاز از طریق: الف) انتخاب مشتریان راهبردی ب) ایجاد تنوع در روش‌های فروش ج) مشارکت‌دادن بخش خصوصی در فروش د) افزایش صادرات گاز ه) افزایش صادرات برق و) افزایش صادرات پتروشیمی ض) افزایش صادرات فراورده‌های نفتی». در بند چهاردهم ابلاغیه سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی هم وزارت نفت به «افزایش ذخایر راهبردی نفت و گاز کشور به منظور اثرگذاری در بازار جهانی نفت و گاز و تأکید بر حفظ و توسعه ظرفیت‌های تولید نفت و گاز، به‌ویژه در میادین مشترک». مکلف شده است. در بند پانزدهم سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی نیز آمده است: «افزایش ارزش افزوده از طریق تکمیل زنجیره ارزش صنعت نفت و گاز، توسعه تولید کالاهای دارای بازدهی بهینه (براساس شاخص شدت مصرف انرژی) و بالابردن صادرات برق، محصولات پتروشیمی و فراورده‌های نفتی با تأکید بر برداشت صیانتی از منابع». چند ماه بعد، بیژن زنگنه در یک جمع محدود از برنامه‌های وزارت نفت برای تحقق ابلاغیه سیاست‌های اقتصادی مقاومتی پرده برداشت. برنامه‌هایی که زنگنه خرداد سال ١٣٩٣ براساس سیاست‌های کلی اقتصاد مقاوتی تبیین کرد، چه بود؟
زنگنه دو سال پیش برنامه‌های اقتصاد مقاومتی را چگونه تشریح کرد؟
وزیر نفت خردادماه ٩٣ روبه‌روی مدیران و کارشناسان ارشد بخش نفت و انرژی کشور برنامه‌های وزارتخانه‌اش برای تحقق اقتصاد مقاومتی در بخش نفت را چنین تشریح کرد: «افزایش تولید نفت خام از میدان‌های مشترک نفت خام در غرب کارون به میزان حداقل ٧٠٠هزار بشکه در روز، پیگیری طرح‌های افزایش تولید نفت خام از میادین مشترک دیگر، افزایش تولید میعانات گازی با اولویت برداشت از پارس جنوبی تا رسیدن به سقف یک میلیون بشکه در روز، افزایش بازیافت با اولویت میادین مهم موجود در دست بهره‌برداری و طرح‌های نگهداشت سطح تولید نفت خام تا حد سه میلیون و ٨۵٠هزار بشکه در روز». زنگنه همان سال در هزار و هشتصد و هفتادمین جلسه هیئت‌مدیره شرکت ملی نفت گفت: «من معتقدم در سال ١٣٩۶ می‌توانیم ظرفیت تولید نفت خام و میعانات گازی را به پنج میلیون و ٧٠٠ هزار بشکه در روز (چهار میلیون و ٧٠٠ هزار بشکه نفت خام و یک میلیون میعانات)، افزایش دهیم». این چشم‌انداز وزیر نفت برای تحقق اهداف سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی در بخش نفت بود. زنگنه برنامه وزارتخانه‌اش برای اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی در بخش گاز را رساندن تولید گاز طبیعی ایران به هزار میلیون متر در روز عنوان و این برنامه‌ها را اعلام کرد: «افزایش تولید و پالایش گاز طبیعی از میدان مشترک پارس جنوبی، افزایش تولید و پالایش گاز با اولویت میدان‌های واقع در شمال شبکه، طرح‌های نگهداشت سطح تولید و پالایش گاز و پیگیری طرح‌های صادرات گاز با خط لوله.
برنامه‌های وزارت نفت در بخش پالایش و پخش و پتروشیمی چه بود؟
وزیر نفت، خردادماه سال ٩٣، افزایش پالایش نفت خام به دو میلیون بشکه در روز (با احتساب پالایشگاه آناهیتا)، رسیدن به ظرفیت پالایشگاه میعانات گازی به نزدیک به یک میلیون بشکه در روز (۴٨٠هزار بشکه در پالایشگاه‌های سیراف، ٣۶٠هزار بشکه در پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس و ١٢٠هزار بشکه در پالایشگاه بندرعباس) را از برنامه‌های بخش پالایش و پخش برای رسیدن به اهداف اقتصاد مقاومتی اعلام کرده بود. با این برنامه‌ها ظرفیت پالایشگاهی کشور به سه میلیون بشکه در روز خواهد رسید. در بخش پتروشیمی نیز، بیژن زنگنه اجرای به‌موقع تأمین خوراک طرح‌های پتروشیمی جدید، تکمیل و اجرای مجموعه طرح‌های در دست اجرا و جدید، بازاریابی و صادرات محصولات پتروشیمی برای بازارهای جدید، حمایت از توسعه واحدهای پایین‌دستی پتروشیمی و استفاده از تکنولوژی‌های جدید برای توسعه صنعت پتروشیمی مانند GTPP را به‌عنوان برنامه‌های خود برای تحقق اهداف سیاست‌های اقتصاد مقاومتی در بخش پتروشیمی ذکر کرد. وزیر نفت در آن سخنرانی برنامه‌های مفصلی هم در زمینه بهینه‌سازی مصرف سوخت، ایمن‌سازی تقاضا و بازاریابی نفت خام و فراورده‌های نفتی، تقویت سرمایه‌های انسانی و ارتقای سطح فنی صنعت نفت اعلام کرد. سخنرانی زنگنه، چهار ماه پس از ابلاغیه مقام معظم رهبری، با جزئیات و ریز بود. همان جا معلوم شد وزارت نفت نقشه راه دقیقی برای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی دارد. آن روزها هنوز تحریم برداشته نشده بود و صنعت نفت ایران تحت شدیدترین تحریم‌ها قرار داشت. تا رسیدیم به سال ٩۵. پایان فروردین ماه امسال، اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور و فرمانده قرارگاه اقتصاد مقاومتی پروژه‌های اقتصاد مقاومتی سال جاری وزارتخانه‌ها را با جزئیات ابلاغ کرد. سهم وزارت نفت ١١ پروژه بود.
پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس؛ حداقل دو ماه تاخیر دارد
تا این‌جای مطلب، با تکالیف مشخص سه‌گانه وزارت نفت در ابلاغیه سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی آشنا شدید. برنامه‌های کلان وزیر نفت را هم برای تحقق این سیاست‌ها در بخش‌های نفت، گاز، پالایش و پخش و پتروشیمی را خواندید. حالا به مرور برنامه‌های ١١گانه ابلاغی ستاد اقتصاد مقاومتی را بررسی می‌کنیم. براساس ابلاغ معاون اول رئیس‌جمهور وزارت نفت در سال ٩۵ باید در بند اول: «اولین خط تولید فراورده‌های (نفت و گاز و بنزین) مجتمع پالایشگاهی غیردولتی میعانات گازی ستاره خلیج‌فارس را با استاندارد یورو۵ با خوراک ۱۲۰هزار بشکه در روز» آماده بهره‌برداری کند. هرچند این پروژه هنوز افتتاح نشده است اما کارهای آن به اتمام رسیده و به احتمال فراوان در سه‌ماه نخست سال ٩۶ به بهره‌برداری می‌رسد. می‌توان در این بند اندکی تأخیر را به حساب وزارت نفت گذاشت. اما با توجه به اینکه کمپرسورها و برخی تجهیزات این پالایشگاه باید از خارج وارد می‌شد و یخ تحریم به مرور آب شد می‌توان از تأخیر اندک وزارت نفت در این پروژه عظیم گذشت. خاصه آن‌که این پروژه با دشواری‌های تأمین منابع روبه‌رو بود. با ورود اولین خط تولیدی پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس، ایران از واردات بنزین بی‌نیاز می‌شود. به نظرم یکی از مهم‌ترین مأموریت‌های وزارت نفت رساندن این پالایشگاه بود که وزارت نفت از عهده آن برآمده است.
کدام یک از واحدهای پتروشیمی افتتاح شد؟
راه‌اندازی ١٢ مجتمع بزرگ پتروشیمی با سرمایه‌گذاری غیردولتی در لرستان (خرم‌آباد)، کردستان (سنندج)، مهاباد، شهدای مرودشت (شیراز)، کارون (ماهشهر)، کاوه (دیر) و کاویان دو، پردیس سه، مروارید، انتخاب، تخت جمشید، دالاهو، در عسلویه» این، دومین بند تکلیفی به وزارت نفت در سال جاری در پروژه‌های اقتصاد مقاومتی بود. از میان این پروژه‌ها، واحدهای پتروشیمی لرستان، مهاباد، شهدای مرودشت، کارون و تخت‌جمشید ماهشهر افتتاح شده است و واحدهای پتروشیمی کردستان، کاویان دو، مروارید، انتخاب و تخت جمشید عسلویه آماده افتتاح شده و منتظر تعیین وقت مقام افتتاح کننده است. پتروشیمی پردیس سه قرار است در سه ماه اول سال آینده و پتروشیمی کاوه قرار است نیمه اول سال آینده مورد بهره‌برداری قرار گیرد. امسال جدا از این پروژه‌ها واحد اسیدسولفوریک پتروشیمی ارومیه هم به بهره‌برداری رسید. با این وصف باید گفت ظرفیت نصب‌شده پتروشیمی کشور در سال ٩۴، حدود ۵٨میلیون تن بوده که در سال جاری به ۶۴ میلیون و ۵٠٠هزار تن رسیده است. تولید واقعی پتروشیمی‌ها هم از ۴۶ میلیون و ۴٠٠هزار تن سال ٩۴ به ۵٢میلیون تن در سال جاری افزایش یافته است. سال گذشته پتروشیمی‌ها با صادرات ١٨میلیون‌و ٨٠٠هزار تنی حدود ٩میلیارد‌و ۶٠٠میلیون دلار ارز وارد کشور کردند. هرچند امسال صادرات پتروشیمی‌ها به ٢١ میلیون تن رسید اما به دلیل کاهش قیمت‌های ناشی از قیمت نفت، ارزآوری صنعت پتروشیمی در سال جاری، ٩میلیارد دلار بوده است. نتیجه اینکه جز دو مورد تأخیر سه و شش‌ماهه، وزارت نفت در بند دوم پروژه‌های ابلاغی اقتصاد مقاومتی در سال جاری موفق عمل کرده است. «امسال ١٢ واحد پتروشیمی با حدود ٩ میلیون تن ظرفیت راه‌اندازی شده است». این آمار رئیس ستاد اقتصاد مقاومتی است.
صادرات گاز به عراق؛ منتظر نحوه پرداخت مالی
بند سوم پروژه‌های اقتصاد مقاومتی امسال وزارت نفت «احداث خط لوله و ایجاد امکان صادرات گاز به کشور عراق به ظرفیت پنج میلیون مترمکعب در روز» بود. قرارداد صادرات گاز ایران به عراق تیرماه ٩٢ امضا شد. براساس این قرارداد، صادرات گاز ایران به عراق از هفت میلیون مترمکعب در روز آغاز می‌شود و پس از ٢١ ماه به سقف قرارداد خواهد رسید. در فصول گرم ٣۵ و در فصول سرد ٢۵میلیون مترمکعب به منطقه بغداد صادر خواهد شد. هدف از این قرارداد گازرسانی به نیروگاه‌های بغداد و المنصوره است. آبان ٩۴ هم قرارداد صادرات گاز به منطقه بصره نهایی شد که براساس آن در فصول گرم ٣۵ و در فصول سرد ٢٠میلیون مترمکعب به این منطقه ارسال خواهد شد. زمان تحویل گاز در قرارداد بصره دیرتر از قرارداد اصلی است. زنگنه چند هفته پیش به بغداد رفت و آمادگی ایران را برای شروع صادرات گاز به عراق اعلام کرد. مشکل فعلا از سوی عراق است. این کشور یک بانک دارد که ظاهرا می‌خواهد مکانیسم پرداخت پول گاز را (LC) از طریق همان انجام دهد، بدون ضمانت معتبر. وزارت نفت آن را نپذیرفته است. در این بخش وزارت نفت به وظیفه‌اش عمل کرده است و قطعا قرارگاه اقتصاد مقاومتی هم انتظار ندارد بدون ضمانت محکم برای دریافت پول، ایران گاز به عراق بفروشد.
صادرات گاز به پاکستان؛ شاید وقتی دیگر
بند پنجم ابلاغیه ستاد اقتصاد مقاومتی مربوط است به «احداث خط لوله و صادرات گاز به پاکستان (ادامه خط لوله هفتم سراسری)» مشکل صادرات گاز به پاکستان خود این کشور است. آنها حاضر نیستند خط لوله را تا مرزشان بکشند. پیش از این پول خط لوله را از ایران می‌خواستند. با توجه به رسیدن گاز به زاهدان، ایران مشکلی برای ارسال گاز به پاکستان ندارد. فعلا به نظر می‌رسد با توجه به نزدیکی روابط اسلام‌آباد و قطر و خرید ال‌ان‌جی از این کشور، پاکستانی‌ها تمایل جدی‌ای به خرید گاز از ایران ندارند. هرچند این بند از برنامه‌های ابلاغی اقتصاد مقاومتی اجرا نشده است اما وزارت نفت مسئول آن نیست.
وزارت نفت، پیشرو در همکاری با دانشگاه‌ها
انتقال و توسعه فناوری بخش بالادست شامل بهبود تولید و ازدیاد برداشت (EOR/IOR) در ۲۰ میدان نفتی و گازی شامل ۵۲ مخزن با ۹ دانشگاه و مرکز تحقیقاتی با هدف ایجاد بستر دانش‌بنیادی فناوری از طریق ارتباط با شرکت‌های E&P در راستای انتقال و توسعه فناوری» این، بند پنجم ابلاغی به وزارت نفت برای سال جاری بود. وزارت نفت در این بخش مهم عملکرد قابل‌قبولی داشت. شرکت ملی نفت مهرماه سال گذشته با هشت دانشگاه و پژوهشگاه معتبر داخلی موافقت‌نامه‌های ١٠ساله همکاری تحقیقاتی منعقد کرد تا ۵۴ مخزن نفتی را مطالعه کنند و راهکارهای افزایش ضریب بازیافت آنها را ارائه دهند. اسفند امسال نیز ١٢ قرارداد تحقیقاتی بین شرکت‌های اصلی زیرمجموعه وزارت نفت با دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی برای تولید لایسنس در بخش پایین‌دستی صنعت نفت امضا و پیش‌پرداخت آنها هم داده شد. ارزش این قراردادها ٧۵٠میلیارد تومان است که ۴٠٠میلیارد تومان آن در بخش پالایش و پخش و ٢٠٠میلیارد تومان نیز در بخش گاز بود. با این قراردادها وزارت نفت ماهانه ۵میلیارد تومان به دانشگاه‌ها می‌دهد و هزار و ٢٠٠ نفر از استادان و نخبگان کشور وارد تحقیقات نفتی می‌شوند. وزارت نفت در تحقق این بند صددرصد قبول شده است.
عملکرد نسبتا ضعیف در انعقاد قراردادهای نفتی
بند ششم: اصلاح ساختار قراردادهای نفتی جدید برای انتقال فناوری با هدف اجرای راهبرد معاوضه بازار کشور در حوزه‌های نفتی و گازی با دانش فنی عملیاتی و بنیادین از طریق شرکت‌های اکتشاف و تولید (E&P) برای بخش بالادست». برای تحقق بند ششم پروژه‌های اقتصادی مقاومتی صنعت نفت، وزارت نفت گام‌های مؤثر اما کندی برداشته است. هرچند مخالفت‌ها و سنگ‌اندازی‌ها در مسیر نهایی‌شدن مدل قراردادهای جدید نفتی، یکی از عوامل مهم در تأخیر نهایی‌شدن قراردادها بود اما نمی‌توان از محافظه‌کاری‌های مدیران نفت دراین‌باره گذشت. مدل جدید قراردادهای جدید نفتی بالاخره نهایی شده و ٢۵ تفاهم‌نامه هم برای مطالعه میادین نفتی با شرکت‌های داخلی و خارجی امضا شده است. فرم اصلی قراردادها اما، هنوز آماده نشده است. معاون امور بین‌الملل وزارت نفت قول داده است تا آخر اسفند، به‌طور قطع اصل قراردادهای نفتی آماده می‌شود. قرار است بعد از نوروز، این قراردادها در روسیه برای شرکت‌های روسی تشریح شود. اگر حجم مخالفت‌ها با اقدام وزارت نفت برای آماده‌کردن مدل جدید قراردادهای نفتی را در نظر بگیریم، شاید بتوان گفت وزارت نفت در این بند از پروژه‌های اقتصاد مقاومتی ٧٠ درصد راه را پیموده است.
عملکرد قابل‌قبول در افزایش تولید در غرب کارون
بند هفتم پروژه‌های اقتصاد مقاومتی در سال جاری وزارت نفت را مکلف کرده است با استفاده از ظرفیت بیع متقابل، تولید نفت خام در میادین مشترک غرب کارون را ٩٠هزار بشکه در روز افزایش دهد. «بیع متقابل افزایش ظرفیت تولید نفت خام میادین مشترک غرب کارون به میزان ۹۰هزار بشکه در روز» بزرگ‌ترین میادین غرب کارون عبارت‌اند از: آزادگان جنوبی و شمالی، یاران شمالی و جنوبی و یادآوران. «برداشت ایران از میادین مشترک غرب کارون در ابتدای دولت تدبیر و امید روزانه ۶٠هزار بشکه بود». این را معاون اول رئیس‌جمهور گفته است. اواخر امسال رئیس‌جمهور روحانی به خوزستان رفت و پروژه‌های آزادگان شمالی، یادآوران و یاران شمالی را افتتاح کرد. پیش از این تولید زودهنگام میدان نفتی آزادگان جنوبی هم آغاز شده بود. رئیس ستاد اقتصاد مقاومتی درباره تولید امروز نفت از میادین غرب کارون می‌گوید: «امروز میزان برداشت از میدان مشترک غرب کارون به ٢٨٠هزار بشکه رسیده است». میدان آزادگان شمالی با ٧۵هزار بشکه در روز و یادآوران با ٨۵هزار بشکه و یاران شمالی با میزان برداشت ٣٠هزار بشکه امسال افتتاح شدند. تولید نفت از میدان یادآوران به ١١۵هزار بشکه در روز رسیده است. اگر این ارقام را با تولید ۶٠هزار بشکه‌ای میدان نفتی آزادگان جنوبی جمع کنیم، رقم تولیدی ٢٨٠هزار بشکه‌ای از غرب کارون، که از سوی معاون اول رئیس‌جمهور اعلام شده، حاصل می‌شود. عملکرد وزارت نفت در افزایش تولید نفت کاملا موفقیت‌آمیز بوده است. بنابراین وزارت نفت توانسته است به اهداف اقتصاد مقاومتی در سال جاری دست یابد.
در میدان مشترک پارس جنوبی نیز که میزان برداشت ایران در پایان دولت اصلاحات با کشور قطر برابر بود، در سالهای گذشته با وجود وفور درآمدهای کشور، قطر از ما پیشی گرفت اما با تمرکز دولت تدبیر و امید، تا پایان دولت یازدهم به قطر خواهیم رسید.
برداشت روزانه ۵۵٠میلیون مترمکعب گاز از پارس جنوبی
بند هشتم پروژه‌های اقتصاد مقاومتی در سال جاری به افزایش تولید گاز در میدان مشترک پارس جنوبی اختصاص داشت: «بیع متقابل افزایش سطح تولید گاز در میدان مشترک پارس جنوبی به ۵۶۷میلیون مترمکعب در روز»؛ این بند اقتصاد مقاومتی است. ایران از سال ١٣٨١ تاکنون در مجموع نزدیک به‌هزار‌میلیارد مترمکعب گاز از پارس جنوبی برداشت کرده است. هم اکنون برداشت گاز از میدان مشترک پارس جنوبی حدود ۵۵٠میلیون مترمکعب در روز است که با هدف ذکرشده در ابلاغیه اقتصاد مقاومتی تفاوت زیادی ندارد. هم‌اکنون فازهای ١٧، ١٨ و ١٩ آماده افتتاح است. تولید قطر از میدان پارس جنوبی هم‌اکنون حدود ۶٠٠میلیون مترمکعب در روز است و پیش‌بینی می‌شود تولید ایران با افتتاح فازهای ١۴، ٢٢، ٢٣ و ٢۴ سال آینده از قطر پیشی بگیرد. این فازها می‌توانند روزانه ١۵٠میلیون مترمکعب گاز وارد مدار کنند. مهم‌ترین سیاست وزارت نفت در پارس جنوبی اولویت‌دارکردن فازها بود. فازهایی که بخش‌هایی از هر کدامشان انجام شده اما پیشبردشان با دشواری همراه شده بود. عملکرد وزارت نفت در توسعه فازهای پارس جنوبی نمره قبولی می‌گیرد.
گازرسانی به زاهدان؛ تخصیص ٢٠٠میلیارد تومان به مناطق محروم
بیع متقابل گازرسانی به ١٢٠٠٠٠٠ مشترک جدید روستایی و شهرهای کوچک و مرزی» این بند نهم ابلاغیه اقتصاد مقاومتی در سال جاری است. بند دهم می‌گوید: «سه‌هزارو ۴٠٠ میلیارد ریال کمک به پروژه‌های عام‌المنفعه در مناطق نفت‌خیز و گازخیز و محروم کشور» و بند یازدهم وزارت نفت را مکلف کرده است: «کاهش نیم‌واحد درصد هدررفت گاز طبیعی از گاز فراورش‌شده». در بند نهم، مهم‌ترین عملکرد وزارت نفت، رساندن گاز به استان سیستان‌وبلوچستان است. این اتفاق، ٣٧ سال پس از پیروزی انقلاب مهم بود. شرکت ملی گاز ایران گازرسانی به روستاها و شهرهای کوچک و مرزی را امسال با جدیت دنبال کرده است و به نظر می‌رسد به اهداف اقتصاد مقاومتی نزدیک شده باشد. درباره بند دهم هم باید گفت که وزارت نفت تاکنون دو هزار میلیارد تومان در پروژه‌های عام‌المنفعه مناطق نفت‌خیز و محروم هزینه کرده است و قرار است ۶٠میلیارد تومان دیگر به‌زودی برای این منظور اختصاص یابد. در این بند وزارت نفت حدود ٧٠ درصد توفیق داشته است. درباره بند یازدهم هم باید به یک گزارش از مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی اشاره کرد که اتلاف گاز در کشور (گازهای سوزانده‌شده) را حدود ٢۶میلیون مترمکعب در روز ذکر کرده است. وزارت نفت در پروژه‌های NGL و جمع‌آوری گازهایی که سوزانده می‌شود، مسیر جدی و درازی پیشرو دارد. عملکرد وزارت در این بخش ضعیف بوده است.
دستاورد مهم وزارت نفت در سال جاری چه بود؟
مهم‌ترین دستاورد وزارت نفت در سال جاری، افزایش تولید نفت بلافاصله پس از لغو تحریم‌ها و پس‌گرفتن بازارهای صادراتی بوده است. دستاوردی که حتی تعجب رقبای خارجی ایران را هم برانگیخت. تولید نفت به حدود سه‌میلیون و ٩٠٠هزار بشکه رسید و صادرات نفت و میعانات گازی از مرز سه‌میلیون و ۶٠٠هزار بشکه در روز فراتر رفت. رساندن تولید چاه‌های نفتی که مدتی تولیدشان کاهش یافته، به میزان قبل، کار پیچیده و دشواری است. از آن دشوارتر پس‌گرفتن بازار از دست رقباست. وزارت نفت همچنین روزانه بیش از ۴٠٠هزار بشکه فراورده نفتی صادر کرده است که یک نقطه عطف در صادرات فراورده‌های نفتی است. با این اوصاف اگر قرار باشد عملکرد وزارت نفت در عمل به برنامه‌های اقتصاد مقاومتی ارزیابی شود، نمره قبولی خواهد گرفت و با وجود برخی کاستی‌ها در رسیدن به اهداف در بعضی بندها، می‌توان وزارت نفت را وزارتخانه‌ای پیشرو و موفق در عمل به پروژه‌های اقتصاد مقاومتی سال جاری دانست.
وزیر نفت، خردادماه سال ٩٣، افزایش پالایش نفت خام به دو میلیون بشکه در روز (با احتساب پالایشگاه آناهیتا)، رسیدن به ظرفیت پالایشگاه میعانات گازی به نزدیک به یک میلیون بشکه در روز (۴٨٠هزار بشکه در پالایشگاه‌های سیراف، ٣۶٠هزار بشکه در پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس و ١٢٠هزار بشکه در پالایشگاه بندرعباس) را از برنامه‌های بخش پالایش و پخش برای رسیدن به اهداف اقتصاد مقاومتی اعلام کرده بود. با این برنامه‌ها ظرفیت پالایشگاهی کشور به سه میلیون بشکه در روز خواهد رسید.
بند سوم پروژه‌های اقتصاد مقاومتی امسال وزارت نفت «احداث خط لوله و ایجاد امکان صادرات گاز به کشور عراق به ظرفیت پنج میلیون مترمکعب در روز» بود. قرارداد صادرات گاز ایران به عراق تیرماه ٩٢ امضا شد. براساس این قرارداد، صادرات گاز ایران به عراق از هفت میلیون مترمکعب در روز آغاز می‌شود و پس از ٢١ ماه به سقف قرارداد خواهد رسید. در فصول گرم ٣۵ و در فصول سرد ٢۵میلیون مترمکعب به منطقه بغداد صادر خواهد شد. هدف از این قرارداد گازرسانی به نیروگاه‌های بغداد و المنصوره است.
بند هفتم پروژه‌های اقتصاد مقاومتی در سال جاری وزارت نفت را مکلف کرده است با استفاده از ظرفیت بیع متقابل، تولید نفت خام در میادین مشترک غرب کارون را ٩٠هزار بشکه در روز افزایش دهد. «بیع متقابل افزایش ظرفیت تولید نفت خام میادین مشترک غرب کارون به میزان ۹۰هزار بشکه در روز» بزرگ‌ترین میادین غرب کارون عبارت‌اند از: آزادگان جنوبی و شمالی، یاران شمالی و جنوبی و یادآوران. «برداشت ایران از میادین مشترک غرب کارون در ابتدای دولت تدبیر و امید روزانه ۶٠هزار بشکه بود». این را معاون اول رئیس‌جمهور گفته است.
مهم‌ترین دستاورد وزارت نفت در سال جاری، افزایش تولید نفت بلافاصله پس از لغو تحریم‌ها و پس‌گرفتن بازارهای صادراتی بوده است. دستاوردی که حتی تعجب رقبای خارجی ایران را هم برانگیخت. تولید نفت به حدود سه‌میلیون‌و ٩٠٠هزار بشکه رسید و صادرات نفت و میعانات گازی از مرز سه میلیون و ۶٠٠هزار بشکه در روز فراتر رفت. رساندن تولید چاه‌های نفتی که مدتی تولیدشان کاهش یافته، به میزان قبل، کار پیچیده و دشواری است. از آن دشوارتر پس‌گرفتن بازار از دست رقباست.
وزارت نفت همچنین روزانه بیش از ٢٠٠ هزار بشکه فرآورده های نفتی صادر کرده است که نقطه عطفی در صادرات فرآورده های نفتی است با این اوصاف اگر قرار باشد عملکرد وزارت نفت در عمل به برنامه های اقتصاد مقاومتی ارزیابی شود نمره قبولی خواهد گرفت و با وجود برخی کاستی ها در رسیدن به اهداف در بعضی بندها می توان وزارت نفت را وزارتخانه ای پیشرو و موفق در عمل به پروژه های اقتصاد مقاومتی امسال دانست.
