با تهدید ترکیه از جانب کره شمالی در حمایت از روسیه و درمخالفت با سیاستهای این کشور در سوریه، بحران ساقط کردن جنگنده روسی توسط ترکیه وارد مرحله جدیدی شده است وپای بازیگران جدیدی را به این مساله باز کرده است. سخنان اردوغان رئیسجمهوری ترکیه در جمع مردم کشورش در شهربورسا بیانگر پشیمانی از اقدام نسنجیده نظامی است که این روزها حتی با مخالفتهای داخلی نیز مواجه شده است. روسها با عصبانیت از رقص معارضان بر جسد خلبان کشته شده خود سخن میگویند، ردپای غرور جریحهدارشده روسها را میتوان در سخنان و مواضع سختگیرانه پوتین نسبت به اردوغان شاهد بود. در حالی که تابستان گذشته زمزمههایی از احضار سفیر ترکیه به کرملین و سخنان عتابآمیز پوتین نسبت به اردوغان به گوش میرسید، حوادث این روزها درستی این ضرب المثل که دود از کنده بلند میشود را نشان میدهد. خشم پنهان کرملین از سیاستهای ترکیه این روزها به اوج خود رسیده، با وجود اظهارات سخنگوی ناتو در همراهی با اقدام ترکیه اخبار درز کرده گویای مخالفتهایی در بین اعضای ناتوهمچون یونان و فرانسه است. یونان با اعتراض به نقض مکرر حریم هوایی خود توسط ترکیه سخن گفته و نماینده فرانسه هم انتقادات خودرا از اقدام ترکیه بیان کرده است. در کشور خودمان نیز مقامات مختلفی در این مورد صحبت کردهاند. در تازهترین اظهارنظرها سردار امیر اسماعیلیان نیز امروز در سخنانی اقدام ترکیه را تقبیح کرده و از خویشتنداری ایران درحالی که مطابق با قوانین بینالمللی قادر به ساقط کردن هواپیمای آمریکایی بود در داخل مرزهای خود سخن گفته است. به نظر میرسد ترکیه در میانه بازی که خود شروع کرده مانده و جامعه جهانی توانسته نیات پنهان ترکیه را در این حوزه تشخیص دهد. حتی آمریکا نیز از ترکیه خواسته مرزهای خود را به روی تروریستها ببندد و کنترل بیشتری در این زمینه اعمال کند.
هشدار روسیه به ناتو
روسیه، همزمان با افزایش تنش با غرب بر سر اقدام نظامی ترکیه در سرنگون کردن جنگنده سوخو 24 روسی بر فراز سوریه، درباره برنامه توسعه ناتو نزدیک مرزهای این کشور و استقرار احتمالی پایگاه در کشورهای بلوک شرق هشدار داد و اعلام کرد تمامی تحولات را رصد میکند. وزارت امور خارجه روسیه در بیانیهای که دیروز شنبه انتشار یافت، اعلام کرد: سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) سیاست بازدارندگی مسکو را در پیش گرفته و تلاش میکند موازنه قوا را در اروپا و نزدیک مرزهای روسیه به نفع خود تغییر دهد. در ادامه این بیانیه آمده است: «ینس استولنبرگ» دبیرکل ناتو به تغییر اصول تامین امنیت اروپا و کنترل تسلیحات تاکید و روسیه را متهم کرده که به پیمان منع کنترل جنگ افزارها پایبند نیست. وزارت امور خارجه روسیه افزود: 'ناتو همچنان توانمندی خود را نزدیک مرزهای روسیه ادامه میدهد و اکنون پرسشهای زیادی درباره تطبیق این اقدامها با مفاد توافقنامه مسکو و این پیمان مطرح شده است. سخنان دبیرکل ناتو همچنین حاکی از تلاش این پیمان برای تحمیل خواستههای خود به روسیه است. «ماریا زاخارووا» سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه نیز پیشنهاد لهستان را برای ابطال توافق روسیه و سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) که این سازمان را از استقرار پایگاههای نظامی دائمی ا ش در اعضای جدیدتر ناتو همچون لهستان منع میکند، «فوقالعاده خطرناک» خواند. وی گفت: مسکو چنین سخنانی را بسیار خطرناک و فوقالعاده تحریک آمیز قلمداد میکند.
مشاور رئیسجمهوری روسیه در امور روابط خارجی گفت که کرملین درخواست اردوغان برای دیدار با پوتین را دریافت کرده اما هنوز تصمیم نگرفته که آیا برگزاری چنین دیداری ممکن است یا خیر. به گزارش ایسنا، به نقل از خبرگزاری آسوشیتدپرس، یوری اوشاکوف، مشاور رئیسجمهوری روسیه در امور روابط خارجی در پاسخ به این پرسش که چرا پوتین به دو تماس تلفنی رجب طیب اردوغان پاسخ نداده است، گفت: پوتین پاسخ نمیدهد چرا که طرف ترکیهای حتی آماده یک عذرخواهی ساده بابت سرنگون کردن جنگنده روسیه نیست.
روز جمعه رسانههای دو کشور از درخواست اردوغان برای دیدار با پوتین در حاشیه نشست پاریس خبر داده بودند.
در پی سرنگون شدن جنگنده روسیه به دست ترکیه، مسکو روز جمعه اعلام کرد که سفر بدون ویزا به ترکیه را به حالت تعلیق درمیآورد. سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه گفت که مسکو از اول ژانویه سفر بدون ویزا را متوقف میکند. وی گفت: ترکیه به مجرایی برای عبور تروریستها تبدیل شده و برای به اشتراکگذاری اطلاعات در رابطه با آن دسته از شهروندان روسی که به مشارکت در اقدامات تروریستی متهم هستند، تمایلی ندارد. در همین حال نومان کورتولموش، معاون نخستوزیر ترکیه ابراز امیدواری کرد که مسکو همچنان کانالهای ارتباطی نظامی و دیپلماتیک را باز نگه دارد و گفت که آنکارا تدابیری را برای مقابله با تحریمهای اقتصادی روسیه در نظر خواهد گرفت. وی تاکید کرد که ترکیه گمان نمیکند روسیه بخواهد آنکارا را به عنوان یک شریک از دست بدهد.
اقدامات ترکیه ناقض دستورالعملهای ناتو است
«الکساندر گروشکو» نماینده دائم روسیه در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) گفت: اقدامات ترکیه در ساقط کردن یک فروند هواپیمای جنگنده روسیه در سوریه، نه تنها ناقض منشور سازمان ملل است، بلکه با دستورالعملهای ناتو نیز مغایرت دارد. به گزارش خبرگزاری روسی اسپوتنیک، گروشکو گفت: واکنش ناتو در قبال این اقدام ترکیه بیطرفانه نبوده است زیرا هر کسی درک میکند که چنین جنایتی نقض آشکار حقوق بینالملل است. چنین اقدامی نه تنها مفاد اساسی منشور سازمان ملل و تعداد زیادی از کنوانسیونهای بینالمللی را نقض میکند بلکه با دستورالعملهای ناتو تناقض دارد.
برخی کشورها در حال تغییر موضع خود در قبال اسد هستند
کاخ ریاستجمهوری روسیه اعلام کرد، برخی کشورها شروع به تغییر موضع خود درباره آینده بشار اسد و پافشاری بر کنارهگیری وی از قدرت کردهاند. به گزارش ایسنا، به نقل از خبرگزاری اسپوتنیک، دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین شنبهاظهار کرد، برخی کشورها شروع به تغییر موضعشان نسبت به آینده بشار اسد کردهاند. به گفته پسکوف، این چندان واقعبینانه نیست در حالی که بخشی از کشور سوریه تحت کنترل تروریستهای داعش قرار دارد، از راهحل سیاسی برای این کشور و برگزاری انتخابات در آن سخن بگوییم. پسکوف در مصاحبهای به شبکه تلویزیونی روسیه 24 اظهار کرد: این کشورها در حال دست برداشتن از پافشاری بر موضع خود مبنی بر اینکه اول بشار اسد از قدرت کنار برود و بعد ببینیم که چه کار باید کرد، هستند. این موضع واقعبینانه نیست.