فضای مجازی پر شده از عکسهایی که از آتشنشانها میگوید و پلاسکو با قربانی کردن بیش از 30 آتشنشان همه جا رنگ و بوی آتشنشانی میدهد.
ثمانه نادری
فضای مجازی پر شده از عکسهایی که از آتشنشانها میگوید و پلاسکو با قربانی کردن بیش از 30 آتشنشان همه جا رنگ و بوی آتشنشانی میدهد. 4 هزار کارگر و کارفرمای پلاسکو نیز جان خود را مدیون شغل کسانی هستند که به موقع وارد عمل شده و ساختمان را تخلیه کردند. اینک که بحران پلاسکو با خون آتشنشانان مدیریت شده جا دارد، بپرسیم مگر آتشنشانان که برای شغلی اینچنینی دل به دریا میزنند، چقدر حقوق میگیرند؟
تا چندی پیش کسی فکرش را نمیکرد آتشنشانان در شغل خود با چه گرفتارییهایی روبهرو باشند برخی هم اصلا نمیدانستند شغل آتشنشانی چیست یا به قول بعضیها سختیهای آن را درک نکرده بودند اما اینک برای همه که درد آتشنشانان را از نزدیک و از عکسها، خبرها و... لمس کردهاند، سوال است که آتشنشانان بابت اینهمه ریسک چقدر حقوق میگیرند؟ قانون چقدر در پرداخت حق بیمه، سن بازنشستگی و... مراعات حال و سختی کار آنها را کرده است؟ دولت برای خانوادههایی که فرزندان و سرپرستان آنها مشاغل پرخطری مانند آتشنشانی دارند، چه حمایتهایی در نظر گرفته است؟ آتشنشانان در کشورهای توسعهیافته چه جایگاه شغلی دارند؟
فاجعه پلاسکو بیش از 30 آتشنشان را به کام مرگ کشاند. در شغل آتشنشانی کمترین خطری که یک آتشنشان را تهدید میکند آوار و آتش است و کمترین کمک یک آتشنشان نجات هزاران نفر از دل حادثه، مرگ و مدیریت بحرانی چون پلاسکو است.
با توجه به خطراتی که آتشنشانان را تهدید میکند، باید پرسید آیا سوابق بیمهای و مزایای شغل آتشنشانی پاسخگوی معیشت آنهاست؟ خانوادههای آتشنشانان که مدام در معرض خطر از دست دادن سرپرست و حامی خود هستند، از چه حمایتهایی بهرهمندند؟ شغل آتشنشانی دولتی است یا خصوصی؟ ساعت کاری آتشنشانان چقدر است و آنها در چه سنی میتوانند بازنشسته شوند؟
شرایط شغلی یکسان اما حقوق و مزایا نابرابر
اگرچه کسی که در شغل آتشنشانی مشغول به کار است برای دولت و سازمانهای دولتی کار میکند اما دستمزد و مزایایی که به آتشنشانان پرداخت میشود بر اساس تقسیمبندی آتشنشانان به کارگران و کارمندان، صورت میگیرد به این صورت که برخی از آتشنشانان کارگر محسوب شده و حقوق آنها براساس قانون تامین اجتماعی پرداخت میشود و برخی هم کارمند هستند و حقوق آنها زیرمجموعه دولتیهاست.
به گفته کارشناسان با وجود اینکه آتشنشانان هر دو گروه کارمندی و کارگری در بخش عملیاتی فعالیت میکنند و با مخاطرات شغلی یکسانی مواجه هستند، اما شرایط «سخت و زیانآوری» برای آنها متفاوت است و در این زمینه تبعیض وجود دارد. برای مثال تنها 8 گروه از 36 گروه آتشنشانان مشمول قانون تامین اجتماعی (گروه کارگری) مشمول قانون مشاغل سخت و زیانآور هستند در حالی که شرایط سخت و زیانآور بودن برای همه این گروهها یکسان است. از طرفی آتشنشانان کارمند نیز با وجود اینکه جزو کارکنان دولت محسوب شده و میتوانند با بهرهمندی از قانون مشاغل سخت که 4 سالی میشود شامل حال آنها شده، با 20 سال بازنشسته شوند اما شرط سنی 50 سالی که قانون برای آنها گذاشته مانع از اجرای عینی آن است.
روزگار آتشنشانان با شغل دوم میگذرد
طبق گفتههایی که از صحبتهای برخی از آتشنشانان شنیده میشود، آتشنشانی از نظر درآمدی یک شغل متوسط و رو به پایین است به گونهای که برخی از آتشنشانان نیز مجبور هستند برای گذران زندگی خود شغل دوم داشته باشند. محمد، آتشنشان32 ساله در گفتگو با «کسبوکار» میگوید: اگر چه آتشنشانان در عوض 24 ساعت کار پیدرپی 2 روز استراحت و تعطیلی دارند اما بسیاری در همین دو روز مشغول به کار هستند چرا که برای تامین کسری حقوق و مزایایی که از شغلشان دریافت میکنند، مجبورند شغل دومی داشته باشند.
اضافه شدن استرس درآمد به استرس کار
وی با اشاره به سختیها و خطرات جبرانناپذیری که یک آتشنشان را تهدید میکند، میگوید حقوق وی در ماه چیزی نزدیک به 900 هزار تومان است. البته کسانی که در بخش دولتی کار میکنند و سابقه بیشتری دارند، مبلغ بیشتری دریافت میکنند اما درکل سقف کل حقوق یک آتشنشان زیر 3 میلیون تومان است. استرس و فشار روانی برای آتشنشانان زیاد است اما متاسفانه استرس درآمد نیز به استرس کار آنها اضافه میشود. شاید کمتر کسی حاضر به پذیرش ریسکها و خطرات شغل آتشنشانی باشد اما اکثر کسانی که وارد این شغل میشوند خود را برای همه جور خطری آماده میکنند.
وی با اشاره به اینکه تقسیمبندی و تفاوت میان پرداخت حقوق و مزایا به کسانی که در این حوزه فعالیت دارند، عادلانه نیست، میگوید مشخصا کسی که در دل خطر قرار میگیرد با آنکه در فاصلهای دورتر است شرایط متفاوتی را به لحاظ سختی کار تجربه میکند که لازم است مزایای آنها نیز متفاوت باشد اما در هر صورت آتشنشانان براساس سابقه، کیفیت کار و تحصیلات دستهبندی میشوند که ممکن است آنکه اکنون شرایط بدی دارد در آینده شرایط بهتر و مرتبه کاری بهتری داشته باشد اما آنچه مهم است این است که لازم است هماکنون برای همه فعالان این حوزه حقوق و دستمزد به اندازهای باشد که به دیگری در بخش دیگری اجحاف نشود. شاید آسیب و خطر به یک آتشنشان فرصت ندهد در آینده شرایط بهتری به دست آورد. باید مراعات حال همه آنها چه کارگر، چه راننده، چه ناظر و چه کارمند را بکنیم.
جدول زیر درآمد سالانه آتشنشانان در برخی از کشورها در سال 2016 را نشان میدهد: