چندی است که اعتراضهای متعددی از سوی اتحادیهها و انجمنهای صنفی درباره استارت آپهای متعددی چون «اسنپ»، «زودفود»، «فینتک»، «دیوار» و کسبوکارهای مبتنی بر پلتفرم در کشور صورت گرفته است.
گروه تجارت و توزیع
عمده دلیل این اعتراضها به دلیل نگرانی از این است که استارت آپها و کسبوکارهای نوین تهدیدی برای کسبوکارهای سنتی هستند و در کمترین آسیب خود باعث حذف این کسبوکارها و به حاشیه رفتن آنها میشوند. به همین دلیل یکی از چالشهای اساسی که برای نهادهای مسئول و حتی مردم مطرح شده، این است که چگونه باید به کسبوکارهای اینترنتی و استارت آپی در کنار حفظ جایگاه و موقعیت کسبوکارهای قدیمی و سنتی بها داد؟
به گفته کارشناسان، اتفاقی که افتاده این است که بخش زیادی از فضای کسبوکار کشور، در اختیار اصناف است؛ کسبوکارهایی خرد و کوچک که معمولا در نوع تقسیمبندی شغلی خوداشتغال هستند و در حال حاضر حدود 3 میلیون کسبوکار در مجموعه گروهبندی خود دارند. این کسبوکارها سنتی هستند و کمتر سعی در به روز کردن خود کردهاند؛ از اینرو از آن جایی که اینها برای ورود به بازارهای نوین آماده نیستند و نمیتوانند نیاز روز مردم را پاسخگو باشند، با ورود کسبوکارهای اینترنتی و استارتآپها دچار آسیب میشوند یا سهمشان از بازار کم شده، به همین دلیل نگران هستند. در این شرایط کسبوکارهای سنتی، منافع و موقعیت خود را در خطر میبینند. از سوی دیگر دولت نیز نگران بازتولید نسل جدیدی از بیکاران است؛ بیکارانی که زمانی برای خود حرفهای داشتند.
با این حال به اعتقاد و باور کارشناسان، حذف کسبوکارهای نوین راهحل و چاره کار نیست. دنیا در حال رفتن به سمت کسبوکارهای تازه است، مشاغل تغییر ماهیت دادهاند و این در همه جای دنیا امری طبیعی است. بر همین اساس در زمینه کسبوکارهای جدید و استارتآپها در ایران نیز تحولی در حال رخ دادن است و امروز خیلی از استارت آپها به عنوان شرکتهای بزرگ با گردش مالی بالا در حال مطرح شدن هستند. بنابراین راهکار اساسی برای این کار این است که دولت و مجلس باید با سیاستگذاری و قانونگذاری بهموقع زمینه را برای فعالیت هر
دو حوزه سنتی و نوین فراهم کنند، نه اینکه بخواهند از یکی به نفع دیگری حمایت یا دفاع کنند یا اینکه بخواهند با استارتآپها مقابله کنند.
محمد لاهوتی، رئیس کنفدراسیون صادرات:
تغییر نگرش در نوع مدیریت بنگاهها از سنتی به مدرن
نکته مهمی که باید به آن توجه کرد، این است که دنیا در زمینه اطلاعات در حال دگرگون شدن است. بمب اطلاعات در دنیا منفجر شده و به نظر نمیرسد با وجود این تحولات خبری باشد که بتوان آن را پنهان کرد. اکنون با پیشرفت علوم جدید موج ارتباطات تازهای در تمام ارکان زندگی افراد جای خود را باز کرده است و حتی افراد در خصوصیترین و شخصیترین مسائل از ابزارهای نوین هوشمند بهره میگیرند.
آنها در کوتاهترین زمان ممکن اطلاعات لازم را به دست میآورند و این ابزار اطلاعاتی به جایگاهی رسیده که همه از یک دانشآموز گرفته تا رئیسجمهوری به آن دسترسی دارند و از آن استفاده میکنند. به همین دلیل مانع پیشرفت این ابزار جدید شدن، کار راحتی نیست.
کسبوکارهای اینترنتی و استارتآپها نیز چنین جایگاهی دارند. شغلهای سنتی نمیتوانند با چنین مشاغلی مقابله کنند. از طرفی در شرایط کنونی که مصرفکنندگان به دنبال دریافت خدمات با کمترین هزینه ممکن هستند، نمیتوان آنها را از این حق مسلم محروم کرد. در تمام دنیا نیز همینطور است. مردم حق دارند خدمات بهتر را با هزینههای کمتر دریافت کنند، همانطور که هزینههای این کسبوکارها برای مردم به مراتب کمتر از مشاغل سنتی است. برای مثال دریافتی اسنپ 50 درصد ارزانتر از آژانسهاست. از سوی دیگر از آن جایی که حمایت از فعالیتهای دانشبنیان و کسبوکارهای دانشبنیان مورد توجه اقتصاد مقاومتی است، دولت باید به گونهای عمل کند که همگام با رشد کسبوکارهای اینترنتی، کسبوکارهای سنتی نیز رونق پیدا کند.
دولت میتواند از طریق دادن آگاهی، ایجاد کلاسهای آموزشی و... آنها را از شرایط قدیمی و سنتی خود خارج کند و با دنیای روز سازگار سازد. بنابراین در رابطه با کسبوکارهای سنتی دو نکته مهم است؛ یک آموزش و دوم الحاق شرکتها به فضای روز و ادغام آنها به شیوههای تشویقی و تغییر نگرش در نوع مدیریت بنگاهها از سنتی به مدرن.
وحید شقاقی، استاد دانشگاه:
مشاغل سنتی حذف شوند یا ارتقا پیدا کنند
برای مجموع این اتفاقات میتوان از واژه تخریب خلاق بهره برد. زمانی که اقتصاد وارد عصر دانش میشود و از عصر صنعت عبور میکند، تعداد زیادی از مشاغل، پارادایمها، ابزارآلات و واژگان نابود میشوند و جای خود را به تعابیر تازهتری
میدهند. یکی از اینها عبور از مشاغل سنتی در عصر دانش و حضور کسبوکارهای مبتنی بر فناوری اطلاعات است. این باعث میشود بسیاری از مشاغل در فضای آزاد و سنتی تغییر کند یا از میان برود. مشخصا امکان مقابله با این اتفاق وجود ندارد، چرا که نمیشود جلوی پیشرفت را گرفت.
مشاغل سنتی باید حذف شوند یا ارتقا پیدا کنند. این ویژگی و خاصیت مهم ورود به عصر دانش است که در همه کشورهای دنیا اتفاق افتاده یا در حال اتفاق افتادن است. حتی شرکتهای سنتی نیز وارد فضای مجازی شده و به زودی اقتصاد و مشاغل مجازی شکل میگیرد و از آن جایی که سرعت تحول این نوع اقتصاد بیشتر است در برابر اقتصاد واقعی قد علم
خواهد کرد.
بسیاری از حرفهها وارد فضای مجازی میشوند و حتی فروشگاهها نیز آنلاین میشوند. به همین دلیل حتی شاید به زودی شاهد اعتراض فروشندگان و فروشگاهها و مغازهدارها باشیم. به همه این اتفاقات تخریب خلاق میگویند که در آن وارد عصر دانش، نوآوری، کاهش هزینهها و سودآوری می شویم و به تمدنها و اقتصادهای مجازی دست پیدا میکنیم.
مهدی تقوی، استاد دانشگاه:
سنتیها با کسبوکارهای نوآورانه هماهنگ باشند
دنیا در حال حرکت به سمت تکنولوژیها و اکتشافات تازه است.
ممکن است در سالهای آینده خیلی از همین کسبوکارهایی که ما آنها را مدرن میدانیم، وجود نداشته باشند یا جای خود را به کسبوکار تازهتری بدهند. همه دنیا نیز در حال حرکت به این سمت است.
کشور ما نیز چارهای ندارد جز اینکه با این فضای نوآورانه هماهنگ باشد وگرنه در ارتباط و تعامل با دنیا دچار مشکل خواهد شد. کسبوکارهای سنتی نیز چارهای ندارند جز اینکه مجهز به این نوع فناوریها پیش بروند یا اینکه قدرت رقابت با این کسبوکارها را به دست آورند. به عبارتی با کسبوکارهای نوآورانه هماهنگ باشند. اکنون بازار به سمت رقابتی شدن حرکت میکند و در این میان کسی موفق خواهد شد که بتواند جای خود را در بازار پیدا کرده و متقاضیان را به سمت کالای خود جذب کند.
دولت میتواند از طریق آمادهسازی بستر آموزشی برای کسبوکارهای سنتی به آنها فرصت رقابت با کسبوکارهای اینترنتی را بدهد یا اینکه موانع آنها را برای دسترسی به فناوریهای روز بردارد.