تلاطم های ارزی مدیریت شود

گروه تجارت و توزیع
به گفته کارشناسان دلایل متعددی برای این موضوع می‌توان برشمرد که از جمله آن افزایش تقاضای ارز اربعین و ژانویه، تاثیر انتخابات آمریکا، تعیین نرخ ارز در بودجه تا کسری درآمدی دولت در نیمه دوم سال، کاهش منابع ارزی و عوامل دیگر است.به همین دلیل بازار ارز در جریان معاملات بازار و توافق اخیر کشورهای اوپک دچار نوساناتی شده که به گفته کارشناسان ناشی از هیجان و شرایط فصلی است و پایدار نمی‌ماند. کارشناسان معتقدند با توجه به تجربه سال‌های گذشته و سیر صعودی نرخ ارز در روزهای پاییزی این موضوع طبیعی است. به گفته ولی‌ا... سیف، رئیس کل بانک مرکزی نیز این افزایش، پایدار نیست و بیشتر ناشی از تلفیق شوک انتظاری با تقاضای فصلی ارزها در پایان سال میلادی است.
به عبارتی سیف واقعیت اصلی تحولات روزهای اخیر را بیشتر از هر دلیل دیگری ناشی از شوک‌های انتظاری که با عواملی همچون افزایش تقاضای فصلی ارز ترکیب شده‌اند، دانسته است. بر همین اساس معتقد است طی سال‌های گذشته بازار ارز از ثبات مطلوبی برخوردار بوده و روند کاهشی نرخ تورم و حصول به سطوح تک‌رقمی، نرخ سود واقعی مثبت و جذاب در بازار پول، رشد اقتصادی بالای 5 درصد در فصل اول سال جاری و همچنین کاهش کسری تراز گمرکی و تبدیل آن به مازاد تجاری در هفت ماهه سال جاری از جمله عوامل این ثبات است. سیف با اشاره به اینکه نرخ ارز در سه ماهه چهارم سال های گذشته از روندی نزولی برخوردار بوده است، تاکید کرده برخی از اظهارنظر‌ها در باب افزایش نرخ ارز غیرکارشناسی است و تنها به التهاب بازار منجر می‌شود. در حالی که براساس بررسی‌های علمی نرخ ارز سیر نزولی طی خواهد کرد. با این مقدمات جا دارد چند موضوع اساسی را در باب نوسانات اخیر نرخ ارز مطرح کنیم؛1. علت ادامه‌دار شدن نوسانات نرخ ارز چه بوده و بانک مرکزی و دولت برای کنترل آن باید چه تدابیری اتخاذ کنند؟ 2. بی‌ثباتی ارزی چه تاثیری بر سرمایه‌گذاری خارجی خواهد گذاشت؟3. یکسان‌سازی نرخ ارز تا چه حد از نوسانات ارزی جلوگیری می کند.
وحید شقاقی، استاد دانشگاه:
منابع ارزی کافی نیست
روی کار آمدن دونالد ترامپ و آغاز تشکیل کابینه توسط وی شاهدی بر این است که وضعیت اقتصاد به‌ویژه نرخ ارز بهتر از قبل در مقایسه با دوران اوباما نخواهد بود. به عبارتی نگرش‌های بین‌المللی نسبت به آمریکا و روی کار آمدن ترامپ طوری است که نمی‌توان آینده چندان خوبی برای حداقل نرخ ارز پیش‌بینی کرد. با این وجود برای اینکه دیگر شاهد تلاطم‌های ارزی نباشیم باید به میزان شکاف و تفاوت نرخ ارز داخل و خارج، نرخ ارز را افزایش دهیم در حالی که دولت این کار را نکرد. بانک مرکزی باید تلاطم‌های ارزی را مدیریت کند برای مثال زمانی که نرخ ارز شیب تندتری به خود می‌گیرد، با تزریق نرخ ارز آن را مدیریت کند. به همین دلیل لازم است به مدارای بیشتر به‌ویژه با کشورهای اروپایی و کشورهای چین و روسیه بپردازیم. در این شرایط بهتر است از اهرم این کشورها در برابر سیاست‌های خصمانه آمریکا استفاده کنیم تا از آثار احتمالی سیاست‌های ترامپ روی شرایط کشور و اقتصاد جلوگیری کنیم. بنابراین در بیرون از مرزها سیاست ما باید تداوم تعاملات و مذاکرات باشد و در داخل مدیریت نرخ ارز و ثبات هر چه بیشتر آن. مواقعی که نرخ ارز با شیب تند در حرکت است باید مسکن آرامش بخشی به اقتصاد تزریق کرد. از طرفی لازم است نسبت به سیاست‌های آمریکا حساسیت نشان ندهیم و دولت باید نسبت به خروج و ورود ارز دقت بیشتری داشته باشد. تا حد امکان باید از خروج بی‌رویه ارز در قالب مسافرت‌های بی‌مورد، قاچاق و واردات بی‌رویه جلوگیری کرد. بی‌ثباتی‌های ارزی ریسک سرمایه‌گذاری را بالا خواهد برد و به همین ترتیب نگرانی سرمایه‌گذار خارجی را برای ورود به کشور چند برابر خواهد کرد. با وجود آثار مثبت یکسان‌سازی نرخ ارز بر اقتصاد خصوصا کاهش رانت اما اکنون زمان مناسبی برای یکسان‌سازی ارزی نیست؛ نه منابع ارزی کافی در اختیار است و نه اختلاف نرخ ارز در بازار آزاد و رسمی کم است. برای این کار حتما باید منابع ارزی تقویت شود.
محمدرضا شهیدی، استاد دانشگاه:
بانک مرکزی ارز اضافی تزریق نکرد
نرخ ارز تابعی از عرضه و تقاضایی است که برای آن ایجاد می‌شود. در باب تحولات اخیر نرخ ارز باید گفت این موضوع مشخصا برای بانک مرکزی و دولت با توجه به افزایش فصلی نرخ ارز و سفرهای اربعین، تسویه حساب شرکت‌ها در پایان سال میلادی امر پیش‌بینی شده‌ای بود. حال اینکه چرا متناسب با آن بانک مرکزی به تزریق ارز اقدام نکرد، سوالی است که باید از مسئولان بانک مرکزی پرسید. سوالی که تا حدودی در علت نوسانات اخیر ارز ایجاد ابهام می‌کند. به راستی اگر این اقدامات قابل پیش‌بینی بود چرا بانک مرکزی به افزایش ارز اضافی و تزریق آن اقدام نکرد؟ اگر بانک مرکزی ارز کافی داشت چرا به تزریق آن نپرداخت و اگر نداشت چطور در یکی دو ماهه اخیر برای یکسان‌سازی نرخ ارز که با در اختیار داشتن ارز کافی ارتباط مستقیمی دارد، برنامه‌ریزی کرد. همانطور که می‌دانیم یکسان‌سازی نرخ ارز بدون در اختیار داشتن ارز کافی امکان پذیر نیست و این هم با سیاست‌های یکسان‌سازی نرخ ارز تناقض دارد. بنابراین در رابطه با نوسانات اخیر نرخ ارز چند چالش اساسی وجود دارد که بانک مرکزی به آن پاسخ نگفته است. لازم به ذکر است افزایش نرخ ارز تبعات تورمی بسیاری هم به جا می‌گذارد که قابل جبران نیست و دولت و بانک مرکزی باید نسبت به آن هوشیار باشند. برای مثال در پی افزایش نرخ ارز قیمت برخی از کالاها بالا می‌رود بدون اینکه بعد از پایین آمدن نرخ ارز، کاهشی در قیمت آنها ایجاد شود. از طرفی افزایش نرخ ارز ممکن است سیل مردمی سرمایه‌گذاری در ارز و درآمدزایی از آن را به همراه داشته باشد، سیلی که قابل کنترل نبوده و برای اقتصاد زنگ خطر و هشدار است. ناگفته نماند یکسان‌سازی نرخ ارز حداقل در کوتاه‌مدت بر سرمایه‌گذاری خارجی تاثیری ندارد. در این رابطه آنچه مهم است ثبات  اقتصادی است.