سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
بانک‌ها و موسسات معتبر که مجوز خود را از بانک مرکزی دریافت کرده‌اند، به علت قرار داشتن تحت نظارت و کنترل بانک مرکزی، موظف به اجرای قوانین بانک مرکزی بوده و تابع قوانین پولی و بانکی کشور هستند. این موسسات و بانک‌ها به‌طور مرتب حسابرسی می‌شوند و بانک مرکزی بر وضعیت آنها نظارت و رسیدگی می‌کند. چنان که بنا به صلاحدید بانک مرکزی تعدادی از موسسات مالی طی چند سال گذشته ادغام یا تبدیل به بانک شدند.
در مقابل موسسات مالی و اعتباری دیگری وجود دارند که تحت نظارت و تابع قوانین بانک مرکزی نیستند و از آنها با عنوان موسسات مالی و اعتباری غیرمجاز نام برده می‌شود. این موسسات، موسسات مالی درجه دو هستندکه یا وابسته به یکسری بنگاه‌ها هستند و یا افرادی دور هم جمع شده و بدون مجوز بانک مرکزی این موسسات را تاسیس کرده‌اند. این موسسات مجوز بانک مرکزی را ندارند، چراکه اگر مجوزی از بانک مرکزی دریافت کنند باید تابع مقررات آن باشند.
بانک‌ها و موسسات مالی مجوزدار، تابع مقررات بانک مرکزی هستند. بانک‌ها و موسسات معتبر برای پرداخت وام به متقاضیان شرایط دشوارتری دارند و در مقابل نرخ سود سپرده کمتری پرداخت و بهره بانکی کمتری دریافت می‌کنند. شرایط پرداخت وام در این بانک‌ها با دریافت وثیقه و ضمانت‌هایی است که به آنها این اطمینان را می‌دهد که وام‌گیرندگان می‌توانند اقساط وام دریافتی را به موقع پرداخت کنند.
یکی از قوانین بانک مرکزی این است که بانک‌ها برای هر میزان سپرده‌ای که دریافت می‌کنند، باید ذخیره قانونی نزد بانک مرکزی داشته باشند و تحت حسابرسی این بانک قرار گیرند. اداره نظارت بانک مرکزی میزان دارایی و بدهی بانک‌ها را بررسی می‌کند که این بانک‌ها ورشکسته نباشند. هرچند بانک‌ها نیز با وجود همه قوانین و مقررات بانکی و اقتصادی در مقابل ورشکستگی‌های بزرگ اقتصادی ایمن
نیستند .
در مقابل موسسات مالی و اعتباری بدون مجوز برای پرداخت وام به متقاضیان شرایط سهل‌تری دارند و در قبال دریافت بهره بیشتر، ریسک بالاتری را می‌پذیرند. افرادی که شرایط فراهم کردن ضمانت‌هایی که در بانک‌ها برای پرداخت وام در نظر گرفته می‌شود را ندارند، به سمت این موسسات می‌روند. این موسسات نیز ریسک پرداخت وام به افراد با ضمانت‌های ساده‌تر را می‌پذیرند و در مقابل نرخ بهره بالاتری را از
وام گیرنده دریافت می‌کنند.
این پذیرش ریسک برای سپرده‌گذاران این موسسات غیر مجاز نیز وجود دارد. این افراد پول خود را به موسسه‌ای می‌سپارند که تابع مقررات و تحت نظارت بانک مرکزی نیست و در مقابل این ریسک، نرخ سود سپرده بالاتری را در مقایسه با بانک‌ها دریافت می‌کنند.
در حقیقت این موسسات جای افرادی که در گذشته نزول می‌دادند را گرفته‌اند. این موسسات به افرادی که وثیقه های سنگین ندارند، با ریسک بالا وام می‌دهند و بهره بالا دریافت می‌کنند. درباره سپرده نیز همین‌گونه است. وقتی من پولم را به این موسسات می‌سپارم، ریسک بیشتری را می‌پذیرم. ریسک و بهره با هم رابطه مستقیم دارند یعنی به همان اندازه که ریسک بالاتر برود، بهره هم افزایش خواهد یافت. این موسسات با اعطای وام بدون ضمانت‌های سنگین، ریسک بالاتر را می‌پذیرند و به همان نسبت نرخ بهره بالاتری مطالبه
می‌کنند.
در عین حال وقتی این نهادها و موسسات مالی و اعتباری غیرمجاز در کشور تاسیس شده و فعالیت می‌کنند، یعنی نیاز به حضورشان هست و بازار آنها در جامعه وجود دارد. افرادی که خانه و... برای وثیقه ندارند و نمی‌توانند از بانک‌ها وام بگیرند، به این موسسات رجوع می‌کنند. در حقیقت دلیل رشد این موسسات این است که سیستم بانکی نمی‌تواند همه نیازها را پوشش دهد. اما به دلیل وضعیت غیر قانونی و ریسک پذیر این موسسات مسئولان باید در هیات دولت -تا جایی که می‌توانند- جلوی فعالیت این موسسات غیرمجاز را بگیرند.
