ابهامات طرح مجلس برای یارانه بنزین

شایلی قرائی

به گزارش کسب و کار نیوز، پیشنهادی که اگر مجلس به آن رأی بدهد عملا مصوبه سران قوا در آبان سال ۹۷ برای سهمیه‌بندی بنزین بر مبنای هر خودرو وتو خواهد شد. اما به نظر می‌رسد طرحی توسط نمایندگان مجلس شورای اسلامی مطرح شده و سر زبان‌ها افتاده است نیازمند تفکری عمیق‌تر و یافتن راه حلی منطقی‌تر برای حمایت از اقشار آسیب‌پذیر و بی‌بهره از یارانه بنزین است. تصمیمی که برای کشور و منافع ملی هزینه نداشته باشد.

مالک شریعتی نیاسر، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی گفت: طرح سهیمه بندی بنزین سرانه خانوار در راستای اجرای عدالت مطرح شده تا افراد فاقد خودرو بتوانند از یارانه انرژی خود استفاده کنند.

جعفر قادری، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس نیز درباره طرح مذکور گفت: برخی خانوارها خودرویی ندارند، بنابراین اگر بنزین بر اساس تخصیص به اشخاص سهمیه بندی شود دهک‌های کم درآمد نیز می‌توانند از سهم بنزین برخوردار شوند. وی افزود: تصویب این طرح می‌تواند موجب انگیزه در افراد برای کاهش  مصرف بنزین  شود و این امر اثرات مثبت زیست محیطی را به دنبال خواهد داشت، همچنین این طرح باعث افزایش صادرات  می‌شود.

اما مرتضی بهروزی‌فر، عضو هیات علمی موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی می گوید: اولا سوال این است که هدف از ارائه چنین طرحی قبل از بررسی کارشناسی لازم چیست. متاسفانه تجربه ارائه یارانه نقدی به همه شهروندان و تبعات گسترده اقتصادی و اجتماعی که در دولت دهم اتفاق افتاد، در مقابل ماست و با وجود تکلیف ارائه شده به دولت برمبنای قانون جهت اصلاح این شرایط، به دلیل تبعات گسترده اجتماعی هر گونه اصلاحی در این روند اشتباه، این اصلاحات به آینده نامعلومی احاله شده است. بنابراین آزموده را آزمودن خطاست. اگر ارائه‌دهندگان این طرح به دنبال عدالت اجتماعی هستند، مسلما مسیر را بر عکس طی خواهند کرد.

به گفته این کارشناس، وظیفه دولت‌ها در دنیای کنونی، توزیع پول و درآمد نیست، بر مبنای اصول اولیه موجود، وظیفه دولت ایجاد زیرساخت‌های مناسب نرم‌افزاری و سخت‌افزاری برای فراهم کردن زمینه رشد و توسعه اقتصادی و اجتماعی است، هر چند دولت وظیفه دارد که با تمامی امکانات از برخی افراد جامعه، حمایت کند، ولی مسلم این است که فراهم ساختن زمینه ایجاد اشتغال برای سرپرست یا فرزند یک خانواده، بسیار بهتر از پرداخت ماهانه مبلغی خواهد بود که قطعا گرهی از کار آن خانواده باز نخواهد کرد.

نظام توزیع یارانه عدالانه نیست

وحید شقاقی، اقتصاددان

ضعف بزرگی که در زمینه پرداخت منابع حاصل از افزایش حامل‌های انرژی از جمله بنزین وجود دارد این است که اطلاعات درستی از جامعه هدفی که باید این منابع به دست آن‌ها برسد، وجود ندارد و شاهد حیف و میل منابع در برخی اوقات هستیم. به طور کلی ضعف آماری یکی از نقصان‌های بزرگ اقتصاد ایران است که باید فکری جدی به حال آن شود.

همچنین اینکه نظام یارانه‌ای ما عادلانه نیست، شکی در آن وجود ندارد. یک خانواده ثروتمند ۲۰ برابر بیشتر از یک خانواده فقیر از یارانه‌ها استفاده می‌کند. این در حالی است که میزان تخصیص یارانه‌های پنهان نیز بیش از هزار هزار میلیارد تومان است. در حالیکه طرح فعلی مجلس می‌تواند عدالت اقتصادی و اجتماعی را بیشتر کند، اما یک نکته مهم تامین منابع مالی این طرح است، در حال حاضر بین ۴۰ تا ۵۰ درصد خانوار‌های ایرانی خودرو ندارند و طبعا یارانه بنزین نیز به آن‌ها تعلق نمی‌گیرد، اگر قرار باشد دولت بخواهد طرح مجلس را اجرا کند باید به ۱۰ تا ۱۲ میلیون خانوار نیز یارانه بنزین بدهد که اجرای این طرح به منابع عظیمی احتیاج دارد که تامین آن از عهده دولت خارج است. تاکید می کنم که نظام توزیع یارانه در ایران به هیچ عنوان بر اساس عدالت انجام نمی‌شود. در حالیکه در کشور‌های دیگر فلسفه وجود پرداخت سوبسید این است که به اقشار ضعیف و کم درآمد کمک شود، اما متاسفانه در ایران برعکس است و هرکه درآمد و ثروتش بیشتر باشد، از مواهب یارانه‌ای نیز بهره مضاعفی خواهد برد. هرچند که طی این سال‌ها تلاش‌های زیادی برای اصلاح این رویه انجام شده، اما متاسفانه نتیجه حاصل نشده است.

این در حالی است که میزان یارانه پنهان نیز در ایران مشخص نیست. در این زمینه آمار شفاف و دقیقی وجود ندارد، اما چیزی که مسلم است یارانه پنهانی که در بخش انرژی توزیع می‌شود به هیج عنوان عادلانه نیست. این مسئله نیز ریشه در سالیان متمادی دارد که این یارانه‌ها بدون هیج حساب و کتابی توزیع شده و حال که کشور با کمبود بودجه روبرو شده، دولت بنزین را گران کرد، اگر از اول روی حساب و کتاب نظام یارانه‌ای بنا نهاد می‌شد، امروز این همه گرفتاری روبرو نبودیم.

پرداخت یارانه به خودرو اشتباه است

فرید زاوه، کارشناس بازار خودرو

مدافعین طرح اختصاص بنزین به سرپرست خانوار اعلام کرده اند که این طرح در راستای اجرای عدالت است و به کسانی که خودرو ندارند تا به امروز ظلم شده و باید یارانه به جای آن دریافت کنند. بر اساس این طرحی که ارایه شده اعلام کرده اند که ۵۰ درصد کشور فاقد خودرو هستند.

این بدان معناست که طراحی این پروژه بر مبنای تصمیم گیری های غلط اتفاق افتاده است. در حال حاضر تعداد خودروهای در حال حرکت ۲۶ میلیون است در حالی که در کشور ۲۸ میلیون خانوار داریم. یعنی ۱۴ میلیون خانوار خودرو ندارند. بعید است که ۱۴ میلیون خانوار خودرو نداشته باشند و این تصوری نادرست است.

در این طرح که قصد اجرای آن گرفته شده است تبعات آن گویی در نظر گرفته نشده است. فرض کنید کسی که خودروی ۷ میلیاردی سوار می شود یا برای کسی که لندکروز و پورشه دارد چه اهمیتی دارد یارانه را دریافت کند یا نه. مشکل برای کسانی است که خودروی ۲۰ یا ۳۰ ساله دارند و از این راه ارتزاق می کنند. تاکسی هم نیستند و توانایی تبدیل به تاکسی هم ندارند تا سهمیه بنزین دریافت کنند.

بنابراین بیشترین آسیب به اقشار آسیب پذیر وارد می شود. کسی که ماشین ۷ میلیاردی سوار است نیازی به این بنزین فعلی و یارانه آینده آن ندارد. متاسفانه این طرح با با دید شمال شهر نشین های تهران طراحی شده در حالی که فکری برای روستانشین ها نکرده اند. در روستاها اگر دقت کنید تمام تاکسی ها خودروهای شخصی هستند بنابراین تبعات این طرح بسیار زیاد است برخلاف نظر طراحان، فشار بسیاری بر این افراد وارد خواهد شد. به طور کلی پرداخت یارانه به خودرو بسیار اشتباه است.