سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
به گزارش کسب و کار نیوز، «محمدعلی موحد» شب گذشته در مراسم رونمایی از کتاب تازه‌اش «حق و سوء استفاده از آن» خطاب به حاضران در جلسه گفت: آنان که اینجا هستند درباره من می‌دانند، قرار نبود در این جلسه درباره من سخن گفته شود اما درباره کتاب علاقه‌مند بودم که اگر ممکن باشد جوانان صحبت کنند، چرا که من به نگاه و دریافت جوانان معتقدم.
وی با اشاره به صحبت‌های «مقصود فراستخواه» در این مراسم، ادامه داد: ایشان دو تاویل داشتند که باید درباره آنها سخن بگویم و گرنه قصد نداشتم پشت این میز بنشینم؛ او درباره طنین موسیقی کتاب صحبت کرد و گفت باید راهی پیدا کنیم که با کتاب همدلی کنیم و دیگر آن‌که گفتند پیامبران انگشت به ماه می‌گیرند و ما به جای ماه انگشت را می‌بینیم، این دو تعبیر واقعا برای من زیبا و خوشایند بود.
موحد درباره عرف و قانون بیان کرد: ما بحث‌های گذشتگان را می‌بینیم و درباره آن حرف می‌زنیم، ضرر را کسی تعریف نکرده است ولی آن انواعی دارد؛ آسیب رساندن به هر نوع حرام است اما آنها که درباره این موضوع بحث می‌کنند باید آسیب‌های اجتماعی را هم در نظر بگیرند. وقتی از خانه‌ای دود بلند می‌شود و همسایه‌ها را آزار می‌دهد، می‌گویند غیرقانونی و حرام است اما ماشینی که در خیابان مثل جهنم دود می‌کند آن را حرام اعلام نمی‌کنند در حالی که به خاطر این دودها، هر خانواده یک فرد سرطانی دارد و شرایط بسیار سخت شده است.
موحد ادامه داد: فراستخواه به عرف ارجاع کردند که درست است اما من قدم دیگری برمی‌دارم. شاخت که اسلام‌شناس بزرگی است، حرف خوبی می‌زند. قرآن ۶۶۶۶ آیه دارد، آنان که احکام و قرآنی را می‌دانند می‌گویند ۶۰۰ آیه در مورد قوانین و احکام است اما غالب آنها که می‌گویند حکم است، خطاهایی به پیامبران است اما حکم نیست، حکم باید به طور اخص باید به قانون مربوط باشد که این‌گونه آیات در قرآن بسیار اندک است.
وی خاطرنشان کرد: شاخت می‌گوید احکامی که پیغمبر اسلام آورده، بیش از آن که جنبه قانونی داشته باشد، جنبه اخلاقی دارد. قانون و اخلاق هر دو «باید» است اما لحن آن فرق دارد. اگر لحن این مجموعه قوانین را بازگو کنید، متوجه قانون بودن و نبودن آن می‌شوید.
این عرفان‌پژوه و تاریخ‌نگار برجسته ایرانی با خواندن آیاتی که قانون خوانده می‌شوند، گفت: اینها همه مسائل اخلاقی است، اسلام می‌خواهد انسان تربیت کند، نمی‌خواهد قانون بگذارد. اسلام به دنبال تدخین نکردن یا تار موی زنان نیست، اینها قوانین است. اسلام به دنبال تربیت صحیح است. مزاج جامعه باید عوض شود، نه اینکه مامور بگذارید تا به جزئیات پوشش انسان‌ها در خیابان گیر بدهد.
وی نگاه جهانی به حق را بازگو و بیان کرد: حق وضعیت تورمی پیدا کرده است، از قرن ۱۸ که ما در بوق نفت دمیدیم همیشه حق را فریاد زدیم اما این حق چیست؟ حق اختیار و امتیاز است که من نسبت به چیزی مالکیت دارم، نسبت به آن مال من حق دارم و او حق ندارد. مگر نه اینکه ترامپ به اعتبار حق هرچه می‌خواهد می‌کند؟! یا مثلاً حق آزادی بیان بسیار خوب است اما تا زمانی که به اتکای آن دست به هر کاری نزنیم، در برابر آزادی بیان مسئولیتی هم هست که آقایی که از این حق سوء استفاده می‌کند باید بداند که چه بلایی بر سر جهان می‌آورد. مسئولیت یعنی احساس تکلیف، اگر همه خود را مسئول بدانیم یعنی احساس تکلیف کرده‌ایم یعنی از حق سوء استفاده نکردیم.
موحد در پایان این نشست با خواندن بخشی از مقدمه کتاب به سخنانش پایان داد.
** فقها در ۱۵۰ سال اخیر توجه بیشتری به قاعده لاضرر و لاضرار داشتند
«مقصود فراستخواه» جامعه‌شناس و استاد دانشگاه نیز با اشاره به روش‌های حقوقی موحد در این کتاب گفت: او در این رساله درباره کژتابی‌های حق و حقوق پژوهش و به کشورهای زیادی دقت کرده و مثال آورده است، این کتاب تقریر قرایی دارد.
وی توضیح داد: در این اثر بازگو می‌شود که یک مقام حکومتی حق دارد اما نمی‌تواند از آن سوء استفاده کند، این که هر ملتی و هر سرزمینی حق دارد اما نمی‌توانند به حق دیگر کشورها و دیگر ملت‌ها ضرر بزند. ساکنان زمین حق توسعه دارند اما نه به ضرر نسل بعدی. موحد از توسعه پایدار و اینکه چگونه باید از آن درست استفاده کرد، سخن گفته است.
فراستخواه افزود: موحد در این اثر معتقد است، گیرم قانون اذن پدر را برای ازدواج دختران وضع کرده باشد اما اگر استفاده از این حق به ضرر دختر و جامعه باشد، قانون اجازه ازدواج را می‌دهد. حقوقی که به هر کسی داده شده و مایه سوء استفاده است در این کتاب مورد بررسی قرار می گیرد و استنادهای قرآنی، روایی و قاعده‌های مختلف حقوقی بررسی می‌شود.
وی با توضیح قواعد حقوقی که دکتر موحد توضیح داده، ادامه داد: در این کتاب از قواعد «لاضرر و لاضرار» سخن گفته شده و رساله‌ای از یک استاد کامل است و به اندیشیدن که نیاز ذهن است کمک می‌کند.
فراستخواه به روش‌های علمی تحلیل و نقد کتاب اشاره و بیان کرد: یکی از روش‌های تحلیل متن این است که مفروضات کتاب را تحلیل کنیم. وقتی من درباره این کتاب اندیشیدم موسیقی پنهان درون متن کتاب را شنیدم. چه آوا و طنینی در این کتاب وجود دارد؟ تن موسیقایی کتاب عرف‌گرایی و رویکرد ایشان عرف‌گرایانه است.
وی یادآور شد: نویسنده این کتاب، موحد حقوقدان است، نه عرفان‌پژوه و دیدشان عرف را تحلیل و اشاره می‌کند که فقه امر اجتماعی است که بر عرف دلالت دارد. او به شکل متن‌گرایانه‌ای، متن حقوقی را نگاه می‌کند و این موضوع در جامعه ما نیز حاکم است، این رویکرد ضامن این ضررها و زیان‌هایی است که در کشور وجود دارد. وقتی پیامبر روی قاعده عرفی لاضرر و لاضرار امضا می‌گذارد و آن را تأیید می‌کند منطقی نیست که در متن دین چنان باقی بمانیم که عرف عقلایی آن را نبینیم؛ پیامبر این عرف را می‌پذیرد.
این استاد دانشگاه ادامه داد: استاد توضیح می‌دهند که عرف متغیر است و به این طریق از الفاظ طریقت قدسی‌زدایی می‌شود، در قانون حکم مالکیت آمده و ما حق مالکیت داریم اما توضیح می‌دهند که مالکیت نباید به استثمار تبدیل شود. این‌گونه است که از روی‌آورد به حقوق و احکام عرفی می‌توانیم متوجه شویم که آنها به شریعت هم اهمیت دارند.
وی نمونه‌های کتاب را موجز، کامل و فهمیدنی دانست و گفت: از لطایف سخن استاد این است که نشان می‌دهد فقها در ۱۵۰ سال اخیر توجه بیشتری به قاعده لاضرر و لاضرار داشتند. شاید به این دلیل که عرف تغییر کرده است و اگر به این تغییرات توجه نکنیم، ضرر می‌کنیم.
فراستخواه ادامه داد: حتی فقه هم با این که می‌تواند حق داشته باشد اما نمی‌تواند از آن برای ضرر زدن استفاده کند. در کار موحد درک بخردانه‌ای از سنت اسلامی وجود داشته که تلاش کند فکر معقول در باب حق داشته باشد و او در این زمینه موفق شده است.
وی توضیح داد: موحد در این کتاب صرفا نگاه حقوقی ندارد و آن را در نظرهای گوناگون و از دیدگاه‌های مختلف می‌بیند و بررسی می‌کند؛ سعه حقیقت را بازگو می‌کند، موحد در ساعت‌های مختلف و در ساحت‌های مختلف زندگی می‌کند. طنین دیگر این کتاب غایت‌گرایی و نظریه عدالت است. من فکر می‌کنم تنش مولف در این کتاب این است که حق را برای چه تعریف کردیم؟ و پاسخ این است که برای سلامت و رفاه اجتماعی و برای بهتر شدن زندگی انسانی.
فراستخواه با اشاره به نظریه عدالت علامه طباطبایی گفت: علامه می‌گوید اولین نکته در انسان این است که به خرد عملی گفت باید زندگی کرد و اگر باید زندگی کرد باید در عدالت زندگی کرد، بدون عدالت زندگی اجتماعی ممکن نمی‌شود و این حق‌خواهی شواهد عدالت در فرهنگ ماست.
** نقش استاد موحد در پیروزی دعاوی نفتی به نفع ایران ستودنی است
«گودرز افتخار جهرمی» حقوقدان و استاد دانشگاه نیز در این مراسم با اشاره به آشنایی‌اش با استاد موحد گفت: ارتباط من و دکتر موحد پس از پیروزی انقلاب اسلامی و بعد از آن که مسئولیت دعاوی را بر عهده گرفتم شروع شد. او در دعاوی نفتی، چه آنها که در دایره دعاوی ایران و آمریکا مطرح شده بود، چه در داوری‌های دیگر با استدلال‌های قوی خود، مطالب جامع و مانعی که ارائه و از حقوق ملت ایران دفاع کرد و پیروزی‌هایی هم برای ایران به دست آورد.
وی با اشاره به نقش موحد درباره دعوی آمریکا علیه ایران درباره سکوهای نفتی پس از انقلاب ۵۷ افزود: استاد عزیز ما در رشته‌های مختلف قلم زده؛ در مسائل عرفانی، شعر، تاریخ و در همه اینها کتاب‌هایشان نمونه است و کمتر خرده‌ای می‌توان از آن گرفت مثلا اگر کسی بخواهد حقوق مدنی را هم ساده و هم استدلالی مطالعه کند بهترین کتاب اثر ایشان مسائل حقوق مدنی است.
افتخار جهرمی ادامه داد: خدمات موحد به اندازه‌ای زیاد است که در چند دقیقه حتی در ساعت‌ها نمی‌توان آن را بیان کرد، ایشان کتاب حق و سوءاستفاده از حق را به درخواست من نوشتند و قرار شده بود بخش‌های مختلفی را به نویسندگان مختلف بدهیم. استاد موحد مقاله‌شان را نوشتند و به ما دادند اما دیگران وظیفه‌شان را انجام ندادند و کتاب چاپ نشد.
وی بیان داشت: خدا را سپاسگزارم که ایشان با قدری اضافات آن مقاله با ارزش را ارائه دادند که مردم ایران از آن استفاده کنند. نوشته‌ها و تحقیقات ایشان بی‌نظیر است و هر کدام را که خواندم شگفت‌زده و علاقه‌مند شدم. در کشور ما رسم بود که بعد از مرگ بزرگان از آنها تجلیل و یاد شود، اما اینکه در زنده بودن آنها را به یاد بیاوریم و تجلیل کنیم کار بسیار بزرگ و خوبی است.
به گزارش کسب و کار نیوز، محمدعلی موحد (زادهٔ ۱۳۰۲، تبریز) عرفان‌پژوه، تاریخ‌نگار و حقوقدان، و عضو پیوستهٔ فرهنگستان زبان و ادب فارسی است.
وی در طول زندگی خویش همواره مشغول تحقیق، تألیف و ترجمه بوده و آثار شاخصی از خود به یادگار گذاشته‌است که مهم‌ترین آنها تحقیق در متون عرفانی، به‌ویژه چاپ انتقادی مقالات شمس تبریزی است.
کتاب ارج‌نامهٔ محمدعلی موحد به نام با قافلهٔ شوق دربرگیرندهٔ مجموعه‌مقالاتی از دوستان، همکاران و شاگردان وی دربارهٔ زندگی و آثار موحد، در دانشگاه تبریز توسط محمد طاهری خسروشاهی، از محققان حوزهٔ ادبیات فارسی در آذربایجان، تدوین و منتشر شده‌است.
کتاب جدید استاد موحد با عنوان «حق و سوءاستفاده از آن» را نشر کارنامه در حدود ۲۰۰ صفحه به همت مجله بخارا و خانه اندیشمندان علوم انسانی منتشر کرده است.
فراهنگ*۹۲۱۱* ۱۰۵۵
