سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
مجتبی کاوه
در بخش تقاضای آب بیشترین انگشت اتهام درباره مصرف بی‌رویه و نابهره‌ور به سوی کشاورزی گرفته می‌شود و کارشناسان نیز در این باره الزاماتی را مطرح می‌کنند که بدون رعایت آنها ادامه دادن کشاورزی به شکل موجود، به گفته آنها فاجعه‌بار خواهد بود.
برداشت ۸ برابر حد مطلوب از منابع تجدیدپذیر آب
محمدحسین شریعتمدار، مشاور عالی وزیر جهاد کشاورزی در این باره می‌گوید: اگرچه بسیاری از افراد درباره حل مساله بحران آب ناامید هستند، اما معتقدیم می‌توان این مشکل را حل کرد و حل آن اراده می‌خواهد. تعادل‌بخشی منابع زیرزمینی، افزایش بهره‌وری، آبخیزداری، استفاده از آب باران، کاهش ضایعات و… از جمله راه‌حل‌های حل بحران آب است. وی گفت: بهره‌وری در کشاورزی تنها راه نجات ممکن آب کشور است و بازچرخانی آب در مرحله بعد قرار دارد. در حال حاضر در سطح دنیا ۲۰ میلیون هکتار مزارع آبی از طریق بازچرخانی آب آبیاری می‌شود. این موضوع در کشور ما هم آغاز شده است. شریعتمدار افزود: تعادل‌بخشی منابع زیرزمینی را در کشور آغاز کردیم اما به کندی پیش می‌رود. شریعتمدار درباره اینکه چرا در حال حاضر موضوع آب به یک بحران در کشور تبدیل شده است، خاطرنشان کرد: در دهه ۵۰ متوسط بارندگی در کشور ۲۶۰ میلی‌متر بوده، این رقم در ۵ سال اخیر به ۲۱۴ میلی‌متر رسیده است. مشاور عالی وزیر جهاد کشاورزی با اشاره به اینکه میزان مطلوب برداشت از آب تجدیدپذیر ۱۰ درصد است، ادامه داد: حداکثر میزان مجاز برای برداشت آب تجدیدپذیر ۴۰ درصد است، در حال حاضر این رقم در ایران به بیش از ۸۰ درصد می‌رسد. شریعتمدار افزود: در دهه ۵۰ تعداد چاه‌های کشور ۴۴ هزار چاه بوده که در حال حاضر به ۸۰۰ هزار رسیده است.
نحوه مصرف آب در بخش کشاورزی با شرایط کشور سازگار نیست
معاون اول رئیس‌جمهوری گفت: نحوه کنونی مصرف آب در بخش کشاورزی ما با شرایط امروز کشور سازگار نیست. اسحاق جهانگیری در مراسم افتتاح چندین طرح آبی در استان کرمانشاه با بیان اینکه موضوع آب از چالش‌های مهم کشور است، اظهار کرد: کشور ایران در منطقه‌ای خشک و نیمه‌خشک واقع شده و از گذشته نیز درباره کمبود آب در کشور هشدار داده می‌شد و هر چه پیش‌تر رفتیم، این چالش عمیق‌تر شد.
بهره‌وری آب؛ چالش اصلی کشور در حوزه تقاضای آب
یک کارشناس اقتصادی با بیان اینکه همگام نشدن بخش کشاورزی با تحولات اقلیمی و نبود دید استراتژیک در برنامه‌ریزی‌های کلان موجب افزایش مصرف فاجعه‌آمیز آب در کشور شده است، به «کسب‌وکار» می‌گوید: ادامه وضعیت موجود به هیچ‌وجه ممکن نیست و بحران آب قطعا باید ما را به سمت اصلاح عقب‌ماندگی‌هایی که در حوزه تقاضای آب داریم، ببرد. احمد رجایی بهره‌وری آب را چالش اصلی کشور در حوزه تقاضای آب دانست و افزود: اگر الزامات اساسی بهره‌وری آب را اجرایی کنیم، برون‌رفت از بحران آب ممکن است و در غیر این صورت دورنمای خالی شدن بسیاری از مناطق کشور از جمعیت و کوچ اجباری را پیش‌رو داریم. وی الزام اول در بهره‌وری آب را تغییر شجاعانه پارادایم‌های کشت کشور دانست و گفت: محصولات آب‌بر با تغییراتی که در اقلیم ایران اتفاق افتاده، هیچ‌جایی در مناطق کم‌آب ندارند. کشت‌وکار بسیاری از محصولات باغی و جالیزی در مناطق کم‌آب کاملا باید متوقف شود و حتی هدایت این محصولات به شهرک‌های ویژه کشاورزی یا گلخانه‌ها نیز باید بسیار محدود باشد. این الزام باید با تغییر نگاه به مقوله خودکفایی همراه باشد، چراکه خودکفایی در برخی محصولات نتیجه‌ای جز اتلاف آب ندارد. وی الزام دوم را مکانیزاسیون سریع و حداکثری کشاورزی و تغییر کشاورزی سنتی به مدرن عنوان کرد و افزود: کشاورزی ما اکنون حتی توسط تحصیل‌کرده‌های این بخش نیز به صورت سنتی انجام می‌شود و علاوه بر درون‌نگری و قیمت تمام‌شده بالا، بهره‌وری بسیار نازلی بر کشاورزی سنتی ما حاکم است. این وضعیت توان رقابت را از بخش کشاورزی ایران سلب کرده و نوسازی و استفاده از روش‌های نوین آبیاری و کشت را به طرح‌های دولتی محدود کرده است. رجایی الزام سوم بهره‌وری آب را وضع قوانین سخت‌گیرانه در حوزه تعادل‌بخشی منابع و مصارف آب و اجرای جدی آن دانست و بیان کرد: درباره برداشت بی‌رویه از منابع آب تجدیدپذیر ما سال‌هاست در حال تعارف هستیم و نه قوانین این بخش را اصلاح کرده‌ایم و نه قوانین موجود را به درستی اجرا می‌کنیم. مدیریت یکپارچه منابع آب می‌تواند این الزام را اجرایی کند ولی اکنون مدیریت منابع آب در میان دستگاه‌های مختلف سرگردان است.
