سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
10 سال پیش مقاله انتقادی رئیس‌جمهوری یک کشور آسیای‌شرقی را می‌خواندم که گفته بود «زمان ترخیص کالا در گمرکات کشور ما ۶ ساعت است و این در مقایسه با میانگین زمان ترخیص کالا در ژاپن یعنی دو ساعت یک فاجعه است.» مدیران و سیاست‌گذاران اقتصادی دنیا در تلاشند تا همواره از اتلاف وقت و هزینه ترافیک انجام کارها بکاهند و پروسه‌ها را کم کنند.
روند انجام امور را تسریع کنند و با ساده‌سازی امور به تسهیل و رونق کسب‌وکارها بیفزایند. بهبود، یک فرایند مستمر و یک جریان دائمی است. اگر ما هم اراده‌ای واقعی برای پیشرفت داریم، باید به تسریع و تسهیل امور همت عالی گماریم. در ۲۰ سال گذشته بیش از ۵ نرم‌افزار و مدل گوناگون واردات در کشور پیاده شده است و بدون در نظر گرفتن حسن و عیب هر کدام زمان ترخیص کالا از میانگین دو ماه به میانگین تقریبی دو روز کاهش یافته بود.
از ۶ ماه پیش سیستم یکپارچه گمرکی جدیدی در کشور پیاده شد که در قالب یک سامانه جامع گمرکی و برای مبارزه با فساد اداری و جلوگیری از قاچاق کالا، جلوگیری از فرارهای مالیاتی و رهگیری بهتر کالاها و همچنین ثبت بهتر و دقیق‌تر اطلاعات و جریان ورود و خروج کالا و ارز از کشور و نوعی یکپارچه‌سازی روندهای واردات با سیستم‌های تشریفات گمرکی بین‌المللی؛ سایت ثبت سفارش، سایت گمرک ایران، سایت سازمان بنادر و کشتیرانی، سایت بانک مرکزی، سایت اداره کل استاندارد، سایت وزارتخانه‌های صادرکننده مجوز واردات مانند سازمان غذا و دارو و سایت وزارت امور اقتصادی و دارایی در قالب یک پلتفرم جامع به هم متصل شدند.
نیت خیر و هدف مناسب اصلاح اقتصادی، یک سایت خوب و یک پلتفرم جامع، اما با وجود نقص در آموزش، بدون تشریح جزئیات به کاربران، بدون توجیه دقیق اپراتورها، عدم وحدت رویه، پیش‌بینی نکردن بروز مشکلات احتمالی، عدم برنامه‌ریزی موارد خاص، پاسخگویی ناقص و غیر قابل پیگیری تلفنی مبتنی بر شبکه با قطعی مکرر ارتباط بین واحدها و عدم وجود یک ستاد مرکزی به‌روز و فعال و آموزش‌دیده موجب شده است تا هزاران پرونده واردات کالا اعم از کالاهای بهداشتی و دارویی تا هزاران تن کانتینرهای کالاهای اساسی و صدها محموله مواد اولیه کارخانجات تولیدی هفته‌ها و بلکه ماه‌ها در محوطه و انبار گمرکات در زیر سرما و گرما خاک بخورد. شاید ارزش چند هزار میلیارد تومانی کالاها و خسارت خواب سرمایه آن برای خیلی‌ها به چشم نیاید، اما واقعا اینگونه می‌خواهیم چرخ‌های اقتصادی کشور را در فضای به‌شدت رقابتی و سرعت سرسام‌آور توسعه و رشد به حرکت درآوریم و تبدیل به قدرت اول اقتصادی خاورمیانه شویم؟
اگر این روزها از حال و روز تجار و بازرگانان کشور بیشتر می‌خواهید بدانید، همین بس که بیشتر از این در به آن در به دنبال ثبت و اصلاح یک تیک در سایت گمرک هستند تا کالای خود را ترخیص و به بازار و تولید برسانند.
اشکالات به ظاهر ساده و کم‌اهمیتی مانند این موارد که در سایت بانک؛ مبلغ درج‌شده وزن اشتباه خورده، در سایت بازرگانی؛ مبلغ درست است وزن اشتباه است، در سایت گمرک؛ وسط عملیات ثبت سفارش، ناگهان کل صفحه قطع و تمام نوشته‌ها ناپدید می‌شود و اصلاح یک خطای احتمالی تایپی بسیار سخت است و امثال آن باعث شده تا خسارات ده‌ها میلیاردی به صاحبان کالاها وارد شود.
در نهایت توصیه می‌شود بهتر است دولت، قبل از تزریق اتوماسیون به سیستم‌های کهنه به نوسازی فرهنگ سازمانی و آموزش بهتر جزئیات و روش اجرای آن و هماهنگی ذیل تا صدر مجریان مبادرت ورزد و سپس کلید چنین طرح به ظاهر ساده و اجرایی اما در عمل پیچیده و ناهمگن را بزند. بی‌تابی برای اجرا و پیاده‌سازی سریع یک پروژه برای تحمیل برنامه به ذی‌نفعان قانون‌گریز، تغییر وضع نابه‌سامان موجود و جبران عقب‌ماندگی در تجهیز گمرکات به نرم‌افزارهای روز جهانی اگرچه قابل تحسین است، اما بومی‌سازی پلتفرم‌ها و ناکارآمدی و شتاب‌زدگی در اجرا، اغلب نتایج کوتاه‌مدت و حتی شاید بلندمدت خوبی را به ارمغان نمی‌آورد. اجرای دقیق و منظم و هماهنگ این طرح زمانی ارزشمند است که در عمل موجب بروز فاجعه «افزایش زمان ترخیص میانگین از دو روزه به دوماهه کالاها» در گمرکات نشود و در عین حال به اهداف روشن و ارزشمند اولیه خود نیز دست یابد.
