نمی‌خواهیم بنگاه‌های زودبازده جدیدی در دولت ایجاد شود/تبدیل نهادهای منتقد وام‌ به وام‌دهنده

دکتر بهزاد سلطانی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، افزود: ما در مدت ۳ سال همکاری با بانک‌ها مصوب هیات مدیره بانک‌ها برای اعطای تسهیلات دانش‌بنیان را دریافت کردیم و شرکت‌ها را به بانک‌ها معرفی کردیم که این یکی از دستاوردهای ما در زمینه همکاری با بانک‌ها است؛ ضمن آنکه برای این همکاری‌ها ۱۷ خدمت را تعریف کردیم و هم بر اساس میزان همکاری‌هایی که بانک‌ها با ما داشتند، سرمایه صندوق را در این بانک‌ها سپرده‌گذاری کردیم.

وی اضافه کرد: اینکه ۱۲ هزار میلیارد تومان بانک‌ها به شرکت‌های دانش‌بنیان تسهیلات دادند، اقدام خوبی است ولی برخی از دستگاه‌های اجرایی که وام دادن به شرکت‌های دانش‌بنیان را خیانت می‌دانند، آنها نباید اقدام به اعطای تسهیلات از منابع بانکی به شرکت‌ها کنند و اگر نهادی ادعا دارد که ۱۲ هزار میلیارد تومان به شرکت‌ها پرداخت شده، تقاضا داریم اسامی شرکت‌هایی که از سوی دستگاه‌های اجرایی به بانک‌ها معرفی شدند و بانک‌ها تسهیلات دادند را اعلام کنند.

سلطانی با اشاره به اقدام برخی نهادها برای اهرمی کردن ۲۰۰ میلیارد تومان بودجه خود در بانک‌ها و اعطای ۱۲ هزار میلیارد تومان به شرکت‌های دانش‌بنیان، گفت: این اقدام یعنی ۱۲۰ برابر اهرمی کردن که این اقدام یک معجزه است و از نظر من از این تجربه باید در کتاب‌های دانشگاهی رشته مدیریت تکنولوژی به عنوان یک مورد مهم استفاده شود. روشن است که شرکت‌های بزرگی که اخیرا دانش‌بنیان صنعتی شده‌اند را در این محاسبات ملحوظ کرده و همه وام‌های بانکی آنها را از سال‌ها پیش از دانش‌بنیان شدن محاسبه کرده‌اند و به حساب خود نوشته‌اند.

وی با اشاره به رشد مرحله‌ای شرکت‌های دانش‌بنیان، گفت: این شرکت‌ها در هر مرحله نیازمند حمایت‌های خاصی هستند. در زمانی نیاز به تسهیلات قرض‌الحسنه، در زمانی نیاز به VC و در مواقعی نیاز به تسهیلات بانکی دارند، ولی همان دستگاه‌هایی که زمانی اعلام کردند صندوق نوآوری و شکوفایی با دادن وام به شرکت‌ها خیانت می‌کند، امروز اقدام به اعطای وام کرده است.

این متخصص حوزه مدیریت تکنولوژی با تاکید بر اینکه در دنیا وام دادن به شرکت‌های “های تک” و دانش بنیان در مرحله‌ای از عمر شرکت اقدامی مرسوم است، اظهار کرد: زمانی که شرکت استارتاپی فرهنگ دریافت VC را ندارد و تنها وام می‌خواهد، یا باید به آنها وام اعطا نشود که در این صورت تعطیل می‌شوند و یا به آنها وام داده شود، ولی گام به گام با شرکت‌ها حرکت کنیم تا آنها توانمند شوند. این همان اقدامی است که ما انجام دادیم.

وی با تاکید بر اینکه این امر را به عنوان یک مقاله علمی در کنفرانسی که از سوی سازمان ملل در هند برگزار شد، ارائه کردم، اظهار کرد: در این کنفرانس اعلام کردم که در ایران شرکت‌ها، حضور شریک را قبول ندارند و حاضر به سرمایه‌گذاری خطرپذیر نمی‌شوند، در حالی که شرکت‌های نوپا بهتر است سرمایه‌گذاری خطر پذیر انجام دهند تا وام بگیرند که رییس آن پنل در کنفرانس در میانه سخنرانی من اعلام کرد که در کشور هند هم همین مشکل وجود دارد.

این مقام مسئول با بیان اینکه از ۳ هزار و ۵۰۰ شرکت دانش‌بنیان ۶۰ درصد (۱۷۰۰ شرکت) نوپا هستند، خاطر نشان کرد: این شرکت‌ها بهتر است وارد VC‌ شوند. ما در مدت چهار سال ۴ هزار و ۴۰۰ تقاضای وام داریم که از این تعداد ۲۰۰ مورد تقاضای VC‌ داشتند و برخی از آنها وقتی مفهوم VC را فهمیدند، اعلام کردند ما تقاضای وام داشتیم.

سلطانی با بیان اینکه در کشور نه شرکت‌ها فرهنگ سرمایه‌گذاری VC‌ را دارند و نه صندوق‌های خطرپذیر آماده داریم، گفت: در طی این سال‌ها کمتر از ۱۰ شرکت سرمایه‌گذاری VC‌ کردند.

وی با اشاره به اقدام نهادهای مسوول برای دانش‌بنیان کردن شرکت‌های صنعتی بزرگ، ادامه داد: همه اعتباراتی که این شرکت‌ها در طول سال‌های گذشته از سیستم بانکی دریافت کرده‌اند را به پای فعالیت‌های خود گذاشتند.

اسامی شرکت‌های ناراضی از صندوق اعلام شود

رییس صندوق شکوفایی و نوآوری با بیان اینکه برای اینکه میزان موفقیت این صندوق ارزیابی شود، چندین راهکار وجود دارد، گفت: یک راه این است که مشخص شود که چند شرکت‌ از تسهیلات صندوق بهره‌مند شده‌اند. بر اساس آمارها ۸۲ درصد از شرکت‌های دانش‌بنیان از تسهیلات صندوق بهره‌مند شده‌اند.

وی ۸۲ درصد شرکت را شامل ۲۶۰۰ شرکت دانش‌بنیان دارای طرح در حال اجرا دانست و تعداد دیگری که خدماتی همچون دفتر کار یا توانمندسازی گرفته‌اند و ادامه داد: ممکن است تعدادی از این شرکت‌ها ناراضی باشند و از نهادهایی که از این لحاظ نسبت به صندوق خرده‌گیری می‌کنند، تقاضا داریم اسامی و تعداد این شرکت‌ها را اعلام کنند. مرجع قانونی بررسی شکایات، شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری (عتف) است که درصد بسیار پایینی از شکایات را با صندوق نوآوری اعلام کرده است.

سلطانی اضافه کرد: ما به هیچ شرکتی اعلام نکردیم که پول نداریم و یا می‌خواهیم پول صندوق را در بانک سپرده‌گذاری کنیم و طرح را بررسی نمی‌کنیم.

وی مقایسه با صندوق مشابه خارجی را از دیگر راهکارهای بررسی عملکرد صندوق عنوان کرد و ادامه داد: ما عملکرد این صندوق را با نمونه فرانسوی و هند مقایسه کردیم. بر اساس اعلام صندوق هند، در این صندوق سالانه ۴۰۰ طرح بررسی می‌شود و از این تعداد ۱۵۰ طرح به تصویب می‌رسد، ولی ما در طول چهار سال گذشته سالیانه ۵۵۰ طرح تصویب کردیم و در مقایسه با سابقه ۴۰ ساله صندوق هند، این موضوع فوق‌العاده است.

امتناع از اعطای وثیقه و چالش‌های ایجاد شده

رییس صندوق نوآوری و شکوفایی دریافت وثیقه از شرکت‌های دانش‌بنیان را از دیگر چالش‌های شرکت‌ها عنوان کرد و یادآور شد: این چالش در حالی عنوان می‌شود که میزان وثایق بانک‌ها بسیار بیشتر از صندوق است. تاکنون ۴۵ درصد از ضمانت‌نامه‌های دریافت شده از شرکت‌ها به جای وثیقه چک و سفته بوده است، ولی ضمانت‌نامه بانک‌ها، وثیقه است.

وی با بیان اینکه شرکت‌های دانش بنیان نوپا قادر به پرداخت وثیقه‌های بانکی نیستند، ادامه داد: تفاوت ما با بانک‌ها در نگرانی ما از توسعه فناوری است؛ هیات عامل صندوق افراد بانکی نیستند، بلکه افراد متخصص در حوزه فناوری و نوآوری هستند، در حالی که در هیات مدیره بانک‌ها افراد متخصص حوزه بانکی منصوب شده‌اند.

سلطانی دغدغه اصلی بانک‌ها را سودآوری و کارهای مالی و دغدغه صندوق را به نتیجه رساندن طرح‌های فناوری دانست و گفت: صندوق،‌ بر اقتصادی بودن طرح‌های تحقیقاتی تاکید دارد، ولی هدف ما سود نبوده است.

به گفته وی کشورهای توسعه‌یافته مانند فرانسه در سال‌های اخیر در کنار بانک‌ها اقدام به راه‌اندازی صندوق فناوری کرده است؛ چراکه فعالیت‌های حوزه فناوری و تکنولوژی با نظام بانکی نمی‌تواند کار کند.

سلطانی با تاکید بر اینکه فعالیت‌های صندوق با توانمندسازی همراه است، خاطر نشان کرد: بانک‌ها تسهیلاتی را تصویب و با دریافت تضامین سنگین، پس از چند سال وثیقه با اصل و سود پول آزاد می‌شود و کاری ندارد که شرکت‌ها چه کار کرده‌اند.

رییس صندوق نوآوری و شکوفایی دلیل این امر را نبود نظارت فنی در اجرای طرح‌ها در سیستم بانکی دانست و گفت: صندوق گام به گام با شرکت‌ها به پیش‌ می‌رود، آنها را توانمند می‌کند، طرح‌ها بررسی فنی جدی می‌شوند و شرکت‌ها در حوزه دانش‌بنیان توانمند می‌شوند، ضمن‌آنکه اگر سود تسهیلات صندوق ۴ درصد باشد، یک بار اخذ می‌شود، ولی سود تسهیلات قرض‌الحسنه بانکی سالی ۴ درصد است.

وی نرخ تسهیلات صندوق را ۱۱ درصد و نرخ تسهیلات بانکی را ۱۸ درصد دانست و اضافه کرد: نرخ ۱۱ درصدی صندوق واقعی و ساده است، ولی نرخ ۱۸ درصد بانکی غیر رسمی و غیر مستقیم به ۲۵ تا ۲۶ درصد می‌رسد.

سلطانی تضامین را از دیگر تفاوت‌های صندوق نوآوری و شکوفایی با بانک‌ها دانست و ادامه داد: تاکنون ۴۵ درصد تضامین ما چک و سفته بوده است، به گونه‌ای که تا ۷۳ درصد ترکیبی چک و سفته و وثیقه بیشتر از ۷۳ درصد وثیقه دریافت شده است. زمانی که طرح بزرگ و سودآور است و تسهیلات زیادی طلب می‌شود، باید وثایق برای بازگشت تسهیلات دریافت شود.

وی با بیان اینکه شرکت‌های دانش بنیان نوپا قادر به دریافت تسهیلات بانکی نیستند، ادامه داد: این شرکت‌ها صورت حساب‌های حسابرسی شده ندارند، از این رو این شرکت‌ها نیازهای مالی خود را از طریق صندوق برآورده می‌کنند.

رییس صندوق نوآوری و شکوفایی نظارت مرحله‌ای را از دیگر مزیت‌های این صندوق نام برد و گفت: تسهیلات این صندوق به صورت مرحله‌ای به شرکت‌ها داده می‌شود و بر اساس نظارت‌هایی که از این شرکت‌ها صورت می‌گیرد، در صورتی که طرح پیشرفت داشته باشد، مرحله بعدی تسهیلات پرداخت می‌شود. این امر در بانک‌ها رخ نمی‌دهد.

وی مزیت این نظارت را جلوگیری از ایجاد آسیب‌های بنگاه‌های زودبازده به عنوان طرح‌ ناموفق دوره‌های قبل دانست و افزود: در این طرح ده‌ها هزار میلیارد صرف شد و به دولت برنگشت و در همان زمان تیم اجرای این طرح اعلام کرد این طرح ۷۵ درصد انحراف داشته است. نمی‌خواهیم بنگاه‌های زودبازده جدیدی در دولت ایجاد شود.

سلطانی در عین حال از امضای ۸ تفاهم‌نامه بانکی با بانک‌های کشور خبر داد و گفت: در اعطای تسهیلات اشتغال‌زایی با بانک قرض‌الحسنه مهر ایران همکاری داریم که استقبال خوبی از این تسهیلات شده است. شرکت‌هایی که تا سقف ۵ نفر اقدام به استخدام بیمه‌ای نیروهای متخصص کنند، ما به این شرکت‌ها به ازای هر نفر ۲۰ میلیون تومان با کارمزد ۴ درصد اعطا می‌کنیم که در مجموع ۱۰۰ میلیون تومان می‌شود. علاوه بر آن تسهیلات سرمایه در گردش خود را با بانک ملی و ملت اجرایی کردیم. این تسهیلات از محل سرمایه‌های بانکی پرداخت می‌شود و ابزار کمکی برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان محسوب می‌شوند.

وی اضافه کرد: صندوق این افراد را به بانک‌های عامل معرفی می‌کند و شرکت‌ها با تشکیل پرونده در سیستم بانکی، می‌توانند از این تسهیلات بهره‌مند شوند. این تسهیلات از منابع بانکی خواهد بود.

سلطانی با تاکید بر اینکه اسامی این شرکت‌ها را که از بانک‌ها تسهیلات دریافت کرده‌اند، ما به طور شفاف اعلام کرده‌ایم، تاکید کرد: نهادهای اجرایی که در این حوزه وارد شده‌اند و اعلام کردند ۱۲ هزار میلیارد تومان از سیستم بانکی به شرکت‌ها اعطا کرده‌اند باید به طور شفاف اسامی شرکت‌های دریافت کننده تسهیلات را اعلام کنند.

۳ هزار و ۵۸۶ شرکت دانش‌بنیان و اختصاص ۲ هزار و ۶۰۰ میلیارد به شرکت‌ها

رییس صندوق نوآوری و شکوفایی با بیان اینکه تاکنون ۳ هزار و ۵۸۶ شرکت دانش‌بنیان در کشور ایجاد شده است، افزود: از این تعداد، ۶ هزار و ۶۵۶ درخواست از سوی این شرکت‌ها برای استفاده از تسهیلات صندوق به ما ارسال شده است و همچنین ۸۲ درصد شرکت‌ها حداقل یک خدمت از صندوق دریافت و استفاده کرده‌اند.

وی خاطر نشان کرد: در خدمت توانمند­سازی ما اعتبارات کم بلا عوض به آنها اعطا می‌کنیم که این خدمت شامل شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی است که ۷۰ درصد هزینه‌های مربوط به حضور شرکت‌ها در این نمایشگاه‌ها از سوی صندوق تامین می‌شود.

سلطانی تعداد درخواست‌های در حال بررسی این صندوق را ۱۱۲ مورد ذکر کرد و یادآور شد: از تعداد ۶ هزار و ۶۵۶ درخواست، تعداد ۴ هزار و ۶۰۰ مورد آن دارای طرح است و مابقی درخواست‌ها فاقد طرح مانند درخواست تهیه دفتر کار و توانمندسازی است که از تعداد ۴ هزار و ۶۰۰، تعداد ۲ هزار و ۶۰۶ درخواست مصوب شده است.

به گفته وی، از تعداد ۲ هزار و ۶۰۶ درخواست، هزار و ۱۱۸ طرح خاتمه یافته موفق و حدود ۳۰ طرح خاتمه ناموفق اعلام شده و مابقی آنها در حال انجام است که به دلیل نظارت‌های انجام شده تعداد طرح‌های ناموفق پایین است.

رییس صندوق نوآوری و شکوفایی با تاکید بر اینکه هزار و ۱۱۸ طرح خاتمه یافته موفق و طرح‌های در حال اجرا توانسته‌اند ۷۲ هزار شغل مستقیم و غیر مستقیم ایجاد کنند، ادامه داد: تاکنون از سوی صندوق مبلغ ۲ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان سرمایه صندوق تادیه شده و این در حالی است که قسط آخر اعتبارات صندوق که سرمایه صندوق کامل می‌شود، به ما پرداخت نشده است.

به گفته وی، قسط آخر اعتبارات صندوق بالغ بر ۳۰۰ میلیارد تومان می‌شود، ضمن آنکه قرار بود نیم درصد اعتبارات نیز به این صندوق اختصاص یابد که تاکنون تخصیص نداده نشده است و این صندوق امیدوار است در سال آینده این میزان محقق شود.

سلطانی اضافه کرد: از مبلغ ۲ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان پرداخت شده به صندوق، هزار و ۹۱۶ میلیارد تومان تاکنون تخصیص داده شده که این مبلغ به غیر از هزینه‌های جاری صندوق است که از این میزان ۹۱۸ میلیارد تومان آن پرداخت و ۸۷۲ میلیارد تومان آن تعهد پرداخت است که تصویب شده است.

وی با بیان اینکه ۱۲۰ میلیارد تومان از این میزان اعتبار در بانک‌ها برای اهرمی‌کردن سرمایه سپرده‌گذاری شده است، خاطر نشان کرد: از این میزان ۱۲۶۹ میلیارد تومان برای تسهیلات، 34 میلیارد تومان برای ضمانت‌نامه ، 142 میلیارد تومان برای مشارکت، 192 میلیارد تومان برای دفاتر کاری و 2 میلیارد تومان برای توانمندسازی اختصاص داده شده است. خروجی این سرمایه‌گذاری تعداد ۵۶۱ نمونه محصول توسعه‌یافته است. به این معنی که شرکت‌های دانش‌بنیان اعتبارات با کارمزد ۴ درصد از ما دریافت و ۵۶۱ محصول جدید را در فاز تجاری‌سازی تولید کردند.

وی افتتاح و ایجاد ۷۴ خط تولید، اعطای ۴۲ میلیارد تومان به لیزینگ طرح خاتمه‌یافته و ارائه ۳۰ خدمت توانمندسازی را از دیگر دستاوردهای سرمایه‌گذاری صندوق نوآوری و شکوفایی در شرکت‌های دانش‌بنیان دانست.

عارضه‌یابی شرکت‌ها

سطانی، آموزش و “عارضه‌یابی” را از جمله خدمات توانمندسازی شرکت‌ها عنوان کرد و گفت: در این خدمت، متخصصان مسائل مربوط به حوزه مدیریتی و تشکیلاتی را عارضه‌یابی می‌کنند و آنها را گام به گام در مسیر تعالی قرار می‌دهند. این خدمت مورد استقبال شرکت‌ها قرار گرفته است.

به گفته وی، تیم‌های عارضه‌یابی از یک هفته قبل از سفرهای استانی به استان اعزام می‌شوند و در کنار سایر خدمات، خدمات عارضه‌یابی به شرکت‌ها ارائه می‌شود.

رییس صندوق نوآوری و شکوفایی با بیان اینکه شرکت‌های مستقر در استان‌ها از شرکت‌های مستقر در تهران به لحاظ ساختاری فاصله زیادی دارند، اظهار کرد: از این رو تصمیم گرفتیم به منظور جبران این خلا تیم‌هایی از صندوق را برای ارائه برنامه‌های مختلف اعزام کنیم تا حرکت‌های دانش‌بنیان در استان‌ها ایجاد شود.

وی برگزاری نمایشگاه توانمندی استان‌ها را از دیگر اقدامات این صندوق در استان‌ها عنوان کرد و افزود: یکی از استانداری‌ها اطلاعی از محصولات دانش‌بنیان تولید شده در استان خود را نداشت و برگزاری این نمایشگاه علاوه بر عرضه توانمندی‌ها، عقد قراردادهای همکاری را در پی داشته است.

سلطانی، استقرار ۸۲ شرکت در دفاتر کاری خود و حمایت از ایجاد و همکاری با ۱۹ صندوق پژوهش و فناوری جدید را از دیگر اقدامات این صندوق نام برد و یادآور شد: علاوه بر آن راه‌اندازی انواع صندوق‌های سرمایه خطرپذیر را در سال جاری در دستور کار داریم.

میزان گستردگی چتر حمایتی صندوق

رییس صندوق نوآوری و شکوفایی با اشاره به اساسنامه این صندوق و آیین‌­نامه اجرایی دولت، یادآور شد: بر اساس این سند، اعطای تسهیلات قرض‌الحسنه، تسهیلات ۱۱ درصدی برای صادرات و توسعه تولید و سرمایه در گردش و سرمایه ثابت، مشارکت سرمایه‌گذاری، ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر، صدور ضمانت‌نامه، توانمندسازی و کمک‌های بلاعوض از طریق خدمات توانمندسازی از جمله ماموریت‌های این صندوق به شمار می‌رود.

وی با بیان اینکه سیستم بانکی تنها بخشی از ماموریت‌های صندوق را اجرایی می‌کند، خاطر نشان کرد: ماموریت بانک‌ها تنها اعطای تسهیلات است، ولی چتر حمایتی صندوق نوآوری و شکوفایی بر خلاف بانک‌ها شامل همه ابزارهای مالی می‌شود.

سلطانی همچنین با تاکید بر  اینکه تسهیلات این صندوق همه امور شرکت‌های دانش‌بنیان را پوشش می‌دهد، خاطر نشان کرد: تسهیلات ما مشمول استارتاپ‌ها، نمی‌شود و چون این شرکت‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان نیستند و ما مایل هستیم به آنها خدمات ارائه دهیم، ولی تاکنون استارتاپ‌ها در حوزه دانش‌بنیان وارد نشده‌اند و ما هم از معاونت علمی‌وفناوری ریاست‌جمهوری درخواست کردیم که با مذاکره با اداره امور ثبت شرکت‌ها، این شرکت‌ها ثبت شوند و سپس به عنوان دسته جدیدی از شرکت‌های دانش‌بنیان در کارگروه تشخیص صلاحیت به رسمیت شناخته شوند.

رییس صندوق نوآوری و شکوفایی پیشنهاد کرد که شرکت‌های استارتاپی به عنوان شرکت‌های دانش‌بنیان نوآور یا “نوزاد” معرفی شوند، ادامه داد: تسهیلات ما همچنین شامل همه حوزه‌های دانشی نیز می‌شود و بر این اساس هیچ شرکت دانش‌بنیانی نیست که بتواند ادعا کند که به این صندوق مراجعه کرده و این صندوق به دلیل نداشتن اعتبارات طرح‌ها را بررسی نمی‌کند؛ چراکه چتر حمایتی ما در هیچ حوزه‌ای بسته نیست.

سلطانی در عین حال با بیان اینکه در بررسی طرح‌ها اگر پروژه‌ها بازار نداشته باشد، از آنها حمایت نمی‌شود، گفت: در برخی مواقع نیز طرح‌ها دارای بازار هستند، ولی شرکت‌ها به اندازه‌ای از سیستم بانکی وام دریافت کرده‌اند که میزان بدهکاری آن بیشتر از میزان سرمایه است و مشمول ماده ۱۴۱ است که در این شرایط ما بر اساس قانون مجاز به اعطای تسهیلات نیستیم.

انتهای پیام