معافیت مالیاتی سفته بازان

ثمانه نادری

به گزارش کسب و کار نیوز، ورود سودجویان به بازارهای مالی و آشفتگی‌هایی که به تبع حضور این افراد در بازار رخ داده، به مهم‌ترین دغدغه مردم و مسئولان طی مدت اخیر مبدل شده است. به اعتقاد کارشناسان، امکاناتی که این افراد در دسترسی به رانت‌های اطلاعاتی دارند و همچنین عدم نظارت‌های دقیق مالیاتی بر فعالیت سودجویان به آنها برای گرفتن ماهی از آب گل‌آلود فرصت داده است.
از جمله مواردی که در رابطه با نبود نظارت‌های دقیق مالیاتی بیان شده، عدم دریافت مالیات از خانه‌های خالی و همچنین عدم دریافت مالیات از عایدی سرمایه است.
چندی پیش رئیس‌جمهوری وعده داد با مکانیزم مالیاتی بستر فعالیت سودجویان را تنگ‌تر کند. با این حال آنچه از وضعیت بازارها نشان داده می‌شود، سوء مدیریت دولت، فعالیت آزادانه این افراد و همچنین خلأ سخت‌گیری های مالیاتی بر کار آنهاست.
به گفته برخی از کارشناسان از آنجایی که افراد فرصت طلب به دلیل برخورداری از رانت‌های اطلاعاتی و سیاسی به راحتی مالیات را دور می‌زنند و همین افراد در تلاطمات بازار نقشی مهم دارد، نظام مالیاتی نیز نمی‌تواند کارآمد باشد. مگر آنکه مسئولان ناظر برای این سازمان قدرتی مافوق آنچه این سودجویان دارند، ایجاد کنند.
وحید شقاقی، استاد اقتصاد دانشگاه خوارزمی در این رابطه افزود: طی سال‌های اخیر بارها بحث مالیات بر سود سپرده، مالیات بر خانه‌های خالی، مالیات بر مجموع ثروت و درآمد، مالیات بر عایدی سرمایه و پایه‌های مالیاتی مختلف دیگری مطرح شده، اما متاسفانه اجازه تصویب و اجرا شدن آن داده نشده است. همین موضوع باعث شده تا فعالیت‌های سوداگرانه در ایران برعکس تولید که سود پایین و ریسک بالا دارد با سودی بالا و ریسکی پایین دنبال شود.
وی با بیان اینکه پشت صحنه همه این موانع، فساد و رانت است، تصریح کرد: خریداری ۳۸۰ هزار سکه توسط ۵۰ نفر که اخیرا مطرح شده است نیز به همین موضوع باز می گردد چون اگر یک نظام مالیاتی کارآمد وجود داشت قطعا اجازه چنین اتفاقی را نمی‌داد.
این استاد اقتصاد ادامه داد: وقتی مالیات بر سود، مالیات بر عایدی سرمایه و مالیات بر مجموع ثروت و درآمد خوب تنظیم شود، فعالیت‌های سوداگرانه سودآوری خاصی نخواهد داشت.

رانت و لابی تاثیر زیادی بر سیاست‌گذاری اقتصادی ما داشته است
وی اظهار کرد: این از ضعف سیاست‌گذاری ما ناشی شده، چون سیاست‌گذاری ما از رانت و لابی‌های طبقه خرده‌بورژوا متاثر شده است؛ این طبقه خرده بورژوا افراد زیادی را خریده است و اجازه نداده قوانین مورد نظر تصویب شود.
شقاقی ادامه داد: ۱۶ سال است که قانون مالیات بر مجموع ثروت و درآمد در این کشور تصویب نمی‌شود؛ این موضوع از سال ۸۱ مطرح شده اما بین دولت و مجلس پاس داده می‌شود.

چه کسانی اجازه ندادند مالیات بر خانه‌های خالی تصویب شود؟
وی افزود: چه کسانی اجازه ندادند مالیات بر خانه‌های خالی تصویب شود؟ چه کسانی از تصویب قانون مالیات بر سود سپرده جلوگیری کردند؟ چه کسانی اجازه ندادند مالیات بر واردات کالای مازاد لوکس تصویب شود؟ چه کسانی مانع معنی‌دار شدن مالیات بر کالاهای لوکس می‌شوند؟ چه کسانی اجازه نمی‌دهند مالیات بر ارزش افزوده تعمیم داده شود؟
شقاقی خاطرنشان کرد: پشت صحنه همه اینها یک گروه خاص و لابی‌های گسترده و مفسده کلان است که دولت‌ها و مجالس ما را در طول این سال‌ها از کار انداخته و بسیاری را وامدار خود کرده‌ است. مگر می‌شود ۵۰ نفر در این شرایط ۳۸۰ هزار سکه بخرند و طی مدتی کوتاه میلیاردها تومان بر ثروت خود اضافه کنند اما مفسده و لابی گسترده پشت آن وجود نداشته باشد؟

اخذ ناچیز مالیات از بورس‌بازان
احمد غفارزاده، کارشناس امور مالیاتی درباره ناکارآمدی سیاست‌های مالیاتی و اقداماتی که سازمان امور مالیاتی می‌تواند در برابر بورس‌بازان بازارهای مالی انجام دهد، به «کسب‌وکار» می‌گوید: در بسیاری از موارد مبنای قانونی برای وصول مالیات وجود ندارد. مثلا در رابطه با بورس‌بازان بازار سکه و ارز می‌توانیم براساس قوانین فعلی بر اخذ مالیات اصرار کنیم، اما حداکثر مالیاتی که از این افراد گرفته می‌شود آنقدر ناچیز است که نمی‌تواند بازدارنده باشد. برای مثال میزان مالیات این دسته طبق قانون ۲۵ درصد نسبت به سود در نظر گرفته شده است و از آنجایی که این سود علی‌الراس محاسبه می‌شود ضریب علی‌الراس آنها پایین می‌آیدو درواقع این افراد باید ۶ درصد از سود خود را مالیات بدهند که رقم کمی است.

مبنای قانونی برای اخذ مالیات از املاک وجود ندارد
این کارشناس امور مالیاتی توضیح می‌دهد: زمانی که سرمایه این افراد ظرف دو سه ماه چند برابر می‌شود، نرخ‌های موجود مالیاتی برای سودجویان از کفایت لازم برخوردار نیست. درباره املاک شرایط بدتری حاکم است؛ به این معنی که در قانون مالیاتی مبنای قانونی برای اخذ مالیات از ملک نوشته نشده و این یک خلأ قانونی بزرگ است. بعد از انقلاب این نخستین باری نیست که با افزایش قیمت در مسکن مواجهیم، ولی هیچ‌کدام دنبال حل این مشکل از طریق اخذ مالیات نبوده‌اند. چند وقت پیش دولت پیشنهاد کرد، اما تصویب نشد در صورتی که شرایط بحرانی فعلی می‌طلبد لایحه دوفوریتی برای اخذ مالیات از
بورس بازان تدوین شود.