سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
به گزارش کسب و کار نیوز، بورس طی چند روز اخیر همچنان سبزپوش است. این بازار فرصت بی‌نظیری برای رشد استارت‌آپ‌ها فراهم می‌کند. این در حالی است که اگر استارت‌آپ‌ها پیش از این وارد بورس شده بودند در حال حاضر در بورس، تابلو و صنعت داشتند و ارزش آنها چند برابر شده بود و حداقل ۳ هزار میلیارد تومان سرمایه جذب کرده بودند.
با این کار کل اکوسیستم استارت‌آپی متحول می‌شد؛ اما با وجود اینکه استارت‌آپ‌ها برای ورود به بورس ابراز علاقه می‌کنند؛ اما شاید به‌دنبال ارزش‌گذاری بیشتر، از این کار سر باز می‌زنند. در مثل «با دست پس می‌زنند و با پا پیش می‌کشند.» هنوز هم دیر نشده چون ممکن است حباب استارت‌آپی قبل از بورس بترکد و آنها این فرصت را از دست بدهند. هرچند بورس ایران مخالفتی با ورود استارت‌آپ‌ها به این بازار ندارد؛ ولی عدم تمایل استارت‌آپ‌ها و سرمایه‌گذاران آنها به‌دلیل ارزش‌گذاری‌های بالا و سودهای میلیاردی که خواهان آن هستند، مانع ورود آنها تا به امروز به بورس شده است. این در حالی است که اگر استارت‌آپ‌های بزرگ سال گذشته وارد بورس می‌شدند، هر کدام هزار میلیارد تومان منابع به‌دست می‌آوردند؛ اما این استارت‌آپ‌ها راه خود را به سمت یونیکورن ۱۰ هزار میلیاردی شدن کج کرده‌اند تا بعد از آن وارد بورس شوند و شاید هرکدام از فروش سهام ۲ هزار میلیارد به‌دست آورند.
در این میان ارزش‌گذاری برخی از این هلدینگ‌های استارت‌آپی و تلاش برای تزریق منابع مالی کلان به این حوزه، آینده مبهمی پیش‌روی استارت‌آپ‌های زیرمجموعه آنها قرار داده است. بنابراین عدم شفافیت مالی هلدینگ‌های استارت‌آپی، فضای مه‌آلودی در این اکوسیستم به‌وجود آورده است.
دو بازیگر اصلی استارت‌آپی ایران «هلدینگ سرآوا» و «ایرانسل» هستند زیرا سهم بقیه از اکوسیستم استارت‌آپی ایران کمتر از ۲۰ درصد است. با وجود این چرا «سرآوا پارس» با سود ۱۴۴ میلیارد تومانی در سال ۹۷ و سرمایه ۱۳۱ میلیارد تومانی، تمایلی برای ورود به بورس ندارد؟ چرا این هلدینگ از این فضا استفاده نکرده است؟ شاید شفافیت بورس چیزی است که استارت‌آپ‌ها و هلدینگ‌های استارت‌آپی از آن واهمه دارند.
«کسب‌وکار» در گفتگو با یک کارشناس، این مساله را بررسی می‌کند.
۳ هزار میلیارد تومان منابع مالی ازدست‌رفته استارت‌آپ‌ها با عدم عرضه در بورس
پرویز بابایی، مشاور مالی و مالیاتی استارت‌آپ‌ها
در حالی که طی ۲۲ ماه گذشته از ابتدای سال ۹۷ تاکنون، شاخص بورس ۳۱۴ درصد و شاخص قیمت طلا، دلار و مسکن به صورت نزدیک به‌هم تقریباً ۲۱۰ درصد رشد داشته است، استارت‌آپ‌های مطرح ایرانی با عدم عرضه سهام خود در بورس، حداقل ۳ هزار میلیارد تومان منابع مالی با نرخ سود صفر درصدی را از دست دادند و هزاران متقاضی مشتاق هم از مشارکت در مدیریت و سودآوری در استارت‌آپ‌ها بازماندند.
مجموع ارزش سه استارت‌آپ پیشرو و جریان‌ساز کشور شامل «دیجی‌کالا»، «اسنپ» و «کافه‌بازار» حدود ۱۵ هزار میلیارد تومان است که فقط با عرضه و فروش ۲۰ درصد از سهام‌شان می‌توانستند حداقل ۳ هزار میلیارد تومان منابع مالی، جذب و برنامه‌های توسعه خود را چند برابر کنند؛ اما با هدف رسیدن به ارزش‌های بالاتر و جذب منابع مالی بیشتر، تمایلی به عرضه عمومی و مشارکت دادن عموم مردم در سهام خود نشان ندادند و یک فرصت طلایی از دست رفت که ممکن است تا چند سال دیگر تکرار نشود. این در حالی است که سهام مدیریتی و عمده «دیجی‌کالا» و «کافه‌بازار» در اختیار هلدینگ «سرمایه‌گذاری نوین‌اندیشان سرآواپارس» است که این هلدینگ براساس اطلاعات منتشرشده در سایت کدال از طریق شرکت سرمایه‌گذاری توسعه صنعتی ایران (مالک ۱۲ درصد «سرآواپارس») با سرمایه ۱۳۱۶ میلیارد ریالی در سال ۹۷ بیش از ۱۴۴۰ میلیارد ریال سود کسب کرده است.
هلدینگ «سرآواپارس» با سرمایه‌گذاری در «دیجی‌کالا»، «کافه‌بازار»، «هلدینگ توشا»، «نوار»، «با همتا» و چند استارت‌آپ دیگر که ۱۵٫۷ درصد سهامش در اختیار «شرکت سرمایه‌گذاری ۱۱۰ میلیون یورویی پامگرنت سوئدی» قرار دارد، خود با ارزش حدود ۴ تا ۵ هزار میلیارد تومانی هم می‌توانست بخشی از سهامش را در بورس عرضه و بخشی از علاقه‌مندان را در سود و فعالیت‌های خود شریک کند؛ اما با تغییرات مدیریتی، این فرصت را از دست داد. «ایرانسل» نیز به عنوان سهامدار عمده «اسنپ»، تمایلی به عرضه سهام «اسنپ» به عنوان سودآورترین استارت‌آپ-شرکت اکوسیستم استارت‌آپی کشور در بورس نشان نداد و دل به رقابت‌های یونیکورن شدن سپرد. هر سه این استارت‌آپ‌ها که طول عمر ۵ تا ۱۲ ساله دارند، از حالت استارت‌آپی صرف عبور کرده‌اند و مدل درآمدی پایدار و رو به رشدی دارند و هر روز تأخیر در عرضه سهام‌شان، می‌تواند مزیت‌ها و پتانسیل‌های آنها را کم‌رنگ کند و جذابیت خرید سهام‌شان را کاهش دهد. این استارت‌آپ-شرکت‌ها که هر لحظه برگ تازه‌ای برای تبدیل شدن به نخستین یونیکورن یک میلیارد دلاری رو می‌کنند، نباید در رقابت یونیکورن شدن اسیر شوند و مزیت‌ها و منابع مالی فروش عمومی سهام‌شان در بورس را از دست بدهند. حداقل ارزش هرکدام از این استارت‌آپ-شرکت‌ها اکنون حدود ۵ هزار میلیارد تومان است؛ در حالی که ارزش روز ۱۰ استارت‌آپ ارزشمند و برتر کشور که قابلیت عرضه و فروش سهام در بورس دارند، حداقل ۲۰ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود. سودآوری بورس از ابتدای سال ۹۷ تاکنون ۳۱۴ درصد بوده و ارزش سهام شرکت‌های بورس از ۳۸۲ هزار میلیارد تومان به ۱۴۵۶ هزار میلیارد تومان رسیده؛ اما جای تأسف است که استارت‌آپ‌ها افزایش ارزش، سودآوری، منابع مالی و تامین مالی با سود صفر درصدی را از دست دادند. علاوه بر سه استارت‌آپ-شرکت فوق، «هلدینگ توشا» سهامدار «علی‌بابا» و «زورق» و «جاباما»، «تپسی»، «الوپیک»، «آپارات» و «صبا ایده» با ارزش حدود ۵۰۰ میلیارد تومان، استارت‌آپ‌هایی هستند که قابلیت عرضه و فروش بخشی از سهام‌شان را در بورس دارند. «دیوار»، «شیپور»، «هلدینگ کسب‌وکار نوین ایرانیان»، «آژانس تبلیغات آنلاین ادرو» به همراه زیرمجموعه‌هایش همچون «ای‌نتورک» و «عدد»، استارت‌آپ‌های «تاچسی» مشهد، «کارپینو»، «ماکسیم»، «دیرین‌دیرین» و تعداد دیگری از استارت‌آپ‌ها با ارزش ۱۰۰ تا ۴۰۰ میلیارد تومانی هم می‌توانند با تبدیل به سهامی عام، بخشی از سهام غیرمدیریتی خود را در بورس به فروش برسانند و از مزایای معافیت‌های مالیاتی، تامین مالی با سود صفر درصدی، عرضه و فروش اوراق مشارکت با مجوز سازمان بورس، درج در جداول و فهرست شرکت‌های بورسی و مزیت‌های تبلیغات رایگان، کاهش مالیات نقل و انتقال و فروش سهام از ۴ درصد به ۰٫۱ درصد و سایر مزایای این‌چنینی برخوردار شوند. استارت‌آپ-شرکت‌های پیشرو در اکوسیستم استارت‌آپی کشور باید با عرضه و فروش سهام در بورس، پنجره جدید و چشم‌انداز نوینی باز کنند به روی هزاران استارت‌آپ کوچک و بزرگی که هر لحظه منتظر نوآوری‌ها، ادغام‌ها و خلاقیت‌های پیشکسوتان و خاک‌خورده‌های استارت‌آپی هستند.
