ادامه مسیر کاهشی دلار؟

شایلی قرائی

به گزارش کسب و کار نیوز، بنابراین بنابر استدلال این فعالان موج دوم کاهش نرخ ارز تحقق نخواهد یافت. اما مقام‌های دولتی اعتقاد دارند با گشایش مسیرهای ورود ارز به کشور، قیمت دلار سیر نزولی می‌گیرد ولی در فضای عمومی همچنان التهاب پیرامون بازار ارز در بالاترین سطح خود قرار دارد و پیش‌بینی نرخ‌های تاریخ‌ساز هم صورت می‌گیرد. نرخ دلار در هفته گذشته تا مرز ۲۶ هزار تومان افزایش یافت و به صورت ناگهانی با ریزش ۵ هزار تومانی به کانال ۲۰ هزار تومان رسید. در حال حاضر قیمت دلار در صرافی‌های بانکی ۱۹هزار و ۶۰۰ تومان برای خرید است و صرافی‌ها هر دلار را معادل۲۰هزار و ۳۰۰ تومان نیز می‌فروشند.

اما رئیس کل بانک مرکزی در رابطه با کاهش نرخ ارز اظهار کرد: این روزها بنا به دلایلی که مشخص است، و قبلا نیز اعلام کرده بودم، بازار ارز دچار نوسان شده است. با اقدامات در دست اجرا به تدریج و در روزهای آینده بازار ارز به آرامش خواهد رسید. عبدالناصر همتی گفت: این تصور که بانک مرکزی و دولت برای کنترل بازار ارز اقدامی نمی‌کنند، یا اینکه تصور می‌شود برای تامین کسری و یا دلایل دیگر، نرخ ارز را بالا می‌برند، بی‌اساس و یک برداشت و تصور کاملا اشتباه است. وی افزود: دستورالعمل جدید در خصوص نحوه برگشت ارز به چرخه اقتصاد و تامین ارز واردات کشور، چند روزی است عملیاتی شده است. در این دستورالعمل، عملا زمینه‌ای برای ایجاد تراکم غیرعادی تقاضا و نیز سوءاستفاده از آن باقی نمی‌ماند. به همین دلیل متاسفانه در مقطع دو هفته اخیر، در کنار تعلل برخی صادرکنندگان برای عرضه ارز خود، برخی از سودجویان در صدد فروش ارز به واردکنندگان به نرخهای نامتعارف بوده‌اند.

در بازار ایران چقدر دلار وجود دارد؟

هیج برآورد رسمی در کار نیست. دو گمانه مشخص در مورد میزان دلار کاغذی در کشور وجود دارد. اولی مربوط به دو سال پیش است که میزان دلار کاغذی موجود را نزدیک به ۲۰ میلیارد دلار برآورد کرده‌ بود. پیش‌بینی دوم تاکید دارد که نزدیک به ۳۵ میلیارد دلار در اختیار مردم و صراف‌ها است. اقتصاددانان هر دو عدد را رد می‌کنند و معتقدند که میزان دلار کاغذی موجود در کشور بسیار کمتر از این ارقام است. آنها روی عدد خاصی اجماع ندارند ولی ترجیح می‌دهند که در مورد حجم دلار سکوت کنند. هرچند در ایران در مورد میزان دلارهای کاغذی اجماعی وجود ندارد ولی فدرال رزرو مدتی قبل اعلام کرد در جهان ۱۲ میلیارد قطعه اسکناس ۱۰۰ دلاری وجود دارد که ۸۰ درصد آن خارج از آمریکاست.

بازی خطرناک نرخ ارز با معیشت مردم

احسان سلطانی، اقتصاددان

به علت رکود، گرانی دلار، و کرونا و تحریم ها به طور قطع مصرف ارزی کشور پایین آمده است. همچنین از سوی دیگر به علت کاهش ارزش صادرات به دنبال بحران کرونا ارزش صادرات کشور نیز کاهش پیدا کرده است. از طرفی دیگر اگر رابطه متغییرهای دیگر را هم درنظر بگیریم در ده سال گذشته ارزش اسمی اقتصاد ایران،  بودجه دولت و تورم ۶ برابر شده است و این بدان معناست که دلار گران استفاده چندانی نخواهد داشت. البته به عبارت بهتر ۹۵ درصد مردم کشش دلار ۱۱ هزار تومانی را هم ندارند چه برسد به دلار ۲۶ و ۲۰ هزار تومانی. قدرت خرید آنقدر کاهش پیدا کرده است که تاب آوری مردم بسیار کم شده است.

همان زمان هم که نرخ دلار به مرز ۲۶ هزار تومان رسید انتظار سقوط آن بسیار محتمل بود. بنابراین با هر قاعده ای در نظر بگیریم دلار ۲۰ هزار تومانی قابل مصرف نیست و در واقع قیمت واقعی دلار نصف این نرخی که در حال حاضر خرید و فروش می شود هم نیست. هنگامی که در عرض چندماه نرخ ارز را افزایش پیدا می کند باید قدرت خرید مردم نیز متناسب با آن افزایش پیدا کند. اما چون این اتفاق ظرف چند ماه می‌افتد دیگر دولت نیازی ندارد که قدرت خرید مردم را افزایش دهد، چون حقوق و دستمزد سالیانه تعیین می‌شود و نه ماهانه که این امر موجب تضعیف قدرت خرید و ناتوانی در تامین معیشت می شود. بنابراین افزایش نرخ ارز بازی خطرناکی را با معیشت مردم به راه انداخته است.

سودجویان و برخی افرادی که نان خود را در گرانی دلار می بینند موجب افزایش غیرواقعی قیمت ارز و دلار شده اند و این عوامل هم نمی توانند نرخ دلار را تا این اندازه نگه دارند. بنابراین نرخ دلار باید بیشتر از این میزان کاهش پیدا کند و حتی اگر امسال هم این روند کاهش را نداشته باشیم با توجه به قدرت خرید مردم و معیشت و دیگر متغییرها نرخ ارز و دلار در طولانی مدت خواهد ریخت. طی سال‌های ۹۱ تا ۹۷ سه شوک ارزی را تجربه کردیم که این موضوع باعث شد تورم کالاهای اساسی به بیش از ۵۵ درصد رسیده و شاخص فلاکت، رشد زیادی داشته باشد. امروز تاب آوری برای افزایش بیشتر نرخارز وجود ندارد و به هر علتی که این افزایش قیمت ها اتفاق افتاده باید به سمت کاهش شدن نرخ ارز پیش برویم. دولت اگر بخواهد توان کاهش نرخ ارز را دارد و زمانیکه نرخ ارز افزایش پیدا می کند دولت هم درآن دخالت دارد.