مینا حسینی
به گزارش کسب و کار نیوز، یکی از بازیگران کلیدی که میتوانند در این راستا راهگشا باشند سرمایهگذاران خطرپذیر هستند. یکی از این سرمایهگذاران «هلدینگ نُبکا» است که متشکل از دپارتمان اینترنت اشیا و شهر هوشمند، دپارتمان نرمافزار و دپارتمان سختافزار است که طیف متنوعی از راهکارهای فناورانه و دانشبنیان را ارائه میدهند. چرخه کاملی از خدمات از طراحی، ساخت و تولید تا اجرا و خدمات پس از فروش در تمامی این حوزهها توسط شرکت نبکا ارائه میشود. نبکا کسبوکارها و شهروندان را از طریق ارائه خدمات خلاقانه دیجیتال و نوآوریهای مرتبط با شهر هوشمند و کسبوکارهای چابک، برای دستیابی به سهولت و راحتی بیشتر در انجام کارها و ایمنی بالاتر همراه با کاهش هزینهها توانمند میکند. گفتگوی «کسبوکار» با آرین یکتا، مدیر توسعه بازار این هلدینگ را در ادامه میخوانید.
لطفاً در مورد هلدینگ «نُبکا» و شروع فعالیت آن توضیح دهید.
شرکت نوین برنامه کارا (نبکا) فعالیت خود را بهطور جدی از انتهای سال ۹۴ روی تکنولوژیهای جدید شروع کرد و تمرکز آن روی بحث اینترنت اشیا و شهر هوشمند است. ما در این زمینه محصولات مختلفی را توسعه دادهایم. این کار را از دو طریق انجام دادیم؛ یکی از طریق تیمهای فنی تحقیق و توسعه هلدینگ نبکا و دوم از طریق شرکتها و استارتآپهایی که روی آنها سرمایهگذاری و با آنها همکاری مشترک کردیم. حوزههای کاری ما بهطور مشخص ساختمان هوشمند، پارکینگ هوشمند و کشاورزی هوشمند بوده است. در کنار این موارد که راهکارهای مبتنی بر اینترنت اشیا بودند و در مسیر شهر هوشمند انجام شدند، روی یکسری راهکارهای نرمافزاری نیز کار کردیم که عمدتاً با محوریت نرمافزارهای شهروندی بوده و جزو پازل شهر هوشمند ما هستند؛ ولی ماهیت اینترنت اشیا ندارند و سامانه نرمافزاری هستند که اپ و وب دارند. حوزه گردشگری یکی از کارهای نرمافزاری ما بوده و هنوز هم ادامه دارد و ما روی آن محصول توسعه میدهیم و حوزه سلامت. بهطور کلی هدف تاسیس مجموعه ما این بوده که بتوانیم یکسری فناوریها و دانشهای بهروزی که در دنیا ترند هستند به کشور بیاوریم و از طریق حمایت از تیمهای مستعدی که شناسایی میکنیم، بومیسازی کنیم. این حمایتها هم مالی و هم غیرمالی است. حمایتهای غیرمالی ما در زمینه حمایتهای بازرگانی، توسعه بازار، برندینگ این شرکتها و… بوده است.
هدف شما از تأسیس هلدینگ «نبکا» چیست؟
یکی از اهداف ما شناسایی تیمهای مستعد در حوزههای کاری شرکت ما بود و یکی دیگر این است که خودمان هم به این خودکفایی برسیم که بتوانیم در پروژههای شهر هوشمند و اینترنت اشیا فعالیت جدی کنیم. یکی از انگیزههای ما برای این کار این بود که این فناوریها –بهخصوص اینترنت اشیا چارهای نیست جز اینکه بومی شوند. به این دلیل که وقتی ما از محصولات خارجی بخواهیم در بازار خودمان استفاده کنیم؛ یعنی با رویکرد واردات وارد این حوزه شویم در میانمدت و بلندمدت دچار یکسری مشکلات میشویم. مشکلاتی که در این زمینه پیش میآید، فرقی ندارد که درباره ساختمان هوشمند باشد که مردم از این محصولات استفاده میکنند یا شهر هوشمند باشد که مربوط به حاکمیت است چون اینترنت اشیا زنجیرهای از دیتاهاست و از آن شیئی که در خیابان یا منازل مردم است دیتا به یک سرور ارسال و پردازش و برای آن شیء برنامهریزی میشود و از طریق آن اپلیکیشن میتوان به آن فرمان داد. وقتی محصولات خارجی باشد دیتاهای کشور عملاً خارج میشود و در اختیار یک شرکت طرف سومی قرار میگیرد که خارج از ایران است. پس در اینجا آسیبپذیری امنیتی داریم. ممکن است یک تحریم یا یک مناقشه سیاسی منجر به این شود که مجموعهای از مشکلات در کشور برای شهروندان بهوجود بیاید و امنیت دیتا. در حال حاضر پدافند غیرعامل هم روی موضوع دیتاها حساس شده است. در حال حاضر هم اینترنت اشیا باید با احتیاط و رعایت نکات امنیت ملی استفاده شود. اگرچه هنوز بازار ایران خیلی سمت و سوی این تکنولوژی را نگرفته و هنوز بازار این موضوع جا نیفتاده؛ ولی ما این مسیر را شروع کردیم که در آیندهای نهچندان دور این اتفاق هم در کشور ما میافتد. در خیلی از کشورهای پیشرفته دنیا مانند دوبی، کرهجنوبی، آمریکا، کشورهای اروپایی مثل اسپانیا و هلند این مسیر سالهاست شروع شده؛ اما این جریان با تأخیر به کشور ما رسیده است. در حال حاضر مرکز تهران هوشمند روی این موضوع به صورت جدی کار میکند و شهرداریها متوجه منافع این حوزه شدهاند.
شرکت هلدینگ، شرکتی است که در آن هیچگونه عملیات، فعالیت یا هر کسبوکار فعال دیگری انجام نمیشود و این شرکت صرفاً مالک داراییهایی است. این داراییها میتواند شامل سهام سایر شرکتها، شرکتهای با مسئولیت محدود، مشارکتهای محدود، صندوقهای سرمایهگذاری، صندوقهای پوششدهنده ریسک، سهام عادی، اوراق قرضه، املاک و مستغلات، مالکیت معنوی، برندها، اختراعات، علائم تجاری، حق کپیرایت و تقریبا هر چیز ارزشمند دیگری باشد. دارایی هلدینگ شما چیست؟
شرکت ما با ساختار هلدینگی فعالیت میکند. البته در این هلدینگ نیز تیم فنی داریم که کار تحقیق و توسعه انجام میدهد. راهکار پارکینگ هوشمند نبکا که مبتنی بر قفلهای سختافزاری است که فضای پارکینگ را میتوانند برای کسی که رزرو کرده نگه دارند، محصولی بود که از واحد تحقیق و توسعه خودمان بیرون آمد. بنابراین علاوه بر اینکه روی شرکتهای دیگر سرمایهگذاری میکنیم، خودمان نیز ارائهدهنده و مجری پروژه و راهکارهای شهر هوشمند هستیم.
هلدینگ «نبکا» سهامدار چه شرکتهایی است؟
ما در این حوزه بهطور مشخص روی چهار شرکت سرمایهگذاری کردیم. عمده سرمایهگذاری ما از نوع تبادل سهام است؛ ولی ما سرمایهگذار خطرپذیر (Venture capitalist) هستیم که اسکیل سرمایهگذاری ما اعدادی بیشتر از اعداد شتابدهی بوده است. ما روی شرکت «نیلی گستر امید» که بهطور مشخص در حوزه اینترنت اشیا فعالیت میکند، سرمایهگذاری کردیم، این شرکت دانشبنیان و مستقر در برج فناوری دانشگاه امیرکبیر است و بهطور مشخص روی تکنولوژی ساختمان هوشمند کار میکند. این شرکت روی لایه سختافزار و نرمافزار اپلیکیشن کاربر و پلتفرم (سرور کلودی) که قرار است اشیا روی آن برنامهریزی شود، تمرکز دارد. بنابراین ما کل این زنجیره ارزش را با کمک این استارتآپ و حمایتهایی که از آنها کردیم توسعه دادیم و در حال حاضر محصول تجاری داریم. پروژههای ساختمانی انجام شده و ما در حال ورود به پروژههای شهری هستیم. در حال حاضر پروژه روشنایی هوشمند را داریم که در فضای بیرون است و یک مسیر یک کیلومتری است که نخستین پروژهای است که در کشور انجام میشود. علاوه بر اینکه تکنولوژی IoT در این پروژه به کار میرود، هدف اصلی ما این است که بتوانیم مصرف انرژی را پایین بیاوریم.
یکی دیگر از شرکتهایی که مورد حمایت ماست، شرکت «دادهپردازان گیلاس شمال» مستقر در پارک علم و فناوری گیلان است. تخصص این شرکت نرمافزار و جزو شرکتهای خلاق است. با کمک این شرکت در حوزه گردشگری هوشمند در حال توسعه محصولی به نام تجاری «هفت گشت» هستیم که پروژه پایلوت آن را در یکی از شهرهای استان گیلان انجام دادیم و در حال حاضر با توجه به فیدبکهایی که از پروژه گرفتیم آن را ارتقا خواهیم داد و تا آخر سال این پروژه تکمیل میشود. این یک بستر نرمافزاری است که امکان معرفی همه کسبوکارها در آن فراهم است. البته تمرکز ما روی حوزه گردشگری است.
یکی دیگر از شرکتهای دیگری که روی آن سرمایهگذاری کردیم شرکت دانشبنیان «برهان رایان متین» است که در پارک علم و فناوری شیراز مستقر است. تخصص آنها حوزه سختافزار است و انواع سختافزارهای مخابراتی را تولید میکنند.
شرکت دیگری به نام «دادهپردازی نگین شریف» در حوزه سلامت داریم و روی پروژهای به نام «دیس من» سرمایهگذاری کردیم. حوزه اصلی این پروژه رژیم غذایی آنلاین است. کاربر در این اپلیکیشن میتواند تمام شرایط خود را از لحاظ بیماریها، سوابق دارویی، آزمایشات و علت مراجعه او به متخصص تغذیه را در قالب پرونده پزشکی در اپلیکیشن داشته باشد. پزشک خود را انتخاب کند و به صورت آنلاین ویزیت شود و با پزشک خود مشاوره و برنامه غذایی خود را از او دریافت کند. فاز اول این پروژه رژیم غذایی بوده که در حال حاضر آماده است و دو ماه است که به بازار ارائه شده و در مارکتهایی مانند گوگلپلی موجود است. در عین حال محور فعالیت ما بحث شهر هوشمند است.
لطفا در مورد بازار این شرکتها بفرمایید.
از آنجا که حوزههای کاری این شرکتها متفاوت است، بازار کاری آنها نیز متغیر است. حوزه اصلی فعالیت ما اینترنت اشیاست و بازار آن در حال حاضر در داخل کشور بازار محدود و کوچکی است. بعد از اینکه ما دو یا سه سال در حال معرفی این فناوری به تکنولوژی و شهرداریها و سازمانهای خصوصی و شرکتهای مرتبط بودیم، تازه شناخت حاصل شده و ما امسال چند پروژه توانستیم در این حوزه بگیریم و کار کنیم؛ ولی حجم پروژهها در حال حاضر رضایتبخش نیست. وقتی اقتصاد کشور با تحریم روبهرو میشود تکنولوژیهای اینچنینی به حاشیه میروند و اولویت مردم و سازمانها حالت فشرده پیدا میکند و در تنگناست و طبیعی است که حجم پروژههای ما پایین میآید؛ ولی بههر حال ما موفق شدیم تعدادی پروژه را برای این شرکتها بگیریم. این در حالی است که پروژه وجود دارد؛ ولی رضایتبخش نیست.
برای یکی از شرکتهایمان که در حوزه سختافزار کار میکرده توانستیم یک بازار خاص (نیشمارکت) بهوجود بیاوریم که در حال حاضر با یکسری سازمانهای مشخص دائماً کار میکند. شرکتهای نرمافزاری ما نیز به موازات این کارها پروژههای دیگری نیز انجام میدهند برای اینکه بتوانند بقا داشته باشند. در عین حال ما نیاز به حمایتهای بیشتری از سازمانهای حاکمیتی و شهرداریها داریم مخصوصاً شهرداریها که متولی بحث شهر هوشمند هستند، شهرداریها باید جدیتر وارد شوند و بودجهای برای این کار پیشبینی شود. در حالی که تاکنون بودجهای به این حوزه تخصیص داده نشده است. شرکتهای خصوصی مثل ما توان اجرای پروژههای (BOT) را ندارند زیرا کارفرما بابت اجرای این پروژهها پولی نمیدهد ولی در سود با پیمانکار پروژه مشارکت میکند. پروژههای شهر هوشمند از نظر هزینه پروژههای نسبتا بزرگیاند چون شامل سختافزار نیز هستند. به همین دلیل امکان سرمایهگذاری چند میلیاردی روی اجرای یک پروژه نداریم که بعدا بخواهیم طی چند سال مستهلک شود و به ما برگردد. هنوز ما و هیچ شرکت دیگری بهطور جدی وارد حوزه شهر هوشمند بهطور عملیاتی نشده است. پروژههای همه شرکتها پروژههای پایلوت و نمونه بوده و رایزنیها را ادامه میدهیم تا ببینیم کدام شهرداری وارد میشود.
آیا در حوزه صادرات فعالیتی داشتهاید؟
یکی از چشماندازهای ما صادرات است و حتی در سال گذشته برای اینکه بتوانیم این تکنولوژیها را صادر کنیم در روسیه و آلمان دفتر تاسیس کردیم و مذاکراتی با سرمایهگذاران خارجی داشتیم که این تکنولوژی را به صورت CKD به خارج ببریم و آنجا مونتاژ و وارد بازار کنیم چون اگر با برند ایرانی میخواستیم این تکنولوژی را وارد بازارهای خارجی کنیم در بازار به خاطر تحریمها مشکل داشتیم؛ ولی بهدلیل نوسانات قیمت ارز ما امکان اداره شرکتهایمان در خارج از کشور را نداشتیم. به همین دلیل دفاتر ما واگذار شد. فعلاً تمرکز ما روی بازار داخل است؛ ولی یکی از چشماندازهای ما صادرات برای بازارهای خردهفروشی است.
مزیت رقابتی شما در بازار داخل و خارج چیست؟
قصد داریم لامپ هوشمند، چراغ هوشمند یا سیستم ترموستات هوشمند و محصولات مختلفی را به کشورهای اروپایی ببریم و معتقدیم که بازار خوبی دارد چون قیمتهای ما قابل مقایسه با کشورهای خارجی نیست. قیمت تمامشده ما، هزینه نیروی انسانی و ابزار تولید در کشور ما ازجمله انرژی ارزان است. قیمت تمامشده محصولات ما بسیار رقابتی است. همین قیمت رقابتی در ایران گران است. برای اینکه بتوانیم وارد بازارهای اروپایی شویم لازم است استانداردهای لازم را بگیریم که این فرایند را داریم طی میکنیم. دو محصول ما به صورت پلکانی در حوزه ساختمان هوشمند ایزو گرفته و یکسری استانداردهای علمی را در حال حاضر از طریق آزمایشگاههای مجازی که هستند اعمال میکنیم که محصول ما کیفیت صادراتی پیدا کند. یکی از برنامههای ما این است که از طریق ارتباطاتی که با اروپا، کانادا و روسیه داریم بتوانیم سرمایهگذار پیدا کنیم که محصول را به صورت نیمهآماده به خارج ببریم و مونتاژ نهایی کنیم و وارد بازار شود.
پیشنهادی برای توسعه این بازار دارید؟
هدف از پروژههای اینترنت اشیا تغییر سبک زندگی است و یک راحتی را برای افراد به همراه دارد و بحث صرفهجویی در منابع انرژی. در بازار داخل یکی از کارهایی که میشود انجام داد بحث مصرف انرژی و منابع آبی است. یکی از راهکارها برای این کار اینترنت اشیاست. یکی از کمکهایی که حاکمیت میتواند در این حوزه به ما کند این است که آگاهی را نسبت به این موضوع حداقل در لایه سازمانهای خودش ایجاد کند و بگوید سراغ این فناوری برویم و بودجه این کار را نیز تخصیص دهد. این انگیزه هنوز در سازمانهای مختلف ایجاد نشده و بودجه نیز ندارند. حرف راجع به شهر هوشمند خیلی زیاد است ولی در لایه عملیاتی هنوز ما هیچ پروژهای را در سطح کشور در این چند سال ندیدیم. لازم است برنامه جامعی برای شهرها داشته باشیم از طریق شهرداری و شورای شهر و شرکتهای دیگر تا آنها متوجه شوند طی برنامه تهران ۲۰۲۰ چه پیشنهاداتی میتوانند ارائه کنند.