شوک فیلترینگ به کسب‌وکارهای اینترنتی

مینا حسینی

به گزارش کسب و کار نیوز، طبیعی است که بعد از رفع فیلتر شدن، بازگرداندن آن سایت به جایگاه قبلی‌اش در بین مخاطبان و موتورهای جستجو، کاری بسیار سخت است که زمان زیادی را می‌برد و گاه با توجه به جلو افتادن رقبا ممکن است ناممکن نیز بشود. این در حالی است که پیش از این خیلی از مسئولان در مورد فیلترینگ صاحب اختیار بودند؛ اما از سال گذشته و پس از فیلترینگ تعدادی از سایت‌های گردشگری و با ابلاغ بخشنامه کارگروه «کاهش موانع کسب‌وکارهای مجازی» به کلیه دستگاه‌های اجرایی، هیچ دستگاه دولتی نمی‌تواند از هیچ کسب‌وکار مجازی به صورت مستقیم شکایت کند و هر نوع شکایت از این کسب‌وکارها پیش از ارجاع به قوه‌قضائیه و دستور فیلتر از سمت این نهاد باید در کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه مورد بررسی قرار بگیرد.

شب دوشنبه سرویس «رایچت» پلتفرم گفتگوی آنلاین و ارتباط با مشتری فیلتر شد؛ اما ۱۲ ساعت از این اتفاق نگذشت که اعلام شد با پیگیری‌های صورت‌گرفته از سمت اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی، معاونت فضای مجازی دادستانی کل کشور دستور به رفع موقت فیلتر این سرویس را داده‌اند.

در همین زمینه معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان فناوری اطلاعات می‌گوید که دلیل فیلتر شدن این سرویس ارتباطی با درخواست دولت ندارد. امیر ناظمی در این مورد گفت: «از سال گذشته به کلیه دستگاه‌های اجرایی مشخص کردیم که هیچ دستگاه دولتی نمی‌تواند از هیچ کسب‌وکاری مجازی به صورت مستقیم شکایت کند و هر نوع شکایت از این کسب‌وکارها پیش از ارجاع به قوه‌قضائیه و دستور فیلتر از سمت این نهاد باید در کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه مورد بررسی قرار بگیرد. بنابراین با اطلاعاتی که از طرح شکایت در این کارگروه دارم می‌توانم با قاطعیت بگویم که هیچ شکایتی از سمت دولت علیه «رایچت» نشده که در نهایت منجر به فیلتر این سرویس شود.»

او با اشاره به روند فیلتر و رفع فیلتر موقت این سرویس تاکید می‌کند که احتمالا این درخواست فیلترینگ در کمیته آنلاین کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه مطرح شده و فیلترینگ «رایچت» هم از سمت این کارگروه اتفاق افتاده است. آن‌طور که ناظمی می‌گوید وزارت ارتباطات هیچ حق رای‌ در کمیته آنلاین کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه ندارد و هر کدام از ۵ عضو که در این کمیته فرعی به صورت آنلاین حضور دارند (پلیس فتا، دادستانی، صداو‌سیما، وزارتخانه‌های اطلاعات و ارشاد) می‌توانند به صورت مستقل یک سرویس مجازی را فیلتر کنند.

پیش از این بارها وزارت ارتباطات، دو نماینده مجلس عضو این کارگروه و همچنین معاون حقوقی رئیس‌جمهوری نسبت به روند برگزاری جلسات آنلاین کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه انتقاد و اعلام کرده بودند که برگزاری جلسات این کارگروه به این شیوه از نظر حقوقی درست نیست. هرچند که در مقابل این انتقاد‌ها سرپرست معاونت فضای مجازی هم برگزاری آنلاین جلسات این کارگروه را براساس مصوبات داخلی این کارگروه قانونی اعلام کرده بود. با تمام اینها به‌دنبال این اعتراض‌ها اخیرا دو جلسه این کارگروه به صورت حضوری برگزار شده است؛ اما به نظر می‌رسد با توجه به اتفاق اخیر برای فیلتر شدن «رایچت» تصمیمات برای فیلترینگ سرویس‌های آنلاین همچنان به شیوه سابق رخ می‌دهد. حال باید دید این شیوه تا کی ادامه خواهد داشت و آیا اعضای آن پیش از فشردن دکمه فیلترینگ آسیب‌های این کار را در نظر گرفته‌اند؟

دولت و قوه قضائیه در مورد فیلترینگ با هم تعامل کنند

رضا الفت‌نسب، سخنگوی اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی

دولت سال گذشته توافقی در راستای کاهش موانع کسب‌وکارهای مجازی انجام داده بود که طبق آن کلیه دستگاه‌های اجرایی نمی‌توانند از هیچ کسب‌وکار مجازی به صورت مستقیم شکایت کنند؛ یعنی دولتی‌ها باید قبل از شکایت بردن در کمیته‌ای در معاونت حقوقی رئیس‌جمهوری صحبت کنند؛ اما اعضای اصلی کمیته مصادیق مجرمانه می‌توانند مستقلاً درخواست فیلتر بدهند و این کار جزو اختیارات آنهاست. هنوز برای ما مشخص نیست که در مورد «رایچت» چه اتفاقی افتاده و قطعاً براساس دستورالعمل‌هایی که احتمالا کمیته مصادیق مجرمانه دارد و داشته، اقدام به فیلتر آن کرده است. نکته مهم این است که دوستان معاونت فضای مجازی دادستانی برخلاف سال‌های قبل یک‌سری توضیحات و نامه‌هایی که دوستان «رایچت» دادند را خیلی سریع بررسی کردند و موقتا دستور رفع فیلتر را دادند تا در فرصت جدید بشود بررسی بیشتری کرد. قطعاً نفس کار فیلتر کردن اتفاق خوبی نیست. ما به‌شدت دنبال تعاملیم و خوب است این تعامل بین دولت و قوه قضائیه اتفاق بیفتد و آن تعامل اگر اتفاق بیفتد خیلی موضوعات حل‌وفصل می‌شود و این وسط کسب‌وکارها ضربه نمی‌خورند. از طرفی کسب‌وکارها هم باید مراقب باشند. موردی که قطعاً به آن اعتقاد داریم این است که نه «رایچت» و نه هیچ کسب‌وکاری که به صورت رسمی کار می‌کند دنبال این نیست که خطایی کند که منجر به فیلترش شود؛ اما همیشه از دوستان دادستانی خواستیم و پیگیرش هستیم که قبل از فیلتر تذکری بدهید و اگر موضوع رفع نشد اقدام به فیلتر کنید. امیدواریم این اتفاق یک روز بیفتد. رویکرد دوستان معاونت فضای مجازی و آقای جاویدنیا که یک سالی است دبیر کمیته مصادیق است، نسبت به کسب‌وکارها مثبت بوده است. امیدواریم دلیل این فیلتر مشخص شود. مسئولان «رایچت» هم قول داده‌اند که اگر مواردی باشد آن را رفع می‌کنند. این را ما باید بالاخره به جایی برسانیم و این کار صرفا با تعامل حل خواهد شد؛ یعنی طرفین باید با هم صحبت کنند. دوستان دادستانی هم بدانند که بالاخره با فشار دادن دکمه فیلترینگ چه مشکلاتی برای کسب‌وکارها ایجاد خواهد شد و اگر از قبل به آنها اطلاع داده شود حتما بیش از ۹۹ درصد موارد با تذکر قبلی حل می‌شود چون اینها پلتفرم هستند. «رایچت» یک محیط گفتگو است که بین مشتری و کسب‌وکار قرار داد، اینکه چه اتفاقی آنجا افتاده است، مشخص نیست. این مورد چت معمولی نیست، بلکه چت کاری است. با وجود اینکه همه می‌دانیم فیلتر کار خوبی نیست؛ اما من نگاه جدیدی که به این موضوع شده و رفع فیلتر که در ساعت‌های نیمه‌شب روز تعطیل اتفاق افتاد را به فال نیک می‌بینم و حالا خیلی از دوستان معترض هستند که چرا این را به فال نیک می‌بینید. ما باید قبل از اینکه فیلتر را ببینیم سابقه‌ فیلتر کردن را هم ببینیم. از قبل وقتی می‌خواستند کسب‌وکاری را فیلتر کنند آخر هفته این کار را می‌کردند که تا این کسب‌وکار می‌خواست آن را پیگیری و رفع کند چندین روز پلتفرم او فیلتر بود. مثلا سایت «ایستگاه» سر یک مسئله ساده و جزئی بالای ۳۰ روز فیلتر بود. این نگاهی که الان می‌آید و بررسی می‌کند و متوجه می‌شود که این کسب‌وکار واقعا دچار مشکل می‌شود و سعی می‌کند این فیلتر را رفع موقت کند واقعا نگاه خوبی است و با تعامل کاملا قابل حل است. یک جاهایی را ما به عنوان حاکمیت باید کمک کنیم. کمی چشم‌پوشی کنیم. البته تخلف اصلا کار خوبی نیست؛ اما تخلفی که من به عنوان یک پلتفرم واقعا نقش عمده‌ای در آن نداشتم می‌تواند با تذکر رفع شود. اتحادیه به عنوان تشکل رسمی کسب و کارهای آنلاین در این موضوع ورود کرد و  با تعاملاتی که وجود داشت دوستان حرف درخواست رفع مشکل را قبول کردند و «رایچت» به‌طور موقت رفع فیلتر شد. باید توجه کنیم این شرکت‌ها شرکت‌های دانش‌بنیان هستند که از یک‌سری فیلترها گذشته‌اند. بالاخره نگاه ما باید نگاه حمایتی باشد. ما نباید مشتریان کسب‌وکارها را درگیر کنیم. امیدواریم که دیگر شاهد این اتفاقات نباشیم. از سوی دیگر باید ابعاد این موضوع به صورت جامع و در فضایی تعاملی بررسی شود. کسب و کارهای فوق کسب و کارهای پلتفرمی هستند، احتمالا در یکی از کسب‌وکارهای سرویس گیرنده عمل مجرمانه اتفاق افتاده است. این کسب‌وکار کاربرمحور است؛ یعنی کاربران نقش‌ محوری در آن دارند و در حال فعالیت هستند. مجوز کسب‌وکارهای کاربرمحور را ارشاد می‌دهد که متاسفانه صدور آن زمان‌بر است و بارها آن را به وزارت ارشاد اعلام کردیم و تقاضای کاهش زمان صدور مجوز را کرده‌ایم؛ ولی متاسفانه اتفاق خاصی نیفتاده است. در کسب‌وکارهای کاربرمحور اصولاً در صورت تخلف کاربر اکانت‌شان مسدود خواهد شد و کل پلتفرم درگیر آن نمی‌شود و آسیب نمی‌بیند.

هیچ نهادی هنوز به ما اعلام نکرده دلیل فیلتر «رایچت» چیست

قادر صادقی، هم‌بنیان‌گذار «رایچت»

پلتفرم «رایچت» عصر روز دوشنبه فیلتر شد. اینکه فیلترینگ از سمت کدام نهاد است، فعلا مشخص نیست. طبق پیگیری که انجام دادیم امیر ناظمی، معاون وزیر ارتباطات گفتند که از سمت دولت نبوده است. این در حالی است که روز دوشنبه ساعت ۴:۳۰ بعدازظهر به ما ایمیلی به عنوان اطلاع‌رسانی زدند که طبق ماده ۲۱ قانون مدنی محتوای پلتفرم مجرمانه است و آن را بررسی کنید. ما چک و پیگیری کردیم؛ ولی به نتیجه‌ای دست نیافتیم. ساعت ۱۰ شب بود که سایت فیلتر شد. نیمه‌های شب رضا الفت‌نسب از طرف اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی پیگیر رفع فیلتر بودند. فیلترینگ را از سمت کمیته فیلترینگ پیگیری کردیم و رفع فیلتر موقت دادند که تعطیلات فیلتر نباشیم؛ ولی امروز هم که پیگیری کردیم مسئول آن نبود و بعد تعطیلات و در هفته بعد دوباره بتوانیم آن را پیگیری کنیم. توجه داشته باشید که محتوای «رایچت» توسط مخاطب تولید می‌شود و خود کسب‌وکارها هستند که آن کانتنت را تولید می‌کنند. از طرف دیگر به همان ایمیل هم پاسخ دادیم که کدام بخش ایراد دارد که ما بررسی کنیم؛ ولی هنوز جوابی نگرفته‌ایم و مجبور شدیم مستقیم پیگیری کنیم که فعلا نتیجه این شده است که «رایچت» را از فیلتر بعد از یکی دو ساعت به‌طور موقت درآوردند. ما فعلا از طریق دادستانی پیگیر هستیم که ببینیم دلیل این کار چیست. درست است پلتفرم ما چت است؛ ولی چتی که برای کسب‌وکارهاست.