سراب تک ‌نرخی شدن ارز

ثمانه نادری
به گزارش کسب وکارنیوز، چند سال از وعده دولت مبنی بر یکسان‌سازی نرخ ارز می‌گذرد. با این حال گران شدن ارز و فاصله نرخ ارز آزاد و مبادله‌ای که اینک به ۱,۳۰۰ تومان رسیده، تحقق این وعده را برای مدت‌زمانی نزدیک تقریباً غیرممکن کرده است. افزایش نرخ دلار که به گفته کارشناسان، ریشه در تلاش دولت برای جبران کسری بودجه دارد، مدتی است که باعث دل‌مشغولی فعالان، بازاریان و به ویژه تاجران و بازرگانان شده و به گفته خود آنها، افزون بر افزایش ضرر و زیان، هزینه‌ها را نیز بالا برده است. طبق بررسی‌های موجود اگرچه پیش‌بینی می‌شد در سال جدید نرخ ارز کاهش پیدا کند، اما با گذشت قیمت ارز از ۵ هزار تومان به نظر می‌رسد امید و انتظار برای کاهش این نرخ بر باد رفته باشد، ضمن آنکه وضعیت بازار به گونه‌ای نشان از آن دارد که فعالان و به ویژه فروشندگان کالا و خدمات در انتظار فرصتی برای گران کردن قیمت‌ها به این بهانه هستند. با این اوصاف یکسان‌سازی نرخ ارز به زمانی بسیار دورتر موکول خواهد شد و به گفته برخی از کارشناسان در شرایط کنونی سرابی بیش نیست.اوایل سال گذشته نیز بانک مرکزی وعده یکسان‌سازی نرخ ارز را مطرح کرد، اما امسال موضوع نرخ ارز که با وجود گرانی بی‌سابقه حساسیت خاصی پیدا کرده است به چالشی جدی تبدیل شده که مساله یکسان‌سازی را به حاشیه می‌راند. در حال حاضر بازار در انتظار فرصتی برای معقول کردن قیمت ارز است تا کاهش فاصله آن با نرخ دولتی. در حال حاضر فاصله بین دو نرخ آزاد که حدود ۵,۱۰۰ تومان و دلار مبادله‌ای که تا ۳,۷۷۷ تومان قیمت خورده، حدود ۱,۳۲۰ تومان است، این شکاف در چند سال گذشته رکوردی جدید و قابل توجه به شمار می‌رود، چراکه از سال ۱۳۹۲ با کنترلی که بر بازار ارز انجام شد و قیمت‌ها تا حدی به ثبات نسبی رسید، اختلاف دو نرخ به مرور کمتر شد و حتی به زیر ۲۰۰ تومان هم در مقاطعی رسید، ولی از یکی دو سال گذشته با نوسانی که در قیمت بازار آزاد اتفاق افتاد و به ویژه در نیمه دوم سال گذشته این دستاورد زیر سوال رفت و شکاف قیمتی تا چند برابر بیشتر شده است. مسیر دشوار یکسان سازی نرخ ارز حسن مرادی، کارشناس اقتصادی در این خصوص با تاکید بر اینکه در شرایط فعلی یکسان‌سازی نرخ ارز غیرممکن است، می‌گوید: با توجه به تنش‌های بازار ارز، تعطیلات سال نو، سفرهای خارجی و بالا رفتن تقاضا برای خرید ارز یکسان‌سازی نرخ ارز سرابی بیش نخواهد بود. حداقل آنکه این یکسان‌سازی به زمانی خیلی دورتر موکول می‌شود و باید تا آن موقع اسباب لازم را فراهم کرد.وی با اشاره به فاصله زیاد نرخ ارز آزاد و مبادله‌ای، ادامه می‌دهد: در شرایط کنونی فاصله معناداری بین این دو به لحاظ قیمتی وجود دارد که اگر دولت عزمی برای یکسان‌سازی داشته باشد، اول از همه باید از این فاصله بکاهد. البته لازم به ذکر است که از افزایش نرخ ارز صادرکنندگانی که پول آنها به کشور بر می‌گردد، منتفع خواهند شد و نباید از این محاسن نیز غافل شد. با این حال دولت باید در متعادل کردن نرخ ارز قدم بردارد و آن را به قیمتی منطقی برساند. ایجاد رونق اقتصادی از سوی دولت به تحقق زودهنگام این هدف کمک خواهد کرد، به شرط آنکه از تمام زوایا به موضوع نرخ ارز و یکسان‌سازی آن نگاه کنیم.

ضرر بخش خصوصی از ارز دو نرخی
محمدرضا نجفی‌منش، رئیس کمیسیون تسهیل کسب وکار اتاق تهران
یکسان‌سازی نرخ ارز مانع از ضرر و زیان‌های حاشیه‌ای به تولید‌کنندگان می‌شود. یکی از خواسته‌های مهم بخش خصوصی که به نظر می‌آید از گرانی نرخ ارز صدمه جدی دیده باشد، یکسان‌سازی نرخ ارز است که به دلایلی از جمله بی‌ثباتی سیاست‌های اقتصادی و فضای حاکم بر اقتصاد به تأخیر می‌افتد. دولت برای تحقق این هدف اول از همه باید عزم خود را در توزیع به‌موقع و متناسب ارز جزم کند و بعد از آن سعی در عرضه ارزان ارز داشته باشد. تلاطمات موجود بازار ارز ریشه در افزایش میزان ارزهای رانتی دارد. عرضه ارزان ارز تا حدود زیادی مانع از افزایش ارز‌های رانتی خواهد شد که در شرایط کنونی نقش مهمی در گرانی دلار دارند و به عبارتی صمیم‌گیری را برای مسئولان درباره ارز سخت کرده است. به همین دلیل به نظر می‌رسد مهم‌تری کاری که از دست دولت بر می‌آید سعی در کاهش ارز رانتی با عرضه مناسب ارز باشد. همچنین لازم است ارز ارزان در اختیار مردم قرار بگیرد. قیمت ارز در برهه‌ای گاهی رشدی چند برابری داشته و این رشد بعضاً ۴۰۰ تومان، ۸۰۰ تومان و بیش از هزار تومان هم بوده که در شرایط فعلی این افزایش بیشتر از هزار تومان است.