مجتبی کاوه
به گزارش کسب و کار نیوز ، جایگاه اقتصاد شهری یعنی آن بخش از اقتصاد که طبق آن ابعاد تولیدی و تجاری شهر برمبنای نیازها، ظرفیتها و طرحهای آیندهنگرانه برنامهریزی و آمایش میشود، در پایتخت ایران کجاست؟ آیا شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران باید الگوی اقتصادی تهران را تدوین کند یا شورایعالی معماری و شهرسازی در این امر مسئولیت دارد یا شاید شهرداری مسئول این مهم است؟ اینطور به نظر میرسد که هیچکدام از آنها وظیفهای در این حوزه برای خود قائل نیستند. البته بهتر آن است که بگوییم یکی از این 3 نهاد یعنی شهرداری طی سالهای اخیر فعالانه در حال فروش مجوزهایی به سرمایهگذاران مختلف بوده که هر جا احتمال و امکان تجارت مهیا باشد بدون در نظر گرفتن شرایط اقلیمی و تامین آب و امکانات زیرساختی و حملونقل و ترافیک و... مجتمع تجاری بسازند. جنوب به شمال بزرگراه شهید ستاری بعد از زیرگذری که سابق بر این میدان نور آنجا واقع بود همیشه ترافیک است. هایپراستار کوروش چند سالی است که آنجا جا خوش کرده، ولی کسی به این فکر نکرده که همه مردمی که برای خرید به این مگامال میآیند خودروی خود را در پارکینگ مجتمع پارک نخواهند کرد. از یک کیلومتر پایینتر تا یک کیلومتر بالاتر از این مجتمع در هر دو لاین جنوب به شمال و شمال به جنوب خودروهای پارک شده کنار بزرگراه نفس ترافیک این محدوده را تنگ کرده است. خیابانها و کوچههای اطراف مجتمع هم تبدیل به پارکینگ این مجتمع شدهاند و ساکنان این کوچهها با مراجعان مجتمع دائما کشمکش دارند. درست 4 کیلومتر پایینتر در همین بزرگراه ستاری در محدوده فاز 2 شهرک اکباتان یک هایپراستار غولآسای دیگر احداث شده و در زمینهای اطرافش هم تابلوهایی نصب شده که خبر از توسعه این مگامال در آینده میدهد. با این حساب باید فاتحه ترافیک بزرگراه ستاری را که همین حالا هم اغلب مواقع سنگین است، خواند. اینگونه مگامالها در تهران کم نیستند. سوال اینجاست که این همه مگامال چگونه و با چه منطقی در تهران قد برافراشتهاند؟
تعداد مگامالها با اقتصاد تهران تناسبی ندارد
رئیس کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این پرسش که این افزایش بیقاعده و غیراصولی مگامالها در تهران نظر این کمیسیون را به خود جلب کرده یا خیر به «کسبوکار» میگوید: این موضوع چیزی نیست که از نظر نمایندگان مردم دور بماند. انتقاد ما به مگامالها دو وجه دارد؛ یکی اینکه این تعداد مگامال با اقتصاد شهر تهران تناسبی ندارد و میتوان پیشبینی کرد بسیاری از واحدهای تجاری این مجتمعها نتوانند سرمایهای را که صرف آنها شده، بازگردانند و در واقع حبس سرمایه در آنها اتفاق بیفتد. ما نظیر این مشکل را در واحدهای مسکونی لوکس که بیتناسب با نیاز جامعه و فقط به دلیل سرازیر شدن نقدینگی به بازار مسکن احداث شدهاند هم داریم و حبس بیش از 20 میلیارد دلار در واحدهای مسکونی لوکس را کارشناسان اقتصادی اعلام کردهاند. همین اتفاق در مجتمعهای تجاری در حال رخ دادن است. محمدرضا رضایی افزود: وجه دیگر انتقاد ما در ماجرای افزایش بیرویه مگامالها به نادیده گرفتن الزامات توسعه متوازن شهری باز میگردد. از نظر قانونی این وظیفه به شورای شهر باز میگردد که فرایند صدور مجوز برای مگامالها را مورد بررسی و تحقیق قرار دهد و این روند را اصلاح کند چون همانطور که میدانید، شهرداریها هستند که در این روند، اختیار صدور مجوز را دارند. شورایعالی معماری و شهرسازی هم در این زمینه میتواند فعالتر عمل کند و مجلس برای افزایش اختیارات این شورا از طریق مذاکره با وزارت راه و شهرسازی و در صورت لزوم تصویب قوانین افزایش اختیارات شورا و ابطال مجوزهایی که به صورت غیرکارشناسی صادر شدهاند، آمادگی دارد.
راهاندازی شهربازی در مگامالها با چه منطقی؟
مسائل و معضلات متعددی در افزایش بیرویه مگامالها اتفاق افتاده که تنها با نگاهی تیزبین میتوان آنها را دید. برای مثال یکی از این معضلات که کمتر از آن صحبتی به میان میآید واگذاری امتیاز راهاندازی شهربازی در طبقات مگامالهاست. در حالی که شهرهای پیشرفته جهان و حتی قاره آسیا به احداث شهربازیهای وسیع و مدرن با زیرساختهای مناسب و حتی جذب توریست در این شهربازیها میپردازند در تهران ما شهربازی با ساختار و وسعت مطلوب نداریم. تنها شهربازی تهران – پارک ارم - در غربیترین نقطه شهر دور از دسترس اغلب شهروندان است و تجهیزات آن اغلب نیز فرسوده و قدیمی هستند و هر از چندی سانحه ایجاد میکنند. در این شرایط شهرداری برای ایجاد مشوق به سازندگان مگامالها اقدام به واگذاری حق امتیاز راهاندازی شهربازیهای کوچک در این مجتمعها میکند که نه تنها پاک کردن مساله – یعنی فقدان چند شهربازی مدرن و وسیع با دسترسی حمل و نقلی آسان و زیرساختهای مطلوب – است، بلکه فضای خرید را برای مراجعان به مگامالها شلوغ و پرهیاهو میکند.