ایران به لحاظ داشتن منابع غنی معدنی، کشور ثروتمندی از لحاظ سنگهای قیمتی و زینتی است. به همین دلیل افراد بسیاری با کار کردن در معادن به استخراج این ثروت طبیعی مشغولند، اما ...
شایلی قرایی
ایران به لحاظ داشتن منابع غنی معدنی، کشور ثروتمندی از لحاظ سنگهای قیمتی و زینتی است. به همین دلیل افراد بسیاری با کار کردن در معادن به استخراج این ثروت طبیعی مشغولند، اما در این میان به دلیل اینکه منابع معدنی ما در مکانیهایی قرار دارد که نظارت چندانی بر آنها نمیشود افراد متفرقه نیز به فعالیت در این معادن میپردازند که خسارات ناشی از فعالیت آنها بر اقتصاد کشور تاثیر میگذارد.
معاون اکتشافات سازمان زمینشناسی و اکتشافات کشور گفت: درحالی که ایران باید حداقل یک درصد در تجارت جهانی ۱۰۰۰ میلیارد دلاری سنگهای قیمتی سهم داشته باشد، این بخش متصدی ندارد و دپودزدی هم به برداشت قاچاق سنگهای قیمتی اضافه شده است. بهروز برنا با بیان اینکه سنگهای قیمتی ریشههای تاریخی در کشور دارد، اظهار کرد: بسیاری از سنگها در طول تاریخ تبدیل به بخشی از فرهنگ کشورها شده است؛ به طوری که اکنون بسیاری از کشورها را به نام سنگهای خودشان میشناسند که درباره ایران، ما را با فیروزه میشناسند.
معاون اکتشافات سازمان زمینشناسی و اکتشافات کشور ادامه داد: در حال حاضر تجارت جهانی سنگهای قیمتی ارزشی حدود ۱۰۰۰ میلیارد دلار دارد که انتظار میرود حداقل ایران با وجود اینکه یک درصد خاک جهان را در اختیار دارد یک درصد از تجارت جهانی سنگهای قیمتی را نیز به خود اختصاص دهد. وی با بیان اینکه وظیفه سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی شناسایی و معرفی محدودههای دارای ذخایر است، گفت: عمده موضوع در سنگهای قیمتی، فرآوری آن و تمرکز روی این فرایند است، چراکه در ایران حجم زیادی از ذخایر وجود دارد و سازمان زمینشناسی آنها را به وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز معرفی میکند که انتظار میرود در آنجا ساماندهی لازم در این زمینه صورت بگیرد که متاسفانه چندان حوزه منسجمی برای پیگیری آنها وجود ندارد.
برنا در ادامه با اشاره به آمار سنگهای قیمتی میگوید: ۳۰ هزار تن انواع سنگهای قیمتی و نیمهقیمتی وجود دارد. این سنگها به طور مینیاتوری باید تحت فرایند قرار گیرد تا ارزش پیدا کند. معاون اکتشافات سازمان زمینشناسی و اکتشافات کشور با اشاره به مشکل عدم تمرکز روی فرآوری سنگهای قیمتی اظهار کرد: نبود مسئولیت مشخص برای حوزه استخراج منسجم سنگهای قیمتی باعث شده است این سنگها را افرادی به طور قاچاق به صورت قلوه جمع کنند و در بازار به طور غیرقانونی به فروش برسانند، چراکه یک سنگ قیمتی
یک کیلویی تا یک سال کار تراشکاری یک خانواده را تامین میکند.
وی افزود: حتی مشاهده میشود از آنجاکه بسیاری از سنگهای تراشنخورده قیمتی در معادن دیگر به دست میآید پدیده دپودزدی رواج داشته است؛ به عنوان مثال این موج در سنگان بهشدت به چشم میخورد که قلوهسنگهای قیمتی را از دپوهای سنگان میدزدند. همچنین یکی از تاجران جواهر درباره نحوه ورود جواهرات به ایران میگوید: قاچاقچیانی که از راههای مختلف سنگهای قیمتی را به ایران وارد میکنند، معمولا از طرف تاجر یا جواهرفروشی سفارش میگیرند و با دریافت مبلغی، سنگهای قیمتی را وارد ایران میکنند. معمولا واردکنندگان جواهر در نمایشگاههای جواهر که در تایلند یا هند برگزار میشود، شرکت و اجناس موردنظر خود را انتخاب میکنند و به واسطههایی که در این کشورها هستند، میسپارند تا به ایران وارد کنند. همچنین معمولا توزیعکنندگان جواهر در بازار مشخص هستند، بخشی از این جواهرات از طریق گمرک ایران به شکل قانونی وارد میشود، ولی درصد آن به قدری ناچیز است که پاسخگوی مصرف سنگهای قیمتی در ایران نیست. به اعتقاد این تاجر جواهر، روشهای زیادی برای وارد کردن سنگهای قیمتی وجود دارد. مثلا گاهی که محموله سنگهای قیمتی توسط گمرک ضبط شدهاند، تاجر با عوض کردن سنگهای ارزشمند با جواهرات نامرغوب از ضرر خود جلوگیری کرده است.
ضرورت ورود تراشکاران حرفهای سنگهای قیمتی به کشور
منصور نامداریزندی، عضو هیاتمدیره اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان طلا، جواهر، نقره و سنگهای قیمتی
بخشی از مصنوعات طلا و جواهر به صورت غیرقانونی وارد میشود چون نتوانستیم در این زمینه برندسازی و تولیدات خودمان را معرفی کنیم و این در حالیست که طلاهای ایرانی هم با برند خارجی فروخته میشود. همچنین قاچاق را هم در این بخش داریم که بخشی از طلای قاچاق ایتالیایی از طریق امارات وارد کشور میشود. البته بخش عمده قاچاق ورودی مربوط به طلاهای ساخت ترکیه است که رتبه اول را در این زمینه به خود اختصاص داده و مصنوعاتی نیز از کشور هند به ایران قاچاق میشود که زیاد با سلیقه ایرانیها مطابق نیست. البته طلاهای هندی بیشتر در استانهای جنوب شرقی مورد استفاده قرار میگیرد و میتوان گفت عمده قاچاق طلا از کشور ترکیه و امارات وارد ایران میشود. قاچاق درباره سنگهای قیمتی و زینتی نیز داریم. البته در مقوله سنگهای قیمتی و نیمهقیمتی کشور دارای مزیتهای آشکاری است، اما در مقطع کنونی این صنعت بیش از هر چیز به نوعی تغییر نگرش نیاز دارد تا سنگهای قیمتی از کالای لوکس و زینتی به کالایی راهبردی و با قابلیت صادرات تبدیل شود. همچنین قاچاق و مشکلات دیگر سد راه توسعه این صنعت شده است که برای از میان برداشتن چنین وضعیتی باید دولت در این زمینه سرمایهگذاری کند و تعدادی تراشکار حرفهای از شرکتهای معتبر خارجی برای تربیت نیروهای ایرانی وارد کند. به طور کلی سنگهای قیمتی و نیمهقیمتی در کشورمان حیطه وسیعی را دربر میگیرد، اما به دلیل اطلاعرسانی ضعیف این صنعت هنوز آنگونه که باید، جا نیفتاده و نیازمند توجه بیشتری است.
فروشندگان برای سود بیشتر، محصولات بیکیفیت را به بازار عرضه میکنند
علی همایون، فعال بازار سنگتراشی
یکی از چالشهایی که همواره خریداران سنگهای قیمتی و نیمهقیمتی با آن روبهرو هستند، تشخیص سنگ اصل از بدل است. سنگهای بدل میتوانند وارداتی باشند. همچنین میتوان سنگی همچون عقیق را که طرح و رنگ درستی ندارد از طریق رنگ کردن به شکلهای مختلف همچون عقیق دوپوسته، باباقوری و… تبدیل کرد. اکنون در بازار عقیقهایی وجود دارد که نرخ آنها بسیار ارزان است، اما در کنار این سنگهای بدل سنگ اصل نیز وجود دارد و بخشی از تولیدکنندگان و فروشندگان این سنگها برای سود بیشتر، محصولات بیکیفیت را به بازار عرضه میکنند. متاسفانه فروش این سنگها آثار بسیاری بر بازار محصولات باکیفیت دارد و آن را با چالش روبهرو میکند. از طرفی برخی از این سنگهای بدل در اصل شیشه هستند که با رنگآمیزی، آن را به جای سنگ اصل به مشتریان میفروشند.