عملکرد غیرشفاف بانک‌ها

سرمقاله

عملکرد غیرشفاف بانک‌ها مانع از پیچیدن نسخه‌ای درست برای نرخ سود تسهیلات شده است. ما معمولا به صورت دستوری نرخ‌ها را کنترل می‌کنیم، در حالی که این خلاف واقعیت‌های علمی است. پایین آوردن نرخ سود سپرده هزینه‌های بانک‌ها را کم می‌کرد و اکثر بانک‌ها که مشکلات کمتری در نقدینگی داشتند از آن استقبال کردند، اما گاهی یک یا چندین بانک که دسترسی به نقدینگی پیدا نمی‌کردند، برای جذب بیشتر نقدینگی این قانون را دور زدند و این خود سرآغازی برای اجرای یکپارچه نرخ سود سپرده شد، در حالی که اگر همه بانک‌ها با هم همکاری می‌کردند امکان پایین آوردن نرخ سود سپرده بسیار زیاد بود، اما یک یا دو بانک برای رفع مشکلات خود نرخ سود را بالاتر بردند و این باعث شد سپرده‌گذاران منابع خود را به بانک‌هایی که نرخ سود بالاتری می‌دادند، منتقل کنند، اما اینکه چرا تا به حال خبری از کاهش سود تسهیلات نشده، باید گفت در حال حاضر نیز تسهیلات بانک‌ها متفاوت است. بعضی از بانک‌ها مثل بانک مسکن نرخ سود تسهیلات پایین‌تری می‌دهند، اما در عوض باید مدت‌زمان زیادی را منتظر بود. از سویی با همین نرخ بالای تسهیلات هم تقاضا برای آن بسیار است و این موضوع نشان می‌دهد که در بازار تسهیلات حتی با این نرخ‌های بالا نیز تقاضا وجود دارد و عرضه منابع بانکی، کمتر از تقاضا برای منابع است وگرنه اگر عرضه زیاد و تقاضا کم بود، مشخصا بانک‌ها نرخ تسهیلات را پایین می‌آوردند. نکته دیگر آنکه به نظر می‌رسد شناخت ما نسبت به آنچه در بانک‌ها وجود دارد، محدود است. ظواهر نشان می‌دهد مشکلات جدی و عمیقی در سیستم بانکی هست و این مشکلات را باید موشکافانه‌تر بررسی کرد تا راه‌حل کمک به بانک‌ها را دریافت. با این دیدگاه همه‌چیز بر می‌گردد به بحث اصلاح نظام بانکی که پایه آن داشتن اطلاعات دقیق در اتفاقات درونی بانک‌ها و... است. از آنجایی که شفافیت لازم وجود ندارد، نمی‌دانیم ریشه و علت مشکل کجاست تا بتوانیم راه‌حلی پیدا کنیم. در شرایط فعلی بانک‌ها طبق آنچه در جهت منافع آنهاست، حرکت می‌کنند نه اینکه اقدام آنها چه ضررهایی به اقتصاد وارد می‌کند. در این شرایط اگر بانک‌ها با مشکلات جدی مواجه شوند، تبعات اجتماعی سنگینی را به همراه دارد که جبران‌ناپذیر است. در شرایط فعلی وضعیت بانک‌ها به گونه‌ای است که توان کاهش نرخ سود تسهیلات را ندارند و ناچارند روزگار را به همین شیوه سپری کنند. ما نیز تا نفهمیم درون بانک‌ها چه می‌گذرد نمی‌توانیم ارزیابی درستی از بانک‌ها داشته باشیم تا طبق آن برای آنها نسخه بپیچیم.