نوسازی مناطق زلزلهزده در کشوری مثل ایران که تقریبا هر روز در یکی از استانهای خود شاهد زلزله است و به طور متوسط هر 3 سال یک بار زلزلهای با خسارات و خرابیهای سنگین در آن اتفاق میافتد...
مجتبی کاوه
نوسازی مناطق زلزلهزده در کشوری مثل ایران که تقریبا هر روز در یکی از استانهای خود شاهد زلزله است و به طور متوسط هر 3 سال یک بار زلزلهای با خسارات و خرابیهای سنگین در آن اتفاق میافتد، امری مهم به شمار میرود. این کار در کشور ما به بنیاد مسکن واگذار شده است و این نهاد مردمی طی دو دهه گذشته علاوه بر بازسازی مناطق زلزلهزده، مسئولیت بهسازی خانههای فرسوده روستایی را نیز بر عهده داشته است. زلزله اخیر در نواحی و استانهای مرزی ایران و عراق بار دیگر بحث بازسازی خانههای آسیبدیده و نقاط قوت و ضعف این حوزه را داغ کرده است. آنچه کارشناسان بر آن تاکید دارند، لزوم افزایش تسهیلات نوسازی مناطق آسیبدیده است، گرچه برخی دیگر از کارشناسان بر لزوم تغییر نگرش مردم درباره جبران خسارت توسط دولت و دیگر نهادهای مردمی اشاره میکنند.
ارائه تسهیلات نوسازی در دو بخش بلاعوض و کمسود
یک مقام مسئول بنیاد مسکن درباره نوسازی مناطق آسیبدیده در زلزله اخیر استانهای مرزی غرب کشور به «کسبوکار» میگوید: بررسیهای اولیه در این مورد انجام شده و کار بازسازی به زودی و بلافاصله بعد از پایان عملیات امداد و نجات آغاز خواهد شد. عزیزا... مهدیان در پاسخ به این پرسش که تسهیلات اعطایی به افرادی که خانههای آنها تخریب شده است به چه صورت پرداخت میشود، گفت: تسهیلات در دو بخش بلاعوض و کمبهره برای نوسازی خانههای آسیبدیده از زلزله پرداخت میشود. در مناطق روستایی که بیشترین حجم خرابی معمولا در آن نواحی اتفاق میافتد، حجم تسهیلات بلاعوض 5 میلیون تومان و تسهیلات کمسود 18 میلیون تومان با نرخ سود 11 درصد خواهد بود که این تسهیلات از محل منابع بنیاد مسکن پرداخت میشود. علاوه بر این دولت نیز در اینگونه سوانح مصوبات و تسهیلات ویژهای اختصاص میدهد که هنوز درباره جزئیات آن خبری اعلام نشده است.
تسهیلات نوسازی با هزینهها تناسب ندارد
یک کارشناس اقتصادی روند نوسازی مناطق زلزلهزده در ایران را کند توصیف میکند و به «کسبوکار» میگوید: علت اصلی کندی روند نوسازی، کمبود تسهیلات اعطایی به آسیبدیدگان زلزله است. این تسهیلات با افزایش قیمت مصالح و هزینههای ساخت تناسبی ندارد و زلزلهزدگان چون در شرایط مالی عادی نیستند و معمولا بر اثر زلزله، داشتهها و بنیه مالی خود را از دست دادهاند با این تسهیلات نمیتوانند نوسازی را به پایان برسانند. به گفته امیر پادیاب، در روستاها و نواحی محروم، کار بازسازی مناطق زلزلهزده به مراتب کندتر پیش میرود چون روستاییان بعد از سوانحی مثل زلزله با از دست دادن دامها و محصولات کشاورزی خود مواجه میشوند و مشکلات مالی بیشتری نسبت به شهرنشینان دارند. این کارشناس با اشاره به وضعیت روستاهای زلزلهزده در سالهای قبل میافزاید: در روستاهای زلزلهزده در حومه بم، بوشهر، زنجان و دیگر مناطق زلزلهزده با گذشت چندین سال از زلزله هنوز خانههای نیمهکاره و مخروبه وجود دارد که نشاندهنده ناکارآمد بودن سیستم تسهیلاتدهی قطرهچکانی در نوسازی مناطق زلزلهزده است.
دولت برای بیمه منازل روستایی مشوق در نظر بگیرد
یک کارشناس بازسازی سوانح طبیعی با بیان اینکه نوسازی واحدهای مسکونی تخریبشده در زلزله و دیگر سوانح طبیعی باید با همافزایی کمکهای دولتی، مشارکت خود مردم و پوشش بیمهها انجام شود، به «کسبوکار» میگوید: در هیچ کشوری صفر تا صد نوسازی به دولت یا یک نهاد مسئول واگذار نمیشود، چراکه هرچقدر هم دولتها قوی باشند پرداخت هزینههای جبران خسارات اینگونه سوانح از عهده آنها خارج است. فرهاد خامسی میافزاید: در کشوری مثل ایران که با تعدد زمینلرزه و سوانح طبیعی دیگر مواجه هستیم، باید این واقعیت به مردم منعکس شود که دولت یا بنیاد مسکن مسئول جبران خسارت زلزله نیستند و فرهنگ عمومی باید به سوی بیمه کردن خانهها در برابر زلزله هدایت شود. این کارشناس با بیان اینکه بخشی از هزینههای دریافتشده تحت عنوان مالیات از مردم، باید به تخفیف بیمه زلزله خانهها اختصاص یابد، تصریح کرد: فرهنگ بیمه در نواحی شهری ایران ریشه ندارد و طبیعتا در مناطق روستایی این فرهنگ اصولا وجود ندارد و دولت باید مشوقهایی برای بیمه کردن منازل روستایی در نظر بگیرد و این فرهنگ را ترویج کند.