سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
چین همچنان در صدر لیست شرکای تجاری کشور است....
ثمانه نادری
به گزارش کسب و کار نیوز، آمار تجارت خارجی کشور نشان از این دارد که برخی از کشورها مانند چین، امارات، ترکیه و عراق مثل سال‌های گذشته بالاترین حجم تجارت خارجی را با ما داشته‌اند، در حالی که از نگاه برخی تجارت وسیع با برخی از این کشورها مثل چین که صرفا هم این ارتباط محدود به واردات بوده، بر اقتصاد کشور سایه بدی افکنده است و شاید بهتر باشد مسئولان در بخش تجارت خارجی با نگاه منطقی‌تری به موضوع نگاه می‌کردند یا در انتخاب شرکای تجاری دقت عمل بیشتری به خرج می‌دادند.
براساس بررسی‌های موجود یک شریک تجاری خوب طبق سنجش شاخص‌هایی چون ریسک‌های تجاری و سیاسی، اندازه نسبی بازار، مزیت‌های نسبی آشکارشده و پتانسیل‌های تجاری معرفی می‌شود و از این نظر است که باید شرکای تجاری را اولویت‌بندی کرد.
طبق تحقیقاتی که تا به حال انجام شده، از میان کشورهای اروپایی آلمان، ایتالیا، هلند، انگلیس، فرانسه، اسپانیا، اتریش، بلژیک، سوئد، دانمارک، چک، فنلاند، اسلواکی، نروژ و ایسلند و از میان کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا نیز عراق، اردن، امارات، بحرین، عمان، قطر، کویت و مصر قابلیت آن را دارند که بتوانند در تجارت با ایران همکاری کنند. جمهوری آذربایجان، قزاقستان، تاجیکستان، ازبکستان، ارمنستان، بلاروس، روسیه و قرقیزستان نیز از جمله کشورهای مستقل مشترک‌المنافع (CIS) هستند که براساس تحقیقات انجام‌شده پتانسیل توسعه روابط تجاری را با ایران دارند.
با این حال آمار تجارت خارجی و لیست موجود شرکای تجاری کشور نشان از این دارد که برخی از پیشگامان تجارت خارجی با کشور ما مثل چین و ترکیه به لحاظ بررسی‌های علمی صلاحیت یک شریک تجاری مناسب را ندارند و این درحالیست که اسم برخی از کشورهای اروپایی که ارتباط با آنها مزیت خوبی دارد، در ته جدول شرکای تجاری ایران است. اگرچه ارتباط تجاری با برخی از کشورهای اروپایی هدفی بود که به دنبال موضوع برجام و رفع تحریم‌ها دنبال شد، اما با گذشت چند سال از تصویب برجام هنوز اقدامی برای آن انجام نشده است.
با این توضیحات چندین مساله در باب شرکای تجاری قابل طرح است؛ ارتباط تجاری با شرکایی که به لحاظ بررسی‌های علمی مناسب نیستند، چه معایب و مضراتی برای اقتصاد کشور به همراه دارد؟ در حال حاضر تا چه اندازه نیاز است که کشور در موضوع انتخاب شرکای تجاری تجدید نظر کند؟
انتخاب غیر آزادانه شرکای تجاری
مظفر علیخانی، معاون فنی و خدمات بازرگانی اتاق ایران در پاسخ به این سوالات به «کسب‌وکار» می‌گوید: در انتخاب شرکای تجاری یک سلسله عوامل موثرند و مولفه‌هایی تاثیرگذار‌ند. طبیعتا روابط سیاست و تعاملات سیاسی در سطح جهان و منطقه روی این تعاملات تجاری تاثیرگذار است. نکته دوم اقتصادهایی است که به نوعی مکمل همدیگر هستند. منظور از مکمل کشورهایی است که ما بخشی از کالای آنها و آنها هم بخشی از کالای ما را تامین می‌کنند. مثلا آنها ممکن است مواد اولیه و محصولاتی تولید کنند که ما نیازداریم و برعکس.
وی توضیح می‌دهد: همگرایی‌های اقتصادی هم مهم است. عموما اگر با دقت به این موضوع نگاه کنیم، پی می‌بریم که گاهی مسافت طولانی و هزینه‌های مترقبه باعث می‌شود همگرایی‌هایی در بین کشورهایی که به هم نزدیک هستند، ایجاد شود و تجارت با این کشورها بهتر باشد. یک فاکتور هم در تجارت ما با کشورهایی که در حال حاضر ما با آنها بیشترین روابط تجاری را داریم نیز وجود دارد و آن شرایط تحریم است. ممکن است برخی از کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی در یک برهه از زمان به دلیل تحریم‌های یک سویه و به دلیل هم‌پیمانی با کشورهایی که ما را تحریم کرده‌اند و به خاطر منافعی که در تجارت با آنها دارند، با ما همکاری نکنند. در چنین شرایطی گرایش ما به صورت جبری به سمت کشورهایی می‌رود که یا از استقلال برخوردارند یا از همراهی با آن کشورها خودداری و به دنبال منافع ملی با ما ارتباط برقرار کرده و خواسته یا ناخواسته به این سو حرکت می‌کنند.
مسائل سیاسی تجارت را به ما دیکته کرده است
علیخانی با اشاره به اینکه یک‌سری مسائل سیاسی تجارت را به ما دیکته می‌کند، ادامه می‌دهد: ما در انتخاب برخی از بازارها مخیر نیستیم. اگر شرایط رقابتی باشد و ما در انتخاب آزاد باشیم، شرایط متفاوت می‌شود. مثلا برخی از کشورهای اروپایی به ویژه در شرایط پسابرجام جزو بازارهای عمده ما قرار گرفته‌اند و تغییری در این مسیر ایجاد شده است، کشورهایی مثل کره و ژاپن. بنابراین شرایط ما در انتخاب بازارها آزادانه نبوده است، به ویژه اینکه با برخی از این کشورها برای انتقال پول و روابط بانکی با محدودیت‌هایی روبه‌رو هستیم.
به نظر می‌رسد نکته اساسی این است که در شرایطی که رقابتی است - در این شرایط که ما باید آزادانه عمل کنیم- در چنین شرایطی آن چیزی که مبنای انتخاب شرکای تجاری است، چگونگی کیفیت کالایی است که وارد می‌کنیم. در این صورت سطح تکنولوژی، خدمات پشتیبانی‌کننده و در فرایند این واردات سرمایه‌گذاری مشترک، بومی‌سازی، برند‌سازی، دسترسی به بازارهای صادراتی و... فاکتورهای ما خواهد شد. به ویژه در ارتباط تجاری با این کشورها سعی می‌کنیم روابط ما برد - برد باشد. در کنار این قضیه طبیعتا بحث انتقال دانش فنی هم در انتخاب شرکا می‌تواند تعیین‌کننده باشد. همانطور که در سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی آورده شده و اقتصاد بازرگانی و مدیریت بازرگانی هم به ما توصیه می‌کند، ما باید در انتخاب بازارهای وارداتی و صادراتی از تنوع لازم برخوردار باشیم. این تنوع کمک می‌کند ما در انتخاب کالا و قیمت‌ها دقت عمل بیشتری به خرج دهیم و در انتخاب هر بازاری که با آن مشکل داریم قدرت عمل بیشتری داشته باشیم. مشخصا با داشتن طیف گسترده‌ای از بازارها بهتر می‌توانیم از منافع ملی صیانت کنیم.
از میان رفتن مزایای تجارت خارجی
مهدی پورقاضی، عضو اتاق بازرگانی تهران نیز در این رابطه با تاکید بر اینکه نداشتن روابط تجاری با برخی از کشورها مزایای روابط تجاری را برای ما زایل می‌کند، می‌گوید: ما در دوره‌ای تحریم بوده و مجبور بودیم با کشوری مثل چین رابطه بیشتری داشته باشیم. مشخصا این تحریم‌ها روابط تجاری ما را تحت الشعاع قرار می‌دادند و نتیجه خوبی برای ما به همراه نداشت. اما در حال حاضر شرایط بهتر شده و فرصت این را داریم که ارتباط خود را با کشورهای دیگر خصوصا همسایه‌های خودمان بهتر کنیم.
وی توضیح می‌دهد: باید در شرایط فعلی تلاش کنیم ارتباط ما با کشورهای همسایه حفظ شود در حالی که تا پیش از این با کشوری مثل پاکستان و حتی کشور ترکیه ارتباط محدودی داشته‌ایم که این خود باعث می‌شود مزیت‌های جغرافیایی ما برای تعاملات تجاری را از میان بردارد.
پورقاضی ادامه می‌دهد: در انتخاب شرکای خارجی نباید از این موضوع مهم غافل باشیم که به هر حال بخش بزرگی از واردات و صادرات ما از این کشورهاست. اگر انتخاب از روی اجبار یا غیرارادی باشد نمی‌تواند آثار مثبتی در اقتصاد کشور به همراه داشته باشد و به ویژه آنکه مزایای این ارتباطات از میان می‌رود.
به گزارش کسب و کار نیوز، آمار تجارت خارجی کشور نشان از این دارد که برخی از کشورها مانند چین، امارات، ترکیه و عراق مثل سال‌های گذشته بالاترین حجم تجارت خارجی را با ما داشته‌اند، در حالی که از نگاه برخی تجارت وسیع با برخی از این کشورها مثل چین که صرفا هم این ارتباط محدود به واردات بوده، بر اقتصاد کشور سایه بدی افکنده است و شاید بهتر باشد مسئولان در بخش تجارت خارجی با نگاه منطقی‌تری به موضوع نگاه می‌کردند یا در انتخاب شرکای تجاری دقت عمل بیشتری به خرج می‌دادند.
براساس بررسی‌های موجود یک شریک تجاری خوب طبق سنجش شاخص‌هایی چون ریسک‌های تجاری و سیاسی، اندازه نسبی بازار، مزیت‌های نسبی آشکارشده و پتانسیل‌های تجاری معرفی می‌شود و از این نظر است که باید شرکای تجاری را اولویت‌بندی کرد.
طبق تحقیقاتی که تا به حال انجام شده، از میان کشورهای اروپایی آلمان، ایتالیا، هلند، انگلیس، فرانسه، اسپانیا، اتریش، بلژیک، سوئد، دانمارک، چک، فنلاند، اسلواکی، نروژ و ایسلند و از میان کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا نیز عراق، اردن، امارات، بحرین، عمان، قطر، کویت و مصر قابلیت آن را دارند که بتوانند در تجارت با ایران همکاری کنند. جمهوری آذربایجان، قزاقستان، تاجیکستان، ازبکستان، ارمنستان، بلاروس، روسیه و قرقیزستان نیز از جمله کشورهای مستقل مشترک‌المنافع (CIS) هستند که براساس تحقیقات انجام‌شده پتانسیل توسعه روابط تجاری را با ایران دارند.
با این حال آمار تجارت خارجی و لیست موجود شرکای تجاری کشور نشان از این دارد که برخی از پیشگامان تجارت خارجی با کشور ما مثل چین و ترکیه به لحاظ بررسی‌های علمی صلاحیت یک شریک تجاری مناسب را ندارند و این درحالیست که اسم برخی از کشورهای اروپایی که ارتباط با آنها مزیت خوبی دارد، در ته جدول شرکای تجاری ایران است. اگرچه ارتباط تجاری با برخی از کشورهای اروپایی هدفی بود که به دنبال موضوع برجام و رفع تحریم‌ها دنبال شد، اما با گذشت چند سال از تصویب برجام هنوز اقدامی برای آن انجام نشده است.
با این توضیحات چندین مساله در باب شرکای تجاری قابل طرح است؛ ارتباط تجاری با شرکایی که به لحاظ بررسی‌های علمی مناسب نیستند، چه معایب و مضراتی برای اقتصاد کشور به همراه دارد؟ در حال حاضر تا چه اندازه نیاز است که کشور در موضوع انتخاب شرکای تجاری تجدید نظر کند؟
انتخاب غیر آزادانه شرکای تجاری
مظفر علیخانی، معاون فنی و خدمات بازرگانی اتاق ایران در پاسخ به این سوالات به «کسب‌وکار» می‌گوید: در انتخاب شرکای تجاری یک سلسله عوامل موثرند و مولفه‌هایی تاثیرگذار‌ند. طبیعتا روابط سیاست و تعاملات سیاسی در سطح جهان و منطقه روی این تعاملات تجاری تاثیرگذار است. نکته دوم اقتصادهایی است که به نوعی مکمل همدیگر هستند. منظور از مکمل کشورهایی است که ما بخشی از کالای آنها و آنها هم بخشی از کالای ما را تامین می‌کنند. مثلا آنها ممکن است مواد اولیه و محصولاتی تولید کنند که ما نیازداریم و برعکس.
وی توضیح می‌دهد: همگرایی‌های اقتصادی هم مهم است. عموما اگر با دقت به این موضوع نگاه کنیم، پی می‌بریم که گاهی مسافت طولانی و هزینه‌های مترقبه باعث می‌شود همگرایی‌هایی در بین کشورهایی که به هم نزدیک هستند، ایجاد شود و تجارت با این کشورها بهتر باشد. یک فاکتور هم در تجارت ما با کشورهایی که در حال حاضر ما با آنها بیشترین روابط تجاری را داریم نیز وجود دارد و آن شرایط تحریم است. ممکن است برخی از کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی در یک برهه از زمان به دلیل تحریم‌های یک سویه و به دلیل هم‌پیمانی با کشورهایی که ما را تحریم کرده‌اند و به خاطر منافعی که در تجارت با آنها دارند، با ما همکاری نکنند. در چنین شرایطی گرایش ما به صورت جبری به سمت کشورهایی می‌رود که یا از استقلال برخوردارند یا از همراهی با آن کشورها خودداری و به دنبال منافع ملی با ما ارتباط برقرار کرده و خواسته یا ناخواسته به این سو حرکت می‌کنند.
مسائل سیاسی تجارت را به ما دیکته کرده است
علیخانی با اشاره به اینکه یک‌سری مسائل سیاسی تجارت را به ما دیکته می‌کند، ادامه می‌دهد: ما در انتخاب برخی از بازارها مخیر نیستیم. اگر شرایط رقابتی باشد و ما در انتخاب آزاد باشیم، شرایط متفاوت می‌شود. مثلا برخی از کشورهای اروپایی به ویژه در شرایط پسابرجام جزو بازارهای عمده ما قرار گرفته‌اند و تغییری در این مسیر ایجاد شده است، کشورهایی مثل کره و ژاپن. بنابراین شرایط ما در انتخاب بازارها آزادانه نبوده است، به ویژه اینکه با برخی از این کشورها برای انتقال پول و روابط بانکی با محدودیت‌هایی روبه‌رو هستیم.
به نظر می‌رسد نکته اساسی این است که در شرایطی که رقابتی است - در این شرایط که ما باید آزادانه عمل کنیم- در چنین شرایطی آن چیزی که مبنای انتخاب شرکای تجاری است، چگونگی کیفیت کالایی است که وارد می‌کنیم. در این صورت سطح تکنولوژی، خدمات پشتیبانی‌کننده و در فرایند این واردات سرمایه‌گذاری مشترک، بومی‌سازی، برند‌سازی، دسترسی به بازارهای صادراتی و... فاکتورهای ما خواهد شد. به ویژه در ارتباط تجاری با این کشورها سعی می‌کنیم روابط ما برد - برد باشد. در کنار این قضیه طبیعتا بحث انتقال دانش فنی هم در انتخاب شرکا می‌تواند تعیین‌کننده باشد. همانطور که در سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی آورده شده و اقتصاد بازرگانی و مدیریت بازرگانی هم به ما توصیه می‌کند، ما باید در انتخاب بازارهای وارداتی و صادراتی از تنوع لازم برخوردار باشیم. این تنوع کمک می‌کند ما در انتخاب کالا و قیمت‌ها دقت عمل بیشتری به خرج دهیم و در انتخاب هر بازاری که با آن مشکل داریم قدرت عمل بیشتری داشته باشیم. مشخصا با داشتن طیف گسترده‌ای از بازارها بهتر می‌توانیم از منافع ملی صیانت کنیم.
از میان رفتن مزایای تجارت خارجی
مهدی پورقاضی، عضو اتاق بازرگانی تهران نیز در این رابطه با تاکید بر اینکه نداشتن روابط تجاری با برخی از کشورها مزایای روابط تجاری را برای ما زایل می‌کند، می‌گوید: ما در دوره‌ای تحریم بوده و مجبور بودیم با کشوری مثل چین رابطه بیشتری داشته باشیم. مشخصا این تحریم‌ها روابط تجاری ما را تحت الشعاع قرار می‌دادند و نتیجه خوبی برای ما به همراه نداشت. اما در حال حاضر شرایط بهتر شده و فرصت این را داریم که ارتباط خود را با کشورهای دیگر خصوصا همسایه‌های خودمان بهتر کنیم.
وی توضیح می‌دهد: باید در شرایط فعلی تلاش کنیم ارتباط ما با کشورهای همسایه حفظ شود در حالی که تا پیش از این با کشوری مثل پاکستان و حتی کشور ترکیه ارتباط محدودی داشته‌ایم که این خود باعث می‌شود مزیت‌های جغرافیایی ما برای تعاملات تجاری را از میان بردارد.
پورقاضی ادامه می‌دهد: در انتخاب شرکای خارجی نباید از این موضوع مهم غافل باشیم که به هر حال بخش بزرگی از واردات و صادرات ما از این کشورهاست. اگر انتخاب از روی اجبار یا غیرارادی باشد نمی‌تواند آثار مثبتی در اقتصاد کشور به همراه داشته باشد و به ویژه آنکه مزایای این ارتباطات از میان می‌رود.
