سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
به دلیل توانمندی بالایی که جزایر جنوبی کشور ما در حوزه گردشگری دریایی دارند، برای توسعه گردشگری دریایی بسیار مستعد هستند.
به گزارش کسب و کار نیوز به نقل از فرینا، این جزایر از یک طرف در نقطه استراتژیک قرار گرفته که به عنوان مکان ارتباطی بین سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا محسوب می شوند. این مسئله، زمینه حضور گردشگران مختلف با تفاوت‌های اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی را فراهم می‌آورد. از طرفی نزدیکی به دو جزیره قشم و جزیره کیش که مرکز ورودی گردشگران داخلی و همچنین گردشگران بین المللی از کشورهای حوزه خلیج فارس یا فرامنطقه‌ای است، خود بر اهمیت گردشگری این جزایر افزوده است. از طرفی بیشتر این جزایر از جاذبه‌های طبیعی و دریایی ویژه‌ای برخوردار است و استفاده از این توانمندی‌ها می‌تواند سرمایه باارزشی را برای این جزایر در بر داشته باشد. بنابراین با تعیین یک مسیر متناسب بین جزایر می‌توان استفاده بهینه‌ای از این سرمایه‌ها درجهت توسعه گردشگری و توسعه اقتصادی جزایر صورت داد.
در واقع به‌جز جزیره کیش و تا حدودی جزیره قشم، از سایر پتانسیل‌های دریایی جزایر استفاده چندانی درجهت گردشگری صورت نمی‌گیرد و مردم بومی سهم چندانی از این سرمایه‌ها نمی‌برند. توسعه این تورهای گردشگری دریایی، علاوه بر استفاده بهینه از پتانسیل دریایی، می‌تواند زمینه‌ساز رشد و توسعه اقتصادی جزایر و توانمندسازی مردم بومی باشد. از طرفی نکته مهم در گردشگری دریایی، توجه به استانداردها و شاخص استاندارد گردشگری دریایی است. گردشگری دریایی نباید به‌شکلی صورت گیرد که موجبات تخریب تأسیسات و منابع دریایی و محیط زیست دریاها را فراهم کند.
مسیرهای گردشگری باید به صورتی تعیین شود که نه‌تنها منافع گردشگران و متصدیان تور، بلکه منافع محیط زیست و منابع دریایی را نیز مدنظر داشته باشد. ضمن اینکه باید به این نکته اشاره کرد که مسیرهای گردشگری باید به صورتی تعیین شوند که در میزان زمان و هزینه‌های گردشگران صرفه‌جویی کند و انواع جاذبه‌ها و پدیده‌هایی که باید مورد بازدید قرار بگیرند، مدنظر قرار دهد.
به این ترتیب اهداف کلی و اصلی را می‌توان در دو بخش کلی خلاصه کرد. بخش اول مربوط به استفاده از توانمندی‌ها و سرمایه گردشگری دریایی در جزایر خلیج فارس است. در این بخش به این مسئله پرداخته خواهد شد که سرمایه‌های دریایی جزایر چگونه می‌تواند درجهت توسعه اقتصادی این جزایر به کار گرفته شود. در بخش دوم، به ویژگی‌ها و شاخص‌های استاندارد گردشگری دریایی و تعیین مسیرها و راه‌اندازی تورهای گردشگری دریایی بر مبنای این شاخص‌ها پرداخته خواهد شد. با توجه به موارد گفته شده، موارد زیر را می‌توان به عنوان اهداف کلی این تحقیق عنوان کرد:
- شناسایی توانمندی‌های گردشگری دریایی جزایر خلیج فارس
- افزایش سهم جامعه بومی جزایر از منافع گردشگری دریایی
- تعیین مسیرهای استاندارد گردشگری دریایی
- طراحی تورها و مسیرهای گردشگری بر مبنای مقاطع زمانی یک‌روزه و چندروزه و همچنین تورهای همراه با اسکان
- حفاظت از محیط‌زیست و منابع دریایی به‌منظور توسعه پایدار گردشگری دریایی و در عین رونق گردشگری جزایر
- ایجاد صرفه‌جویی در زمان و هزینه گردشگران و تعیین مسیرهایی که بیشترین بازدید و کمترین هزینه و خطر را برای گردشگران در پی داشته باشد
کشور ایران با داشتن سواحل ممتد و طولانی در شمال و جنوب کشور و همچنین وجود جاذبه‌های متنوع طبیعی در سواحل و در پهنه دریاها از شرایط مستعدی برای توسعه گردشگری دریایی برخوردار است و به‌صورت بالقوه پتانسیل بالایی دارد. وجود جزایر متعدد در مناطق جنوبی، در خلیج فارس و دریای عمان، زمینه را برای توسعه گردشگری دریایی فراهم آورده است. جزایر خلیج‌فارس یکی از مناطق دارای پتانسیل بالا در حوزه گردشگری دریایی است. در سال‌های اخیر متأسفانه از ظرفیت‌های گردشگری دریایی این مناطق به‌درستی استفاده نشده است و به‌علت نبود فرهنگ گردشگری دریایی و رعایت نشدن اصول گردشگری دریایی، بعضاً شاهد هستیم که حتی در صورت راه‌اندازی گردشگری دریایی، اصول و استانداردهای آن به‌درستی رعایت نمی‌شود. در واقع گردشگری دریایی در کشور همچنان یک پدیده ناشناخته است. ناشناخته بودن مسیرهای دریایی، موضوع امنیت گردشگران و افزایش هزینه‌های چنین فعالیتی را می‌توان از مهم‌ترین عوامل مرتبط با ضعف گردشگری دریایی عنوان کرد.
یکی از معضلات ناشی از رکود گردشگری دریایی در کشور، مشکل سرمایه‌گذاری و سرمایه‌گذاران است. با توجه به خطراتی هم ممکن است از ناحیه توسعه گردشگری دریایی ناشی شود، لذا به‌نظر می‌رسد برای شناسایی پتانسیل‌های دریایی، مشارکت جامعه بومی، تشویق سرمایه‌گذاری های داخلی و خارجی و توجه بیشتر مسئولان به این نوع از فعالیت، طراحی و تعیین مسیرهای بهینه گردشگری یکی از راهکارهای مهم در این زمینه باشد چراکه تعیین چنین مسیرهایی علاوه بر شناسایی سرمایه‌های دریاها، موجب استفاده پایدار گردشگران و مردم از دریا نیز خواهد بود و تعیین مسیرهای بهینه موجب پایداری بیشتر گردشگری و رضایتمندی آنها خواهد بود.
با توجه به ارتباطات گسترده‌ای که بین ساحل‌نشینان و ساکنان جزایر خلیج‌فارس و جزایر کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس دارد و همچین به‌دلیل اهمیت اقتصادی بالای این منطقه، زمینه مناسبی برای رشد گردشگری دریایی در این مناطق وجود دارد. جاذبه‌های دریایی بیشتر شامل اجتماع دلفین‌ها یا ناهمواری‌های ساحلی و مرجان‌ها است. به همین خاطر مسیرهای گردشگری دریایی بیشتر در امتداد جزایر قرار داشتند.
اما نکته مهم در گردشگری دریایی خلیج‌فارس، داشتن آب‌های گرم و مرجان‌ها و گونه‌های گیاهی کمیاب در این خلیج است که موجب توسعه گردشگری دریایی منطقه شده است. همین مسئله باعث شده است تا امکان ایجاد مسیرهای گردشگری دریایی در پهنه دریاها حتی برای چند روز هم فراهم شود. مسیرهای تعیین‌شده که بر اساس شاخص‌های گردشگری دریایی طراحی شده است تا گردشگران در سفرهای دریایی خود در زمان و هزینه صرفه جویی کنند. برای مثال در مسیرهای یک‌روزه سعی شده تا با شناسایی جاذبه‌های دریایی، بیشتر مسیرها را به‌سمت جاذبه‌ها منحرف کنند. از طرفی با شناسایی میدان دید پهنه دریاها، امکان تماشای بسیاری از جاذبه‌ها برای گردشگران فراهم شد. در بسیاری از جاذبه‌های گردشگری دریایی نیاز به تماشا از داخل کشتی است.
کرامت الله زیاری ـ استاد گردشگری دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران
در واقع به‌جز جزیره کیش و تا حدودی جزیره قشم، از سایر پتانسیل‌های دریایی جزایر استفاده چندانی درجهت گردشگری صورت نمی‌گیرد و مردم بومی سهم چندانی از این سرمایه‌ها نمی‌برند. توسعه این تورهای گردشگری دریایی، علاوه بر استفاده بهینه از پتانسیل دریایی، می‌تواند زمینه‌ساز رشد و توسعه اقتصادی جزایر و توانمندسازی مردم بومی باشد. از طرفی نکته مهم در گردشگری دریایی، توجه به استانداردها و شاخص استاندارد گردشگری دریایی است. گردشگری دریایی نباید به‌شکلی صورت گیرد که موجبات تخریب تأسیسات و منابع دریایی و محیط زیست دریاها را فراهم کند.
مسیرهای گردشگری باید به صورتی تعیین شود که نه‌تنها منافع گردشگران و متصدیان تور، بلکه منافع محیط زیست و منابع دریایی را نیز مدنظر داشته باشد. ضمن اینکه باید به این نکته اشاره کرد که مسیرهای گردشگری باید به صورتی تعیین شوند که در میزان زمان و هزینه‌های گردشگران صرفه‌جویی کند و انواع جاذبه‌ها و پدیده‌هایی که باید مورد بازدید قرار بگیرند، مدنظر قرار دهد.
به این ترتیب اهداف کلی و اصلی را می‌توان در دو بخش کلی خلاصه کرد. بخش اول مربوط به استفاده از توانمندی‌ها و سرمایه گردشگری دریایی در جزایر خلیج فارس است. در این بخش به این مسئله پرداخته خواهد شد که سرمایه‌های دریایی جزایر چگونه می‌تواند درجهت توسعه اقتصادی این جزایر به کار گرفته شود. در بخش دوم، به ویژگی‌ها و شاخص‌های استاندارد گردشگری دریایی و تعیین مسیرها و راه‌اندازی تورهای گردشگری دریایی بر مبنای این شاخص‌ها پرداخته خواهد شد. با توجه به موارد گفته شده، موارد زیر را می‌توان به عنوان اهداف کلی این تحقیق عنوان کرد:
- شناسایی توانمندی‌های گردشگری دریایی جزایر خلیج فارس
- افزایش سهم جامعه بومی جزایر از منافع گردشگری دریایی
- تعیین مسیرهای استاندارد گردشگری دریایی
- طراحی تورها و مسیرهای گردشگری بر مبنای مقاطع زمانی یک‌روزه و چندروزه و همچنین تورهای همراه با اسکان
- حفاظت از محیط‌زیست و منابع دریایی به‌منظور توسعه پایدار گردشگری دریایی و در عین رونق گردشگری جزایر
- ایجاد صرفه‌جویی در زمان و هزینه گردشگران و تعیین مسیرهایی که بیشترین بازدید و کمترین هزینه و خطر را برای گردشگران در پی داشته باشد
کشور ایران با داشتن سواحل ممتد و طولانی در شمال و جنوب کشور و همچنین وجود جاذبه‌های متنوع طبیعی در سواحل و در پهنه دریاها از شرایط مستعدی برای توسعه گردشگری دریایی برخوردار است و به‌صورت بالقوه پتانسیل بالایی دارد. وجود جزایر متعدد در مناطق جنوبی، در خلیج فارس و دریای عمان، زمینه را برای توسعه گردشگری دریایی فراهم آورده است. جزایر خلیج‌فارس یکی از مناطق دارای پتانسیل بالا در حوزه گردشگری دریایی است. در سال‌های اخیر متأسفانه از ظرفیت‌های گردشگری دریایی این مناطق به‌درستی استفاده نشده است و به‌علت نبود فرهنگ گردشگری دریایی و رعایت نشدن اصول گردشگری دریایی، بعضاً شاهد هستیم که حتی در صورت راه‌اندازی گردشگری دریایی، اصول و استانداردهای آن به‌درستی رعایت نمی‌شود. در واقع گردشگری دریایی در کشور همچنان یک پدیده ناشناخته است. ناشناخته بودن مسیرهای دریایی، موضوع امنیت گردشگران و افزایش هزینه‌های چنین فعالیتی را می‌توان از مهم‌ترین عوامل مرتبط با ضعف گردشگری دریایی عنوان کرد.
یکی از معضلات ناشی از رکود گردشگری دریایی در کشور، مشکل سرمایه‌گذاری و سرمایه‌گذاران است. با توجه به خطراتی هم ممکن است از ناحیه توسعه گردشگری دریایی ناشی شود، لذا به‌نظر می‌رسد برای شناسایی پتانسیل‌های دریایی، مشارکت جامعه بومی، تشویق سرمایه‌گذاری های داخلی و خارجی و توجه بیشتر مسئولان به این نوع از فعالیت، طراحی و تعیین مسیرهای بهینه گردشگری یکی از راهکارهای مهم در این زمینه باشد چراکه تعیین چنین مسیرهایی علاوه بر شناسایی سرمایه‌های دریاها، موجب استفاده پایدار گردشگران و مردم از دریا نیز خواهد بود و تعیین مسیرهای بهینه موجب پایداری بیشتر گردشگری و رضایتمندی آنها خواهد بود.
با توجه به ارتباطات گسترده‌ای که بین ساحل‌نشینان و ساکنان جزایر خلیج‌فارس و جزایر کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس دارد و همچین به‌دلیل اهمیت اقتصادی بالای این منطقه، زمینه مناسبی برای رشد گردشگری دریایی در این مناطق وجود دارد. جاذبه‌های دریایی بیشتر شامل اجتماع دلفین‌ها یا ناهمواری‌های ساحلی و مرجان‌ها است. به همین خاطر مسیرهای گردشگری دریایی بیشتر در امتداد جزایر قرار داشتند.
اما نکته مهم در گردشگری دریایی خلیج‌فارس، داشتن آب‌های گرم و مرجان‌ها و گونه‌های گیاهی کمیاب در این خلیج است که موجب توسعه گردشگری دریایی منطقه شده است. همین مسئله باعث شده است تا امکان ایجاد مسیرهای گردشگری دریایی در پهنه دریاها حتی برای چند روز هم فراهم شود. مسیرهای تعیین‌شده که بر اساس شاخص‌های گردشگری دریایی طراحی شده است تا گردشگران در سفرهای دریایی خود در زمان و هزینه صرفه جویی کنند. برای مثال در مسیرهای یک‌روزه سعی شده تا با شناسایی جاذبه‌های دریایی، بیشتر مسیرها را به‌سمت جاذبه‌ها منحرف کنند. از طرفی با شناسایی میدان دید پهنه دریاها، امکان تماشای بسیاری از جاذبه‌ها برای گردشگران فراهم شد. در بسیاری از جاذبه‌های گردشگری دریایی نیاز به تماشا از داخل کشتی است.
کرامت الله زیاری ـ استاد گردشگری دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران
