سایت خبری تحلیلی کسب و کار استارت آپ | کارآفرینی | دانش بنیان | اقتصاد
مجموعه تاریخی بازار اراک با قدمت 200 ساله، پیشانی آثار تاریخی و فرهنگی استان مرکزی محسوب می شود که در دو دهه اخیر در معرض خطر تخریب قرار گرفته است.
به گزارش کسب و کار نیوز به نقل از ایرنا، قدمت این مجموعه ارزشمند به عنوان نخستین سنگ بنای شهر اراک و یادگار دوران قاجار و در سال 1228 هجری قمری توسط یوسف خان گرجی بنا گذاشته شد و دیری نگذشت که به مهمترین مرکز تجاری این منطقه تبدیل شد.
این بازار دارای دو محور عمود برهم است که محور شمالی - جنوبی آن بطول 720 متر و دو ورودی یکی در شمال و یکی در جنوب و محور شرقی غربی به طول 200 متر و دارای هشت گذر و ورودی شرقی غربی است که عمود برهم قرار گرفته است.
مجموعه تاریخی بازار اراک تمامی نیازهای شهرنشینی از جمله حمام، مسجد، مدرسه، آب انبارها، گذرها و کاراوانسراها را در خود جای داده و در کنار کسب و کار و رسته های پر رونق شغلی با سایر تاسیسات کاربری های متعددی داشته است.
این بازار در بافت مرکزی سلطان آباد (نام قدیم اراک) به عنوان کانون تجارت فرش مرکز و غرب کشور مطرح بوده و یکی از دلایل ساخت آن، وجود اقتصاد قوی در اطراف شهر سلطان آباد، مرغوبیت محصولات کشاورزی در منطقه عراق (اراک) و نیز شهرت جهانی فرش ساروق عنوان شده است.
بازار تاریخی اراک به عنوان آخرین نمونه معماری و شهرسازی اسلامی مجموعه ای 55 هکتاری است با بدنه و بافت شطرنجی به طول یک کیلومتر و با احتساب راسته ها 250 متر عرض دارد.
این بنا مشتمل بر یک راسته اصلی شمالی جنوبی به طول 880 متر و یک راسته شرقی غربی به طول 600 متر است که محل تقاطع آن، چهارسوق زیبایی را در وسط مجموعه ایجاد کرده است.
علاوه بر 2 راسته اصلی در مجموعه بازار اراک حدود 20 سرا و تیمچه در آن وجود دارد که فعالیت های مختلفی در آن ها در جریان است، 18 واحد از این بناها در قسمت جنوبی بازار قرارگرفته که از مهمترین آن سرای نوذری، سرای کتاب فروش ها و سرای کاشانی است.
500 باب مغازه در بخش های مختلف این بازار وجود دارد که همه در راسته اصلی بازار قرار گرفته و علاوه بر آن مکان های دیگر مانند بازارچه های اختصاصی و باراندازها و انبارها و کارگاه های تولیدی در 20 سرا و تیمچه به عنوان بخش های پشتیبان بازار عمل می کرده است.
سرای نوذری که زیباترین سرای بازار اراک به شمار می آید به فرش فروشان اختصاص دارد و بنای آن در 2 طبقه و سرای کتابفروش ها نیز از وسعت و معماری جالب توجهی برخوردار است از یک تیمچه و سرای 2 طبقه تشکیل شده است.
کم توجهی کسبه در مرمت و مراقبت های مستمر و اصولی سبب شده که این روزها حال این مجموعه تاریخی اصلا خوب نباشد و در پی بارش های مستمر زمستانی بخشی از سقف یکی از سراها فرو ریخت و به گفته کارشناسان چندین قسمت دیگر نیز با خطر جدی ریزش مواجه است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی گفت: طرح جامع مرمت و ایمن سازی بازار اراک سال 93 تدوین شده است که برای اجرای آن 220 میلیارد ریال به منظور مرمت، استحکام بخشی و رفع خطر در نظر گرفته شد.
سیدمحمد حسینی افزود: برخی از دستگاهی متولی در مجموعه بازار با میراث فرهنگی همکاری ثمربخشی نداشته و این طرح با کمترین پیشرفت باقی مانده است.
وی اظهار کرد: میراث فرهنگی با صرف 150 میلیارد ریال ظرف سه سال اخیر تا حدودی از خطرات احتمالی در بازار اراک پیشگیری کرده است.
وی گفت: میراث فرهنگی استان برای رفع خطر و جلوگیری از ریزش برخی طاق های بازار و مرمت مجموعه بازار چهار میلیارد ریال به پیمانکاران بدهکار است.
وی افزود: ازمحل اعتبارات سفر ریاست جمهوری 30 میلیارد ریال برای بناهای تاریخی استان در نظر گرفته شده که 20 میلیارد ریال آن برای بازار اراک مدون و تاکنون پنج میلیارد آن تخصیص داده شده است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی گفت: اعتبار اختصاص یافته ناکافی است و با این مبلغ فقط امکان مرمت، استحکام بخشی و رفع خطر پنج درصد بازارممکن است.
حسینی افزود: وضعیت بازار اراک مطلوب نیست و گستردگی خطر در این مجموعه نیازمند مشارکت فوری دستگاه های متولی است تا از بروز حادثه وخیم به علت تردد مردم با حجم بالا جلوگیری شود.
وی اظهار کرد: با همکاری معاونت عمرانی نشست های متعدد برگزار و وظایف هریک از دستگاه ها برای مرمت و رفع خطر بازار اعلام شده و در 12 نقطه بازار داربست برای جلوگیری از ریزش سقف ایجاد شده است.
وی گفت: مرمت، استحکام بخشی و رفع خطر در مجموعه تاریخی اراک به 350 میلیارد ریال اعتبار نیاز دارد.
وی افزود: شرکت توزیع برق اراک با صرف پنج میلیارد ریال اعتبار ساماندهی سیستم برق کشی بازار را تا پایان سال 96 به اتمام می رساند.
نماینده هیات امنای بازار اراک گفت: تخریب برخی مغازه ها در بازار اراک ناشی از سهل انگاری کسبه و تخصیص نیافتن اعتبارات است.
علی رضا عسگری افزود: فقدان توجه کلان به مجموعه بازار تاریخی اراک باعث شده تا شاهد آسیب به آن باشیم که در صورت کم توجهی متولیان امر، خسارت قابل جبران نخواهد بود.
وی اظهار کرد: میراث فرهنگی به عنوان ارگان و نهاد اصلی متولی باید بیش از گذشته به مرمت و ایمن سازی مجموعه بازار اهتمام داشته داشته باشد درغیر این صورت با دلسردی کسبه و بی توجهی در این زمینه مواجه خواهیم شد.
وی گفت: بودجه مربوط به بازار اراک در سفرهای ریاست جمهوری، رئیس سازمان میراث فرهنگی و معاون مسکن و شهرسازی به استان در نظر گرفته شد که تخصیص اعتبار مورد نظر نیازمند پیگیری مسئولان است.
وی اظهار کرد: اقداماتی که اداره برق در جمع آوری و سامان دهی کابل برق در بازار انجام داده قابل تقدیر است و انتقال شبکه برق هوایی به کانال کف بازار مورد رضایت کسبه است.
عسگری افزود: شرکت توزیع برق با ساماندهی کابل ها در حفظ زیبایی و ایمن سازی بازار فعالیت مطلوبی انجام داده و کسبه از مجموعه میراث فرهنگی استان اقدامات شایسته برای ایمن سازی مجموعه بازار را خواستار هستند.
نماینده هیات امنای بازار اراک گفت: میراث فرهنگی برای مهار ریزش برخی سقف ها در گذر دوم و سوم از تخته و الوار استفاده کرده که تا بعد از ایام عید نوروز به شکل جدی ایمن سازی انجام شود.
وی اظهار کرد: در حالی که کسبه عوارض و مالیات پرداخت می کنند انتظار دارند خدمات شهرداری را دریافت کنند و فقدان همکاری زمینه نارضایتی کسبه را از متولیان امر به همراه دارد.
وی گفت: برخی بخش های بازار اراک باید توسط میراث فرهنگی مرمت و ایمن سازی شود و کسبه برای ایمن سازی توان کافی را ندارند و لازم است حفظ و نجات بازار تاریخی اراک در اولویت کاری مسئولان قرار گیرد.
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی گفت: 10 طاق ناایمن در بازار اراک با صرف چهار میلیارد ریال ایمن سازی شده است.
صغری نیک پور، اندود درگاه، غلطک بام، اصلاح ناودان و مجاری خروج آب باران از مجموعه اقداماتی است که میراث فرهنگی در ایمن سازی بافت تاریخی بازار اراک انجام داده است.
وی اظهار کرد: فرسودگی بنا همکاری کسبه را ضروری کرده است و مالکان بازار می بایست نسبت به برفروبی و وارسی ناودون ها در فصل بارش ها بیش از گذشته اهتمام داشته باشند.
وی گفت: مالکان مغازه های بازار با پراکنده کردن اقلام غیرضروری در بام و بی توجهی به بارش ها راه خروجی باران را مسدود و موجب انباشت آب در بام و نفوذ به کاهگل سقف و در نتیجه ریزش را سبب شده اند.
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی گفت: پیمانکاران برای مرمت، ایمن سازی و بازسازی بازار اراک چهار میلیارد ریال از میراث فرهنگی طلب دارند.
نیک پور افزود: استحکام بخشی و مناسب سازی جرزهای بازار اراک به اعتبار و همکاری کسبه نیاز دارد تا شاهد ریزش و آسیب جدی به این مجموعه تاریخی نباشیم.
مدیر بافت فرسوده اداره کل راه و شهرسازی استان مرکزی گفت: اعتبار عمرانی پنج میلیارد ریالی به صورت اسناد خزانه برای بازار تاریخی در نظر گرفته شده اما تاکنون اختصاص نیافته است.
علی اسدی افزود: برای تخصیص این میران اعتبار باید امور اداری اولیه و مناقصه و قرارداد انجام شود که این اقدامات هنوز به انجام نرسیده است.
وی توضیح داد: راه و شهرسازی در کنار، میراث فرهنگی و شهرداری به ایمن سازی و مرمت بافت تاریخی بازار اراک کمک می کند.
وی گفت: کسبه بازار به عنوان افراد ذینفع در مجموعه بازار باید برای ایمن سازی و رفع خطر این اثر تاریخی همکاری و مشارکت جدی داشته باشند و اعتبارات دولتی به تنهایی جوابگو نیست.
مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان مرکزی گفت: 20 مغازه در راسته بازار تحت مالکیت اوقاف است که کف سازی و مرمت بخشی از آن ها انجام شده است.
حجت الاسلام سید باقر حسینی افزود: مغازه های بازار اراک موقوفه هستند و بخش زیادی از این مغازه ها سرقفلی ندارند و امکان اقدام حقوقی برای برخی کسبه وجود ندارد و سرای های موقوفه مشکل عمده به شمار می رود.
وی افزود: اوقاف و امور خیریه استان مرکزی از پذیرش همکاری با میراث فرهنگی شانه خالی نمی کند اما درآمد موقوفات را نمی توان در جای دیگر هزینه کرد.
مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان مرکزی گفت: بخش زیادی از مغازه های اوقافی بازار اراک، بدون سرقفلی هستند و حق کسب و پیشه دارند که به لحاظ اداری و حقوقی تنگناهایی برای اداره کل اوقاف و امور خیریه ایجاد شده است.
بیش از 2 هزار جاذبه گردشگری در استان مرکزی شناسایی شده که 850 اثر تاکنون در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
