شورای پول و اعتبار تصویب کرد شرکتهای راهاندازی شده با دستکم 50 درصد سرمایهگذاری طرف خارجی، تا سه سال بهعنوان «ذینفع واحد مستقل» قلمداد میشوند.
گروه تجارت و توزیع
این درحالیست که تا قبل از این براساس اصل 81 قانون اساسی واگذاری امتیاز شرکتها به سرمایهگذاران خارجی ممنوع بود و سرمایهگذاران خارجی نمیبایست بیش از 49 درصد از سهام شرکتها را تصاحب کنند و براساس این انگاره، شرکتهای خارجی به بیش از 49 درصد از سهام حق دسترسی نداشتند.
براساس آییننامههای بانک مرکزی، منظور از «ذینفع واحد» دو یا چند شخص حقیقی یا حقوقی است که بهواسطه هر یک از روابط مالکیتی، مدیریتی و مالی در معرض ریسک مشترک قرار گیرند، بهگونهای که مشکلات یکی از آنها به دیگری تسری یافته و به تاخیر در بازپرداخت یا ایفای بهموقع تسهیلات یا تعهدات آنها منجر شود.
براساس اعلام روز چهارشنبه بانک مرکزی، همسو با سیاستهای کلی اقتصاد مقاومتی برای تشویق سرمایهگذاری خارجی با رویکرد صادراتمحور، شورای پول و اعتبار در نشست چهاردهم دیماه برخی مقررات در این زمینه را تسهیل کرد.
بر این اساس، همه شرکتهای ایرانی- خارجی که با دستکم 50 درصد سرمایهگذاری طرف خارجی در کشور ایجاد میشود، برای حداکثر سه سال یک ذینفع واحد مستقل قلمداد خواهند شد، مشروط بر اینکه نسبت سرمایهگذاری طرف خارجی در این مدت از 50 درصد کمتر نشود. بر این اساس، شرکتهای تاسیس شده ایرانی- خارجی بهعنوان ذینفع واحد مستقل و مشمول مفاد مقررات و آییننامه تسهیلات و تعهدات کلان میشوند. یکی از سیاستهای بانک مرکزی برای کاهش ریسک بانکها و موسسههای اعتباری، محدود کردن موضوع ذینفع واحد در نظام بانکی است.
شورای پول و اعتبار نیز برای تسهیل سرمایهگذاری خارجی در کشور که پس از اجرای برجام روبهرشد بوده است، این محدودیتها را برای تاسیس شرکتهای مشترک ایرانی و خارجی برداشته است. با این حال سرمایهگذاری خارجی از دید کارشناسان موانع دیگری هم دارد که از جمله آن موانع سیاسی و فرهنگیاست.
اصغر مشبکی، استاد دانشگاه:
برخورداری شرکتهای خارجی از معافیتهای داخلی
یکی از راهکارهایی که برای جذب سرمایهگذاران خارجی از گذشته در پیش گرفته میشد معافیتهای مالیاتی و پرداخت هزینههایی چون گاز، برق و... بود اما اکنون با ابلاغ این بخشنامه جدا از معافیتهای مالیاتی سرمایهگذاران خارجی از معافیتهای دیگر مانند شرکتهای ایرانی بهرهمند خواهند شد.
چرا که در این حالت منافع شرکت خارجی و ایرانی حکم واحد ذینفع را دارد و قانون هم موظف است همان مورد از معافیتها که برای شرکتهای داخلی لحاظ کرده برای این نوع شرکتها نیز لحاظ کند. این موضوع قدم مهمی برای ورود سرمایهگذاران خارجی و انگیزه بخشی به آنهاست با این حال نباید دور از نظر داشت که به هرحال ورود سرمایهگذاران خارجی به کشور با موانع دیگری نیز مواجه است که مهمترین آنها مانع فرهنگی و سیاسی است. با این موانع سرمایهگذاران خارجی عملا از کشور گریزانند. زمانی که صندوق بینالمللی پول رسما اعلام میکند ریسک پول در ایران بالاتر از عربستان است و حتی در جای دیگر شنیده شده که این ریسک حتی از لبنان هم بیشتر است، ورود سرمایهگذاران خارجی اندکی دشوار میشود. ریسک بالای سرمایهگذاری در کشور در حالیست که ایران یکی از امنترین کشورهای منطقه است. اگر عوامل سیاسی را کنار بگذاریم این نوع مقررات میتواند سرمایهگذاری خارجی در کشور را بیشتر کند. با این حال سرمایهگذاری خارجی در برخی از بخشها مثل نفت و گاز رشد خوبی داشته است.
سیدضیاالدین خرمشاهی، استاد دانشگاه:
شرط کافی برای جذب فاینانس نیست
از آنجا که نخستین تعامل برای سرمایهگذار خارجی ایجاد فضای توام با امنیت روانی و اجتماعی است، الگوی تعریف شده در این بخشنامه تعیینکننده آن بخش از امنیت روانی است و میتواند مشوق خوبی در این زمینه باشد. خوشبختانه در این مصوبه سهم طرف خارجی حداقل نیمی از سهام دیده شده و آن تابوی 49 درصد حداکثری را شکست و این یک گام موثر در جذب و پیشرفت سرمایهگذاران است. هر چند این موضوع یعنی شرایط لازم برای جذب فایناسرها و سرمایهگذاران است اما شرط کافی نیست، زیرا علاوهبر این قضیه ما نیاز جدی به امنیت قضایی نیز داریم و شایسته است که دستگاههای قضایی نیز همگام با اقدامات سه ساله اخیر دولت خود را برای جذب سرمایهگذار مهیا کرده و در برخی از قوانین و مقررات انعطاف به خرج دهند. البته باید درباره مطالبه اخیر منتظر شیوهنامه اجرایی آن باشیم تا متوجه شویم میزان اراده دولت در این زمینه تا چه حد است.