حذف یا ماندگاری کارت سوخت، یک یا چند نرخی شدن بنزین؟

در حالی که همچنان بحث میان حامیان و مخالفان کارت سوخت ادامه دارد، اما به نظر می‌رسد احتمال حذف کارت سوخت در سال 95 بسیار کم باشد. با این حال در مقطع فعلی دو سناریوی جدید در دولت یازدهم برای تغییر نرخ بنزین مطرح شده که نهایی شدن هرکدام از این دو سناریو به افزایش نرخ بنزین در سال 95 منتهی خواهد شد.
روزهای پایانی فصل بهار سال 94 قیمت بنزین تک‌نرخی و هزار تومانی شد و در پاییز سال گذشته با کاهش شدید قیمت نفت، فاصله قیمت جهانی بنزین و نرخ هزار تومانی این فرآورده نفتی در ایران کم شد. از آن زمان تاکنون سناریوهای مختلفی برای تعیین قیمت بنزین مطرح شده است. از آنجا که دولت همچنان به افزایش قیمت بنزین در راستای جبران کسری‌ بودجه‌ امیدوار است، در جدیدترین تصمیم خود طرح افزایش سالانه قیمت بنزین بر اساس تورم اعلامی از سوی بانک مرکزی را به جریان انداخته است. آن گونه که برخی خبرگزاری‌ها گزارش داده‌اند، حتی قرار است این طرح برای بررسی بیشتر به سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی ارسال شود.
اما سناریوی دیگر دولت برای قیمت بنزین در سال 95، شناورسازی قیمت بنزین است. این طرح که پیشنهاد آن در قالب طرح برندسازی جایگاه‌ها مطرح شده از این قرار است که هر جایگاهی که خدمات بهتری عرضه کند و استانداردهای جایگاه را از نظر فضا و زیبایی بالا ببرد، آزادی عمل خواهد داشت تا بنزین را با هر نرخی عرضه کند.
این در حالی است که وزارت نفت بیشتر با این سناریو موافق است و وزیر نفت در این خصوص اعتقاد دارد که قیمت توزیع بنزین آزاد و به فروشندگان کلاس‌های بالاتر امتیاز داده شود و البته اجباری هم مبنی بر فروش به‌قیمت خاص نباشد.
گرچه در حال حاضر دولت این دو سناریو را مد نظر قرار داده اما هنوز تصمیم نهایی برای این موضوع صورت نگرفته است. موضوع دیگر این بود که تصور می‌شد همزمان با فرارسیدن تعطیلات نوروز، کارت سوخت بنزین از سامانه سوخت‌گیری کشور کنار گذاشته شود. این در حالی است که پس از سپری شدن روزهای تعطیل چنین پیش بینی تحقق نیافت و احتمال ماندگاری این کارت بیشتر شده است. این در حالی است که نتیجه گزارش‌های میدانی نشان داده طی چند ماه اخیر استفاده از کارت سوخت شخصی کاهش پیدا کرده و با یکسان‌سازی نرخ بنزین، رانندگان انگیزه‌ای برای استفاده از کارت سوخت شخصی ندارند. برخی جایگاه‌داران مدعی شده‌اند که بسیاری از رانندگان، تمایلی به استفاده از کارت سوخت شخصی ندارند، به طوری که 80 تا 90 درصد خودروها در زمان مراجعه به پمپ بنزین‌ها به جای کارت سوخت شخصی از کارت سوخت جایگاه‌داران استفاده می‌کنند.
موضوع دیگر این است که طی هفته‌های اخیر مقام‌های وزارت نفت حمایت خود از کنار گذاشتن کارت سوخت بنزین را اعلام کرده‌اند و گفته‌اند که استفاده از این کارت‌ها دیگر فایده‌ای ندارد. در حالی که بررسی‌ها نشان داده استفاده از این کارت‌ها هنوز حامیان خود را دارد. برخی نهادهای مرتبط با موضوع قاچاق، پیشنهاد تداوم استفاده از این کارت‌ها را مطرح کرده‌اند. چرا که آنها بر این باورند کارت‌های سوخت توانسته مانع قاچاق سوخت باشد و حذف آن در کنترل قاچاق اختلال ایجاد می‌کند.
آن طور که ایرنا اعلام کرده، اکنون وزارت نفت نظرات و پیشنهادهای خود درباره کارت‌های سوخت را به هیات دولت ارائه کرده تا دولت تصمیم نهایی را در این باره اتخاذ کند. در حالی که نظر وزارت نفت تقریبا مشخص است و به نظر می‌رسد این وزارتخانه از تداوم استفاده از این کارت‌ها حمایت نکرده و پیشنهاد حذف آنها را مطرح خواهد کرد. در حالی که در این میان نهادهایی هم هستند که با هدف مبارزه با قاچاق سوخت، خواستار تداوم کاربرد کارت‌های سوخت هستند.
این در حالی است که رئیس کانون جایگاه‌داران سوخت اعتقاد دارد تجهیزاتی در جایگاه‌های سوخت وجود دارند، با هزینه‌های بالا برای استفاده از کارت‌های هوشمند سوخت نصب شده اما هم‌اکنون کارکردشان چیزی جز کسب اطلاعات مربوط به میزان مصرف سوخت نیست. بر همین اساس پیشنهاد می‌شود که وزارت نفت با سیستم بانکی مذاکراتی انجام دهد تا بتوان به جای کارت سوخت از کارت‌های بانکی استفاده کرد. به طوری که مردم به جای اینکه کارت سوخت را در دستگاه قرار دهند، کارت ‌بانکی خود را وارد دستگاه ‌کنند که از این طریق هم سوختگیری انجام شود و هم هزینه بنزین پرداخت شود. با این حال به نظر می‌رسد تصمیم قطعی برای حذف یا ماندگاری کارت سوخت گرفته نشده است.
نکته دیگر این است که اگر قیمت توزیع بنزین آزاد و به فروشندگان کلاس‌های بالاتر امتیاز داده شود و اجباری هم مبنی بر فروش به‌قیمت خاص نباشد، قرار است جایگاه‌های عرضه سوخت به سه رده تقسیم‌بندی شود که بر مبنای آن عرضه بنزین هزار تومانی در جایگاه‌های رده سوم یا کلاس سه صورت می‌گیرد و جایگاه‌های دو رده بالاتر بنزین را با قیمتی بیشتر از قیمت دولتی آن عرضه خواهند کرد. با وجود اینها هنوز تصمیم نهایی برای قیمت بنزین و کارت سوخت جریان نگرفته است، گرچه وزارت نفت موافقت خود را به صورت تلویحی با حذف کارت سوخت اعلام کرده و درصدد تک نرخی شدن بنزین است.