رئیس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در نشستی علمی به تشریح و نقد وضعیت سرانه مطالعه و همچنین فضاهای مجازی و بهخصوص کانالهای تلگرامی در کشور و تاثیرپذیری مردم از آنها پرداخت. به گزارش ایسنا، دکترمحمدرضا جوادییگانه گفت: کتابهایی که در حوزه علوم اجتماعی منتشر میشوند، به شکل کپسولی بوده و در واقع علم را با وسعت زیاد و عمق کم به فرد منتقل میکنند، این در حالیست که باید بدانیم هیچگاه به این ترتیب علم در افراد شکل نمیگیرد زیرا علم، خواندن به تنهایی نیست.
وی ادامه داد: برای مثال «دکارت» کتابی به نام «تاملات دکارت» دارد که 2 بار در ایران ترجمه شده است و زمانی که محمدعلی فروغی قصد داشت این کتاب را ترجمه کند، ابتدا فقط ۱۵۰ صفحه برای آن مقدمه نوشت اما پس از آن به این نتیجه رسید که این مقدمه برای شناخت درست مخاطب کافی نبوده و فلسفه قبل و بعد دکارت را نیز به آن اضافه کرد و به این ترتیب این کتاب به شکلی درست و موجه منتشر شد که موجب شکلگیری علم در حوزه مربوطه در خواننده میشود.
آمارهای غیرواقعی از سرانه مطالعه در کشور
رئیس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: سرنوشت سنجش سرانه مطالعه در کشور بسیار وحشتناکتر از میزان واقعی سرانه مطالعه است، بهطوریکه آمارها در این خصوص از 2 دقیقه، 6 دقیقه، 7 دقیقه، ۱۲ دقیقه، ۱۹ دقیقه و به همت آمارسازیهای دولت قبل حتی تا ۷۶ دقیقه و ۱۰۹ دقیقه هم رسیده است اما با این حال ۷۶ دقیقه رقمی است که بارها و بارها تکرار شده و مورد قبول واقع شده است اما در اینجا تمامی اطلاعات نوشتاری اعم از زیرنویس فیلم و غیره همگی محاسبه شدهاند ولی با این حال باز هم آمار درست و حقیقی در این زمینه نداریم. این عضو هیات علمی دانشگاه تهران ادامه داد: اگر برای مثال آمار ۱۰۹ دقیقه در هفته را بهعنوان سرانه مطالعه در ایران بپذیریم یعنی هر فرد ۱۵ دقیقه در روز مطالعه میکند که معادل است با ۵ هزار و ۶۰۰ دقیقه در سال، به این ترتیب به علت آنکه متوسط تعداد صفحات منتشر شده در ایران ۳۰۰ صفحه هستند، پس افراد باید در سال حدود ۱۹ کتاب را مطالعه کنند، درحالی که این مساله اصلا در کشور وجود ندارد. جوادییگانه ادامه داد: معمولا ارقامی که افراد در خوداظهاریها و در پاسخ به پرسشنامهها میگویند، واقعی نبوده زیرا اگر این ارقام را با وضعیت نشر در ایران مقایسه کنیم به هیچوجه منطقی نخواهد بود. وی تصریح کرد: اگر حتی 8 دقیقه در روز را سرانه مطالعه در کشور در نظر بگیریم، باید هر فرد ایرانی سالانه ۹ کتاب را بخواند که باز هم در کشور صادق نبوده و حتی ۹ کتاب در یک سال توسط یک فرد حتی افراد تحصیلکرده و دانشگاهی خوانده نمیشود. رئیس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: این در حالیست که در کشوری چون فنلاند که دارای بالاترین میزان سرانه مطالعه است، هر فرد
۴۲ دقیقه در روز مطالعه میکند یا در هلند سرانه مطالعه روزانه، ۳۲ دقیقه است. وی ادامه داد: مشکل اصلی ما این است که تفاوت میان آمار پرسیده شده از افراد حقیقی و آمار واقعی میزان مطالعه در کشور و همچنین مقایسه آن با وضعیت و آمار نشر بسیار است.وی تصریح کرد: وضعیت مطالعه و نشر در ایران به مراتب دهشتناکتر و نگرانکنندهتر از میزان واقعی سرانه مطالعه در کشور است، در حال حاضر ما به چاپ یک میلیون کتاب بعد از انقلاب اسلامی و انتشار ۷۰ هزار کتاب بهطور سالانه که امسال به آن دست یافتهایم، افتخار میکنیم اما این در حالیست که وضعیت کشور از لحاظ چاپ و نشر و مطالعه و تعداد کتابهایی که به چاپ دوم و بالاتر میرسند، بسیار نامساعد و وخیم است.
اینستاگرام، فیسبوک و یوتیوب، رسانههایی با نفوذ بسیار در میان مردم
رئیس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه ضمن بیان آنکه در حال حاضر در دنیایی زندگی میکنیم که به آن عصر ارتباطات گفته میشود و این تکنولوژیهای ارتباطی کل دنیای پیرامون ما را دگرگون کرده و مرزها را شکسته و باعث شده که فرد در لحظه به همهچیز تسلط پیدا کند، افزود: اگر از زمان اختراع صنعت چاپ در نظر بگیریم، به تدریج روزنامه، روزنامههای زرد، مجله، تلگراف، رادیو، تلویزیون، ماهواره و اینترنت و سپس رسانههای خاص اینترنتی روی کار آمدهاند. جوادییگانه تصریح کرد: در حال حاضر اینستاگرام، فیسبوک و یوتیوب از رسانههای همگانی اینترنتی هستند که نفوذ بسیار زیادی روی مردم داشته و با قابلیت گذاشتن کامنت از رسانههای تعاملی محسوب میشوند. وی ادامه داد: در چنین شرایطی باید بگوییم که دلالی هنوز هم در ایران رواج دارد، بهطوریکه برای مثال در حال حاضر تمام برندهای خارجی در ایران وجود دارند اما هیچ کدام نماینده واقعی و رسمی ندارند، پس تمام حق مصرفکننده اعم از گارانتی و غیره از بین رفته اما قیمت حتی به مراتب بالاتر از قیمت حقیقی آن کالا ست، دلالی در سایر سطوح زندگی ایرانی نیز نفوذ کرده است. به همین ترتیب جامعه ایرانی وسایل و امکانات را در اختیار دارد اما از جنبههای مثبت آن محروم بوده و در واقع باید متحمل جنبههای منفی آن باشد.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ضمن بیان اینکه صداوسیما بزرگترین آسیب اجتماعی ایران است، بهطوریکه اگر مردم از آن استفاده نکرده و بهطور کلی آن را خاموش و حذف کنند هیچ اتفاق منفی برای آنها نمیافتد، تصریح کرد: درحال حاضر حتی در عرصه رسانهای نیز دلالی وجود دارد و در رسانهها نیز با منحطترین نوع رسانهها روبهروهستیم. برای مثال رسانهای چون یوتیوب که شبکه عکس محور و خبری است و برای دیدن مطالب خاص آن باید حتما فرد از لحاظ سنی تایید شود یا فیسبوک که شبکهای است که عمدتا افراد با شخصیت واقعی و حقیقی خود در آن حضور دارند و خیلی هنر میخواهد که به دروغ خود را در این شبکه ثابت کنند که در کشور توسط کاربران ایرانی استفاده میشود اما به علت محدودیت استفاده از چنین شبکههایی ما همواره متحمل آسیبهای آنها هستیم. وی ادامه داد: در واقع ما از نقاط منفی این رسانهها بهرهمند میشویم اما از نقاط مثبت و خوب آنها به علت عدم دسترسیهای درست محروم هستیم.
«بدندید» پربازدیدترین کانال تلگرامی فارسی
وی ضمن بیان آنکه محوریت رسانه در ایران تلگرام است، گفت: در حال حاضر ۲۲ تا ۲۴ میلیون کاربر تلگرام در ایران وجود دارد که این افراد به راحتی از این شبکه مجازی استفاده میکنند. متاسفانه در حال حاضر مسئله ای با عنوان «کانال» به وجود آمده است که از لحاظ رسانهای مشکلات زیادی را میتواند ایجاد کند.
جوادی یگانه در ادامه تصریح کرد: در حال حاضر پربازدیدترین کانال ایرانی تلگرام «بدندید» است، این در حالیست که شبکه ماهوارهای GEM این کانال را تبلیغ میکند و زمانی که این کانال تنها ۳۵ عکس و مطلب را آپلود کرده بود، یک میلیون کاربر ایرانی در آن عضو شده بودند. این کانالها مرکز همهمه و شایعه هستند چون اصلا نمیدانیم که این کانال یا هر کانال دیگری برای چه کسی بوده و دسترسی به صاحب یا ادمین آن را نداریم. هیچ اطلاعاتی از آن یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفری که در «بدندید» عضو هستند، وجود ندارد و علاوه بر آن ما اصلا نمیدانیم که این کانال توسط چه کسانی اداره و رصد شده و چه مطالبی با چه درجه از اطمینان در آن منتشر میشود. در حالی که در شبکهای چون یوتیوب پستهایی که دارای اثرات مخرب و منفی مانند جنایات داعش باشد، حذف میشود اما در تلگرام ما با شبکهای مواجهیم که هیچ چیز از آن نمیدانیم. وی ادامه داد: صاحبان کانالهای مختلف تلگرامی به راحتی با بررسی تعداد بازدید و بازنشر هر خبر توسط کاربرهای مختلف میتوانند کاملا به ذائقههای خبری و رفتاری مردم ایران آگاه شده و بدانند که مردم به چه چیزهایی اهمیت داده و از کنار چه چیزهایی راحتتر عبور میکنند. در واقع اطلاعات کاربران به راحتی در اختیار صاحبان این کانالها وجود دارد اما کاربر هیچ اطلاعاتی از آنها ندارد و در واقع صاحبان این کانالها به راحتی میتوانند وضعیت ما را رصد و تحلیل کنند. جوادی یگانه در ادامه گفت: گاهی شاهد آن هستیم که ۱۰۰ نفر در یک گروه همزمان با هم بحث میکنند، در حالی که هیچ اتفاق مثبتی هم خروجی این بحثها نیست و در نهایت افراد فکر میکنند که به مسائل پیرامون خود آگاهی بسیار زیادی داشته و در واقع بهروز هستند. باید بگوییم بهروز بودن همیشه هم خوب نیست، ما گاهی مسخره میکنیم وقتی از فلانی میپرسیم: استرالیا کجاست؟ نمیداند، در حالی که واقعا به چه دردی میخورد که ما بدانیم که دقیقا استرالیا در کجای نقشه جغرافیایی قرار دارد؟ نمیتوانیم بگوییم اگر فرد بداند برای مثال استرالیا کجاست، فرد آگاهی است و در غیر این صورت ناآگاه است. قرارگیری ما در جریان تمامی اخبار دنیا هیچ جای افتخاری ندارد زیرا ذهن انسان دارای ظرفیتهای محدودی است که ما با این ملغمههای بیفایده آن را پر کرده و مانع از آن میشویم که اطلاعات لازم و واقعی را ثبت کند. ما در شبکههای مجازی چون کانالهای تلگرامی ذهن و حافظه محدود خود را به دست دیگری میسپاریم که نمیدانیم کیست و او به این ترتیب شروع به شخم زدن افکار ما میکند و در بهترین حالت این آشفته بازار و شخم زدنها هیچ نتیجهای برای ما نخواهد داشت.
مردم از خاموش و حذف کردن تلویزیون در ایران ضرر نمیکنند
آشفته بازار عضویت در کانالهای تلگرام
تنها راه رهایی از همهمههای موجود، آن است که رسانههای رسمی کشور و همچنین مردم سواد رسانهای خود را افزایش دهند و بدانند که نیازی نیست همهچیز در کشور کانال داشته باشد.